Lukt het Mark Rutte ook om een olifant door een sleutelgat te persen? Zijn kabinet wil in 2014 voor zes miljard aan ombuigingen doorvoeren, maar de toch al beroerde economie mag er niets van merken. Mathijs Bouman analyseert.

Toen de aandelenbeurs nog mensenwerk was, probeerden handelaren grote orders zo geruisloos mogelijk in de markt te zetten. De truc was om bijvoorbeeld een grote hoeveelheid Olies (aandelen Royal Dutch Shell) te kopen, zonder dat de prijs tijdens het koopproces omhoog ging. Een olifant door een sleutelgat krijgen, heette dat op de beursvloer. Sommige handelaren kregen het voor elkaar.

Lukt het Mark Rutte ook om een olifant door een sleutelgat te persen? Zijn kabinet wil in 2014 voor zes miljard aan ombuigingen doorvoeren, maar de toch al beroerde economie mag er niets van merken.

Een onmogelijke opdracht. Maar volgens het Centraal Planbureau komt Rutte dicht in de buurt. Zondagavond publiceerde het CPB voortijdig de Macro Economische Verkenningen. Daarin staat de doorrekening van de kabinetsplannen die morgen, op Prinsjesdag, officieel bekend worden gemaakt.

We hebben dus wel de doorrekening, maar nog niet de plannen. Het is daarom lastig om nu al te weten wat Rutte in 2014 precies van plan is. Maar wel is duidelijk dat de macro-economische gevolgen van de extra zes miljard aan ombuigingen minder heftig zijn dan veel economen vreesden.

Gat van 1 procent

De Nederlandse economie is pakweg 600 miljard euro groot (jaarlijks bbp). Rutte’s zes miljard zou daar – simpel gerekend – een gat van 1 procent in slaan. In augustus verwachte het CPB dat de Nederlandse economie zonder die extra ombuigingen met 0,75 procent zou groeien.  Het pakket van 6 miljard zou die groei dus wel eens krimp kunnen doen omslaan.

Maar dat blijkt mee te vallen; in elk geval volgens de berekeningen van het Planbureau. De groei neemt in 2014 door de ombuigingen met slechts een kwart procentpunt af. De 6 miljard aan ombuigingen verlagen het bbp dus met anderhalf miljard. De groei komt in 2014 uit op een half procent, verwacht het CPB.

Nee, veel is het niet. Maar het is in elk geval groei. Het is al weer twee jaar geleden dat we in Nederland een jaar met economische groei hadden.

Hoe slaagt Rutte er in om van een potentiële groeiterugval van 1 procentpunt, een kwart procentpunt te maken?

Allereerst doordat een deel van het pakket volgens het CPB met vertraging op de economie doorwerkt.  Consumenten zien hun koopkracht verder dalen, met een half procent. Maar het Planbureau verwacht dat ze niet meteen in 2014 hun uitgaven daar helemaal op aanpassen. Ze teren wat in op het vermogen en spreiden de pijn over meerdere jaren.

Overigens waarschuwt het CPB hierbij wel dat in het recente verleden consumenten de pijn sneller genomen hebben dan gedacht. Als dat nu weer zo is, zou de consumptie, en daarmee de economische groei dus in 2014 kunnen tegenvallen.

Belastinginkomsten naar voren

Een ander manier waarop Rutte de olifant van 6 miljard door de economie duwt, is door toekomstige belastinginkomsten naar voren te halen. Mensen met een Stamrecht BV, waarin vaak ontslagvergoedingen voor langere tijd liggen opgepot, mogen die in 2014 eenmalig, met 20 procent belastingvoordeel, opnemen.

Dat kost belasting in de toekomst, maar levert extra belastinginkomsten op in 2014. Het CPB verwacht de staat hierdoor volgend jaar 1,25 miljard kan bijschrijven, zonder dat dit de economie afremt.

Bovendien wordt met ingang van 2014 voor nieuwe gevallen fiscaal voordelig sparen in een Stamrecht BV afgeschaft. Dat levert nog eens driekwart miljard euro aan belastinginkomsten op, zonder dat de economie daar in 2014 minder van groeit.

Tezamen zorgt de aanpak van de Stamrecht BV dus voor twee miljard extra inkomsten. Een derde van het pakket van zes miljard wordt zo op een voor de economie neutrale manier opgehaald.

Ten slotte is er volgens het CPB in 2014 nog wat doorwerking van de eenmalige verlaging van werkgeverslasten. Al met al blijven de particuliere bestedingen (bedrijven plus huishoudens) in 2014 ongeveer op peil. Alleen de overheidsbestedingen nemen af, en remmen zo de groei. Maar daar staat aantrekkende export tegenover.

Per saldo resteert een groei van een half procent in 2014. De olifant is door het sleutelgat geglipt.

Overigens staat er nog een hele kudde olifanten te wachten. Behalve het pakket van 6 miljard moet Rutte ook nog veel bezuinigingen en lastenverzwaringen uit het regeerakkoord doorvoeren. En een deel van het Kunduz-akkoord. En ook nog flink wat van de plannen van Rutte 1. Onderstaande grafiek laat de omvang van die taak zien.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl