- De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov ziet nog altijd kansen voor een veiligheidsovereenkomst met het Westen.
- De Europese Unie houdt mogelijk eind deze week topoverleg over de gespannen situatie rond Oekraïne.
- Door de zorgen over een Russische inval in Oekraïne sloten de Europese beurzen maandag stevig in de min.
- Lees ook: Rusland kan extra druk zetten op Oekraïne dankzij een sterke vriendschappelijke relatie met China
De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov ziet nog altijd een kans dat Rusland en het Westen het over de wederzijdse veiligheid eens worden. Lavrov lijkt met de uitspraak de steeds hoger oplopende spanningen over Oekraïne te willen temperen. “Als hoofd van het ministerie van Buitenlandse Zaken moet ik zeggen dat er altijd een kans is om tot overeenstemming te komen.”
Hij heeft er volgens Russische media maandag bij president Vladimir Poetin op aangedrongen de onderhandelingen over garanties voor de veiligheid van Rusland te intensiveren. De onderhandelingen met de VS en de NAVO zijn nog niet uitgeput.
“Ze kunnen natuurlijk niet eindeloos doorgaan, maar op dit moment is het mogelijk ze voort te zetten en ermee op te bouwen”, aldus Lavrov. Poetin zou hebben ingestemd met de aanpak van Lavrov, meldde persbureau RIA Novosti. Lavrov en zijn ministerie hebben volgens het persagentschap een voorstel van tien pagina’s opgesteld dat de westerse mogendheden zouden moeten overwegen.
Rusland vindt vooral de bemoeienis van de VS met Oekraïne en eventuele plannen het Oost-Europese land lid van de NAVO te maken een bedreiging van de nationale veiligheid. Het heeft veel militairen langs de Oekraïense grens gezet om druk uit oefenen op het buurland, de VS en de NAVO.
Washington en Londen maken vrijwel dagelijks melding van een ophanden zijnde Russische invasie van Oekraïne. De Russische minister van Defensie Sergej Sjojgoe zei maandag tegen Poetin dat een aantal militaire oefeningen al is beëindigd en een aantal in de laatste fase is beland.
Russische troepen doen onder meer oefeningen aan de Oekraïense grens samen met het leger van Belarus.
Beurzen fors omlaag
De Europese aandelenbeurzen zijn maandag met stevige koersverliezen gesloten door zorgen bij beleggers over de oplopende spanningen rond Oekraïne. De Verenigde Staten waarschuwden afgelopen weekend dat een Russische inval van het land ieder moment kan plaatsvinden, iets wat Moskou ontkent van plan te zijn. Daarnaast roepen steeds meer westerse landen hun burgers op te vertrekken uit Oekraïne.
De Amsterdamse AEX-index eindigde met een min van 1,8 procent op 747,89 punten. De MidKap zakte ook 1,8 procent, tot 1035,62 punten. De hoofdgraadmeters in Frankfurt, Londen en Parijs raakten tot 2,3 procent kwijt.
In de MidKap bungelde Air France-KLM onderaan met een verlies van 4,2 procent. Ook elders in Europa stonden luchtvaartaandelen onder druk door zorgen over ernstige verstoringen van het internationale vliegverkeer bij een escalatie van het conflict rond Oekraïne.
Zo verloor het Duitse Lufthansa 3,1 procent in Frankfurt en IAG, het moederbedrijf van British Airways, daalde 5,6 procent in Londen. De Hongaarse prijsvechter Wizz Air ging 6,3 procent onderuit op de Londense beurs.
Mogelijk nog deze week Europees topoverleg
De voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel, overweegt de regeringsleiders en staatshoofden van de EU op korte termijn bij elkaar te roepen voor topoverleg over Oekraïne, zeggen ingewijden in Brussel. Hij neemt daarover volgens een hoge EU-functionaris een besluit na een analyse van het bezoek van de Duitse bondskanselier Olaf Scholz aan Kiev, maandag, en Moskou, dinsdag.
Bij een Russische invasie, die volgens de Amerikanen al vanaf woensdag zou kunnen plaatsvinden, zal direct een extra top worden belegd, maar er kunnen andere signalen zijn die een spoedbijeenkomst nodig maken, zoals een massale cyberaanval om Oekraïne te destabiliseren, aldus betrokkenen.
De 27 leiders, inclusief premier Mark Rutte, zijn donderdag en vrijdag al in Brussel voor een bijzondere top met Afrikaanse leiders. Als ze er dan toch al zijn, zouden ze ervoor of erna over Oekraïne kunnen vergaderen, stellen EU-bronnen. Een van de zaken die op het hoogste niveau moet worden besloten is het aangekondigde maar niet openbaar gemaakt pakket zware sancties waarmee de EU Rusland dreigt bij een invasie. Hierover moeten zij het unaniem eens worden. De lidstaten zitten nog niet op een lijn.
