- Premier Mark Rutte ging zaterdag langs bij koning Willem-Alexander op Huis ten Bosch om hem bij te praten over de val van het kabinet.
- Breekpunt is uiteindelijk de gezinshereniging voor asielzoekers met een verblijfsvergunning geworden.
- Rutte benadrukte dat alle coalitiepartijen gezamenlijk tot de conclusie zijn gekomen dat verder praten geen zin meer had.
- Lees ook: Nederland moet wellicht aan een gedoogkabinet, minderheidskabinet of zakenkabinet na de val van Rutte IV: politieke versnippering is extreem
Het spel is op de wagen; het Kabinet Rutte IV is gevallen en de verschillende politiek leiders duiden nu de situatie terwijl er voorzichtig positie wordt gekozen. Zo liet VVD-fractieleider Sophie Hermans alvast weten later niet met de PVV te willen regeren.
Premier Mark Rutte ging zaterdag eerst langs bij koning Willem-Alexander om hem bij te praten over de val van het kabinet. Die ontmoeting vond plaats op paleis Huis ten Bosch in Den Haag, de koning moest daarvoor wel eerst uit het buitenland terugkomen.
Rutte bood vrijdag schriftelijk al het ontslag van het kabinet aan bij de koning.
Rutte noemde de situatie vrijdagavond op een ingelaste persconferentie “betreurenswaardig, maar de politieke realiteit waar we niet omheen kunnen”. Het breekpunt is de gezinshereniging voor asielzoekers met een verblijfsvergunning geworden. Rutte benadrukte dat de vier coalitiepartijen tijdens een overleg vrijdag gezamenlijk tot de conclusie zijn gekomen dat verder praten geen zin meer had. VVD, CDA, D66 en ChristenUnie gaan demissionair verder.
Bij aankomst op het paleis zei Rutte niet veel tegen de verzamelde pers. Hij reed snel door de poorten van het paleis naar de ingang, waar hij zijn auto parkeerde en de trap van het paleis opliep. Het gesprek duurde ongeveer een uur.
CDA-kopstukken vinden val kabinet 'overbodig'
"Onnodig", noemt vicepremier en CDA-leider Wopke Hoekstra de val van het kabinet. Het is niet uit te leggen dat de vier regeringspartijen hun verschillen niet hebben kunnen overbruggen, meent de christendemocraat. Hij spreekt van een "zeer teleurstellend" besluit. De asielproblemen zullen alleen maar groter worden door de val van het kabinet en niet kleiner, verwacht Hoekstra.
Hoekstra had er naar eigen zeggen bij andere partijen op aangedrongen om door te blijven praten. "Het was de moeite waard geweest om te kijken of je er nog uit had kunnen komen." Gevraagd naar de rol van premier Mark Rutte zegt de CDA-leider dat "dit in het proces natuurlijk evident niet geholpen heeft". Maar het is belangrijker dat partijen "een grote verantwoordelijkheid" hebben om "over hun eigen schaduw heen te springen".
Ook CDA-minister Hugo de Jonge noemt het "echt onnodig" en "onverantwoord" dat het kabinet is gevallen. "Een kabinet dat valt, kan geen enkel probleem oplossen. Ook migratie niet. We hadden echt moeten zorgen dat we er wél uit waren gekomen." Dat had ook gekund, meent De Jonge. Het is volgens hem altijd mogelijk om verschillen te overbruggen.
Sophie Hermans kiest positie over kabinet met PVV
VVD-fractieleider Sophie Hermans wil niet met de PVV gaan regeren. "Dat zie ik niet gebeuren. Want wij hebben daar eerder dingen over gezegd, daar is niks aan veranderd", zei ze in het programma Op1.
De asielvoorstellen van de PVV komen helemaal niet overeen met die van haar partij, verklaarde Hermans. "Hij wil uit Europa, er mag hier helemaal niemand meer naar toekomen." Bij eerdere verkiezingen sloot de VVD de PVV en FVD uit als partner.
PVV-leider Geert Wilders zei eerder op de avond tegen Nieuwsuur juist wel open te staan voor samenwerking met de VVD. "Mijn partij is er klaar voor", zei hij. "Wij zijn de partij bij uitstek die ervoor kan zorgen dat er een meerderheid ontstaat om die asielinstroom fors te beperken."
De voorkeur van Wilders gaat niet uit naar samenwerking met Rutte, "Maar de tijd dat wij partijen, personen op voorhand uitsluiten, moet voorbij zijn."
Het vierde kabinet van Rutte viel vrijdag na urenlange overleggen tussen de vier regeringspartijen. De coalitie kon niet tot een overeenstemming komen over het pakket aan migratiemaatregelen.
Vooral Ruttes VVD en de kleinste regeringspartij ChristenUnie stonden daarbij lijnrecht tegenover elkaar. De demissionaire premier diende al twee keer eerder zijn ontslag in bij de koning: het eerste en derde kabinet-Rutte zaten ook de rit niet uit.
Koning moest uit buitenland terugkomen
De koning is voor het gesprek met Rutte teruggekomen uit het buitenland. Ook na afloop wilde de premier weinig kwijt: "Dit zijn vertrouwelijke gesprekken."
De Rijksvoorlichtingsdienst liet zich vrijdag niet uit over waar de koning is, maar verwees naar de koninklijke standaard op paleis Huis ten Bosch. De vlag wordt gehesen als de koning op Nederlands grondgebied is. Vrijdag wapperde de koninklijke standaard niet, wat betekent dat koning Willem-Alexander niet in het land is.