• Het topoverleg van EU-regeringsleiders over de nieuwe antihomowet in Hongarije is donderdagavond emotioneel verlopen.
  • De merendeel van de EU-landen heeft de Hongaarse premier Viktor Orbán aangesproken op de omstreden nieuwe LHBTI-wet.
  • Tijdens de EU-top heeft Rutte Orbán uitgedaagd de officiële procedure te starten om de Europese Unie te verlaten.

De Hongaarse premier Viktor Orbán heeft het op de EU-top zwaarder te verduren gehad dan premier Mark Rutte ooit met enig leider heeft meegemaakt.

“Dit was wel heel heftig en indrukwekkend”, zei de premier nadat hij en “het overgrote deel” van zijn collega’s Orbán hadden aangesproken op een omstreden nieuwe LHBTI-wet.

Vooral het persoonlijke verhaal van de Luxemburgse premier Xavier Bettel, die zelf met een man is getrouwd, raakte volgens Rutte velen. “Iedereen had wel tranen in zijn ogen.” Er was volgens Rutte slechts een enkeling die begrip voor Hongarije vroeg. Orbán kreeg alleen bijval van Polen, Slovenië en Bulgarije, zeggen Brusselse bronnen.

Hongarije ligt hevig onder vuur om een wet die verbiedt dat onder meer het onderwijs en de media jongeren confronteren met bijvoorbeeld homoseksualiteit en transgenders. Die wet zou homo’s en andere LHBTI’ers ernstig discrimineren, stellen critici. Orbán houdt vol dat de omstreden wet gaat over ouders en de manier waarop ze hun kinderen willen opvoeden.

Voor de leiders in Brussel bijeenkwamen gaven zeventien van hen al aan waar ze staan. Ze stuurden een verklaring uit waarin ze zich uitspraken voor LHBTI-rechten en beloofden tegen discriminatie te strijden, zonder daarin overigens Hongarije expliciet te noemen.

Rutte daagde Orbán uit de EU te verlaten

Tijdens de bijeenkomst vroeg Rutte aan Orbán waarom hij het zogenoemde artikel 50 uit het EU-verdrag niet gebruikt als hij niet aan de normen en waarden van de unie wil voldoen. Met het inroepen van dat artikel startte het Verenigd Koninkrijk in maart 2017 de procedure waarmee het VK uit de EU is vertrokken, de Brexit.

"Dat heb ik niet eerder gedaan", aldus Rutte na afloop. Maar de Hongaarse premier "was dat niet onmiddellijk van plan, geloof ik".

Voor de top begon had Rutte al uitgehaald naar Hongarije en Orbán. "Voor mij hebben ze dan niets meer te zoeken in de EU", zei hij bij aankomst in Brussel. "Hij is schaamteloos, dus hij gaat ermee door."

Het is voor het eerst in elf jaar aan EU-toppen dat Rutte "meemaakt dat we zo stevig en diepgravend een collega aanspreken op iets wat gebeurt in dat land, wat gaat over iets fundamenteels". De sfeer was dan ook "niet geweldig", al werd er volgens de minister-president niet geschreeuwd.

Rutte denkt niet dat de klemmende oproep van zoveel premiers en staatshoofden veel teweeg heeft gebracht bij zijn Hongaarse collega. Maar "uiteindelijk zal de Europese Commissie verder gaan met de procedure tegen Hongarije" om het land te dwingen zich aan de EU-regels te houden, verzekert hij. En de commissie "is daar volgens mij echt zeer voor gemotiveerd".