Zo huivert een aantal lidstaten waaronder Hongarije om strafmaatregelen tegen Rusland te treffen die de energieleveranties aan de EU zullen treffen, door bijvoorbeeld geen gas te laten aanvoeren door de Russische gaspijplijn Nordstream 2 via de Baltische Zee. Daarnaast willen sommige landen Rusland straffen voor elke vorm van aanvallen op Oekraïne, niet alleen een invasie, terwijl andere vrezen dat de situatie daardoor juist verder zal escaleren. De EU-functionaris zegt dat Moskou's "obsessieve verwikkelingen met Oekraïne" tot doel hebben de democratische keuzes van het volk te ondermijnen en het land te destabiliseren.
Michel vergaderde maandagochtend met een aantal lidstaten om de volgens Rutte "zorgwekkende" situatie in Oekraïne te bespreken. "Oplossing moet gevonden worden via de-escalatie en diplomatieke weg. De EU en NAVO staan gezamenlijk klaar met harde sancties als Rusland overgaat op verdere agressie", twitterde Rutte daarna.
Europese gasprijzen omhoog geschoten
De Europese gas- en elektriciteitsprijzen zijn met meer dan 10 procent gestegen sinds de Amerikanen vrezen dat Rusland mogelijk Oekraïne gaat binnenvallen. Een escalatie van het conflict zou de schaarste aan energie in Europa kunnen verergeren, want Rusland is de belangrijkste gasleverancier van tal van landen.
De prijs van een megawattuur gas op de Nederlandse termijnmarkt, die leidinggevend is voor de Europese gasprijzen, steeg maandagochtend tot zo'n 88 euro. Vorige week vrijdag stond de prijs nog op zo'n 77 euro.
Sinds de stijging is de gasprijs weer ietsje teruggezakt. Momenteel noteert deze rond de 83 euro.
Het gaat om het hoogste prijsniveau sinds eind januari en toen lagen de prijzen al flink hoger dan vorig jaar rond deze tijd. Op de toonaangevende Duitse stroommarkt is eveneens een sterke prijstoename te zien en ook de olieprijzen zijn de afgelopen dagen al behoorlijk gestegen.
BP blijft actief in Rusland
Het Britse olie- en gasconcern BP blijft actief in Rusland en heeft bij zijn activiteiten tot nu toe nog geen last van de oplopende spanningen tussen Rusland en het Westen over Oekraïne. Dat zei topman Bernard Looney op een conferentie in Caïro.
BP is de grootste buitenlandse investeerder in Rusland, met een belang van bijna 20 procent in het grote Russische olieconcern Rosneft. Ook heeft het Britse bedrijf belangen in verschillende olie- en gasprojecten in Rusland. "Om heel eerlijk te zijn is er geen impact op onze activiteiten en we blijven daar actief", aldus Looney. Hij voegde er wel aan toe dat BP eventuele harde westerse sancties tegen Moskou inzake Oekraïne zal naleven.
Branchegenoot Shell heeft ook activiteiten in Rusland. Topman Ben van Beurden zei vorige week dat ook Shell nog geen hinder heeft van de onrust rond Oekraïne, maar de ontwikkelingen nauwlettend te blijven volgen.
Secretaris-generaal Mohammad Barkindo van het oliekartel OPEC verklaarde op de energieconferentie in Caïro dat hij "redelijk optimistisch" is dat wereldleiders een vreedzame oplossing zullen vinden voor het conflict rond Oekraïne. Mede door die spanningen lopen de olieprijzen verder op door zorgen dat Russische olieleveringen verstoord kunnen raken bij een escalatie. Volgens Barkindo heeft de wereld op dit moment "elk vat olie nodig".
Zorgen over een Russische inval van Oekraïne
De Amerikaanse veiligheidsadviseur Jake Sullivan waarschuwde vrijdagavond laat dat een Russische inval van Oekraïne "op elk moment" kan beginnen. Moskou bleef niettemin benadrukken dat niet van plan te zijn.
In het weekend spraken de presidenten van Rusland en de Verenigde Staten met elkaar, maar dat leverde volgens deskundigen op het eerste gezicht weinig op. De Amerikanen hebben aangegeven snel met een tegenactie te komen als Rusland zou aanvallen.
Europa worstelt al langer met een soort energiecrisis. Dit komt omdat Rusland vorig jaar de toevoer van gas meer aan banden legde, net toen de door coronapandemie getroffen economieën weer opengingen en de vraag naar energie sterk toenam. Daardoor werd het voor energiebedrijven ineens een stuk duurder om gas en stroom in te kopen.
In Nederland zijn ook al diverse kleine energiebedrijven omgevallen door de gestegen prijzen en consumenten worden geconfronteerd met fors hogere energierekeningen.