- De oorlog in Oekraïne heeft de Russische economie een ander karakter gegeven, waarbij een deel van de Russische middenklasse nog volop geld spendeert.
- De toename van de consumptieve uitgaven komt tegen de achtergrond van hoge inflatie en hoge uitgaven voor militaire zaken.
- Door de krapte op de Russische arbeidsmarkt stijgen de lonen fors en dat uit zich deels in extra consumptie.
- Lees ook: De oorlogseconomie van Rusland groeit zo hard, dat de Wereldbank het land als economie met een ‘hoog inkomen’ kwalificeert
De Russische economie heeft sinds de invasie van Oekraïne begin 2022 een drastische transformatie doorgemaakt. Er is sprake van een oorlogseconomie die groeit dankzij hoge militaire uitgaven. Tegelijk is er krapte op de arbeidsmarkt, waardoor lonen en prijzen stijgen. De loonstijgingen zorgen er ook voor dat een deel van de Russische middenklasse veel geld kan uitgeven.
De economie van Rusland liet afgelopen jaar een groei van 3,6 procent zien. Het werkloosheidscijfer bereikte in april een recordlaagte van 2,6 procent, omdat mannen naar het oorlogsfront bleven trekken en er sprake is van een ‘brain drain’ van hoogopgeleide Russen die het land hebben verlaten.
De krapte op de arbeidsmarkt heeft de lonen opgedreven en bijgedragen aan een hoge inflatie van bijna 9 procent op jaarbasis – ver boven de officiële doelstelling van 4 procent.
Afgelopen vrijdag waarschuwde de Russische centrale bank – opnieuw – voor een oververhitte economie. De beleidsrente werd verhoogd van 16 procent naar 18 procent in een poging de prijsstijgingen te beteugelen.
"De economische groeicijfers blijven hoog in het eerste en tweede kwartaal van 2024, terwijl de inflatie is opgelopen. Dit suggereert dat er een aanzienlijke oververhitting van de economie is", gaf gouverneur Elvira Nabiullina van de Russische centrale bank vrijdag aan in een toelichting op het rentebesluit.
Russen uit de hogere middenklasse reizen veel en geven geld uit aan cultuur en hotels
De renteverhoging door de Russische centrale bank komt te midden van een hausse van de consumptieve bestedingen in het land. Te midden van de oorlog en westerse sancties geeft een deel van de Russische middenklasse grif geld uit, meldde zakenkrant Financial Times vrijdag.
Over het geheel genomen is de consumptie per hoofd van de bevolking tussen 2021 en 2023 met meer dan 20 procent gestegen, met als uitschieter de uitgaven voor toerisme, die met meer dan 90 procent zijn gestegen, volgens een analyse van de FT. De uitgaven aan cultuur, hotels, transport en persoonlijke diensten zijn ook gestegen.
Een inwoonster van Moskou vertelde de FT dat haar buurman foto's liet zien van een leeuw als huisdier. "Iedereen die tot de hogere middenklasse behoort, geniet gewoon van een heel goed leven", vertelde Sergej Isjkov, een Moskouse investeerder en ondernemer, aan de krant.
"De consumptie neemt een hoge vlucht door een combinatie van hoge staatsuitgaven en tekorten aan arbeidskrachten die leiden tot een sterke loondruk", schreef analist Bartosz Sawicki van financiële dienstverlener Conotoxia vrijdag in een rapport.
De militaire uitgaven van Rusland zijn inmiddels goed voor ongeveer 7 procent van de economie en zorgen voor "ernstige macro-economische onevenwichtigheden", aldus Sawicki.
Centrale bank van Rusland staat klaar om rente verder te verhogen
Gouverneur Nabiullina van de Russische centrale bank gaf vrijdag aan dat de Russische economie dit jaar met 3,5 procent tot 4 procent zal groeien. In 2025 valt de groei naar verwachting echter fors terug en komt deze tussen de 0,5 procent en 1,5 procent uit.
Nabiullina stelde dat de Russische centrale bank het belangrijkste rentetarief zo lang hoog zal houden als nodig is om de inflatie terug te brengen naar de doelstelling van 4 procent. Indien nodig zal de centrale bank de beleidsrente verder verhogen om de economische risico's te beperken.
"De reserves aan arbeidskrachten en productiecapaciteit zijn bijna uitgeput", schetste Nabiullina vrijdag. "Tekorten aan productiemiddelen kunnen leiden tot een situatie waarin de economische groei vertraagt, ondanks pogingen om de vraag te stimuleren."
Bovendien zou het verder stimuleren van de economische vraag de inflatie alleen maar verder aanwakkeren. Dat zou kunnen leiden tot "een scenario van stagflatie dat alleen kan worden gestopt door middel van een diepe recessie", waarschuwde Nabiullina. De volgende rentevergadering van de centrale bank is op 13 september.
