- De Amerikaanse overheid heeft deze donderdag het schuldenplafond bereikt, de wettelijke bovengrens van de staatsschuld.
- Republikeinen in het Congres eisen forse bezuinigingen in ruil voor instemming met het verhogen van het schuldenplafond.
- De politieke strijd die gaat losbarsten kan grote gevolgen hebben voor de Amerikaanse economie en de financiële markten.
- Lees ook: Verenigde Staten, Europa en China kampen in 2023 allemaal met inzakkende economie: pittig jaar voor de boeg, volgens IMF
De Amerikaanse overheid heeft deze donderdag het schuldenplafond bereikt, de wettelijke bovengrens van de staatsschuld. Dat heeft minister Janet Yellen van Financiën laten weten.
Het schuldenplafond van momenteel 31.400 miljard dollar is een politieke afspraak en kan via een stemming in het Congres worden verhoogd. Maar als dat niet gebeurt, kan de overheid geen geld meer bijlenen en is het volledig afhankelijk van belastinginkomsten.
De overheid kan met een paar noodmaatregelen en wat geschuif met geld nog wel tijdrekken tot juni, maar zal daarna toch echt in de problemen komen.
Voor de Republikeinen is het een uitgelezen kans een aantal belangrijke politieke wensen gerealiseerd te krijgen. Het is aan president Joe Biden als leider van de Democraten en voorzitter Kevin McCarthy van het Huis van Afgevaardigden als leider van de Republikeinen om een deal te sluiten over de verhoging van het schuldenplafond.
Hoewel het Witte Huis van mening is dat het Congres zonder voorwaarden het schuldenplafond moet verhogen, stellen de Republikeinen hoge eisen en willen ze forse bezuinigingen. En dat geldt zeker voor de Republikeinse hardliners in het Congres, die er alles aan zullen doen om de Democratische regering dwars te zitten.
Yellen: er dreigt onherstelbare schade aan Amerikaanse economie
Nu het schuldenplafond is bereikt, moet het ministerie van Financiën 'uitzonderlijke maatregelen' nemen en wordt allereerst de geldstroom naar de pensioenfondsen voor ambtenaren en medewerkers van de posterijen gestopt. Ook zullen aflopende staatsobligaties waarin die fondsen hebben belegd tijdelijk niet worden vervangen door nieuwe.
Maar dergelijke maatregelen zijn niet voldoende, als een akkoord over een verhoging van het schuldenplafond langer op zich laat wachten. Naar verwachting zal minister Yellen dan ergens in juni over moeten gaan op het tijdelijk sluiten van overheidsdiensten en het uitstellen van salarisbetalingen aan ambtenaren.
In een brief aan de kersverse Republikeinse voorzitter van het Huis van Afgevaardigden waarschuwt Yellen voor de gevolgen als het plafond niet snel wordt verhoogd. "Als de overheid niet aan zijn verplichtingen kan voldoen, leidt dat tot onherstelbare schade aan de Amerikaanse economie, het levensonderhoud van alle Amerikanen en de wereldwijde financiële stabiliteit."
Republikeinen eisen forse bezuinigingen op zorg
De Republikeinen hebben bij de tussentijdse verkiezingen van november een krappe meerderheid in het Huis van Afgevaardigden verworven en lijken het schuldenplafond te willen gaan gebruiken om hun politieke wensen te realiseren en de Democratische regering dwars te zitten. Zo eisen ze volgens The Economist forse bezuinigingen op zorgverzekeringen en andere sociale programma's. Het Witte Huis wil daar niks van weten.
Er zijn in het verleden vaker crises geweest rond het schuldenplafond in de Verenigde Staten en uiteindelijk komt er vroeg of laat altijd wel een compromis uitrollen. In het verleden is het schuldenplafond al meer dan honderd keer verhoogd. Maar met het groepje Republikeinse hardliners in het Huis van Afgevaardigden, dat lang de benoeming van de in hun ogen te gematigde voorzitter Kevin McCarthy wist tegen te houden, vrezen politieke analisten en de financiële markten de politieke strijd in de komende maanden.
Onder president Donald Trump is het schuldenplafond drie keer verhoogd, maar nu Joe Biden in het Witte Huis zetelt, vragen de Republikeinen een hoge prijs. Tot ontsteltenis van Witte Huis-woordvoerder Karine Jean-Pierre. "Het is iets dat zonder voorwaarden moet gebeuren", zei ze donderdag tegen Reuters. "We zouden er niet over moeten onderhandelen, want het is een basale plicht van het Congres om dat te doen."
Maar aartsconservatieve Republikeinen als de Texaanse afgevaardigde Chip Roy denken daar heel anders over. "Ik ben van plan het schuldenplafond te gebruiken om fiscale en structurele hervormingen door te voeren", zei hij vorige week in het Huis. "En ik zal niet buigen omdat een paar van mijn collega’s in de andere partij en een paar deskundigen op tv met rottige opiniestukjes komen."
'Biden moet realiteit onder ogen zien'
Volgens directeur economisch beleidsonderzoek van de centrumrechtse denktank American Enterprise Institute, Michael Strain, moeten de regering van Biden en de Democraten in het Congres de realiteit onder ogen zien en goed begrijpen dat de "onruststokers in het Huis [van Afgevaardigden, red.]" niet bluffen.
"Alle verantwoordelijke politici moeten onmiddellijk aan het werk met als doel het schuldenplafond deze winter te verhogen", schrijft Strain. "Hoe dichterbij we bij de nu nog onbekende datum ergens deze zomer komen waarop de overheid echt geen geld meer kan uitgeven, hoe beroerder de reactie op de financiële markten zal zijn."