Is voor een startup werken nu echt rock-‘n-roll? De Amerikaanse auteur Dan Lyons schetst in zijn boek ‘Disrupted’ een heel somber beeld van een baan in de ultrahippe techscene. 

Het klinkt best logisch. Na een paar decennia schrijven over technologie, zelf de stap zetten en voor een techbedrijf gaan werken. Maar de werkelijkheid is heel anders, als we Dan Lyons mogen geloven.

De Amerikaanse journalist en schrijver werkte vier jaar voor het gerenommeerde blad Newsweek toen hij ontslagen werd. Hij schreef ook de aanvankelijk anonieme blog The Secret Diary of Steve Jobs. Een half jaar na het ontslag vindt hij een baan bij HubSpot, een veelbelovende en hippe startup in een zo mogelijk nog hippere voorstad van Boston.

“De trainingen vinden plaats in een kleine ruimte, waar ik twee weken schouder aan schouder zit met twintig andere rekruten, terwijl we luisteren naar peptalks. Na verloop van tijd gaan die klinken als de hersenspoeling van nieuwe sekteleden.”

De voormalig Newsweek-redacteur blijkt soms meer dan dubbel zo oud te zijn als zijn collega’s. Van begin af aan kijkt Lyons cynisch en kritisch aan tegen zijn werk, het bedrijf en de leiding. Dat valt te lezen in een voorpublicatie uit zijn boek die in Fortune verscheen. Dat fragment is te lezen bij Blendle (€).

Vorige maand verscheen in de Verenigde Staten zijn boek Disrupted - My Misadventure in the Start-up Bubble. Daarin doet hij uit de doeken hoe het is om voor HubSpot te werken.

HubSpot maakt geen spam

HubSpot is een startup die specialiseert in zogenoemde 'inbound marketing'. Oude marketing heeft volgens de oprichters afgedaan. Niemand opent nog commerciële mails of kijkt nog naar televisiereclame. Waar het tegenwoordig om draait, is verleiding.

Met inbound marketing trek je de potentiële klant naar binnen met inhoudelijke berichten zoals blogposts. Vervolgens kun je met cookies en volgsoftware zien welke klant op welke pagina's van je website kijkt. Voordat de klant het weet, krijgt-ie een belletje als hij net over de pagina met tarieven scrolt.

"De miljarden e-mails die wij en onze klanten over de wereld uitstorten vallen niet onder de noemer 'spam'", schrijft Lyons. "De ingewikkelde logica erachter is dat de term 'spam' gereserveerd is voor ongevraagde e-mail en dat wij alleen e-mails sturen aan mensen die hun contactgegevens hebben achtergelaten en toestemming hebben gegeven om gecontacteerd te worden. Onze mails zijn wellicht ongewild, maar strikt genomen niet ongevraagd en dus geen spam."

Clichés: tafelvoetbal en snoepmuur

De kantoren van HubSpot hangen aan elkaar van clichés. Tafelvoetbaltafels, een snoepmuur en douches voor fietsende collega's - die echter ook gebruikt worden als sekscabines na afloop van de legendarische bedrijfsfeestjes.

Lyons schetsts een ontluisterend beeld van HubSpot. Het bedrijf zou niet opgezet zijn rond een goed idee of een technische vinding, maar louter om snel te groeien. De oprichters huren bijna alleen twintigers in omdat je die kan hersenspoelen zodat ze hun leven opgeven voor werk - want het werk is hier puur plezier. De bedrijfsleiding krijgt er behoorlijk van langs. "Binnen het bedrijf wordt de oprichter enkel bij zijn voornaam genoemd, Dharmesh. En sommige mensen zien hem als een soort spirituele leider."

Als een collega ontslagen wordt of vertrekt, heet dat in het jargon van HubSpot 'afstuderen'. "Courtney zal haar superkrachten nu elders in gaan zetten", staat er in de mails. Die gewoontes worden nooit bespot binnen het bedrijf, dat Lyons typeert als een bijna Orwelliaanse situatie.

Na krap anderhalf jaar komt voor Lyons ook het moment om 'af te studeren'. Hij heeft een andere baan aangeboden gekregen (tegenwoordig schrijft hij mee aan de HBO-komedie Silicon Valley). Maar het loopt anders. De mail die in zijn geval rondgaat, impliceert dat hij ontslagen is en rept niet over superkrachten.

'Je bent gewoon te oud'

De nasleep biedt Lyons een ideaal einde voor zijn boek. Het blijkt namelijk dat zijn directe baas, Mike Volpe, een poging heeft gedaan om zijn manuscript te lezen voor publicatie. Er zou zelfs hacken in het spel zijn geweest. HubSpot ontsloeg Volpe meteen. Een andere oud-werknemer van HubSpot schreef een gepeperde repliek op het fragment uit Lyons' boek onder de kop 'Werken voor deze startup was niet hels - je bent gewoon te oud'.

Het is inderdaad de vraag met welke intentie Lyons de baan bij HubSpot aannam. Hij heeft naar eigen zeggen de geheimhoudingsverklaring nooit getekend, noch zich vooraf afgevraagd of hij wel echt wilde werken voor het doel dat HubSpot heeft.

Wat zijn intenties ook waren, uiteindelijk legt Lyons bloot dat de verworvenheden van zijn eigen generatie, de vijftigplussers, niet meer gelden voor de zogenoemde 'millennials'. Zijn boek gaat dieper dan de anekdotische observaties over pingpongtafels en werkdagen van 12 uur die zo nu en dan opduiken over startups. Of, zoals recensent Emmett Rensin bij Vox schrijft: "Het is de mateloosheid van kapitalisme, die het tijdperk van baanzekerheid verpulvert en het 'disruption' noemt."

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl