- Rusland heeft een uit meer dan 100.000 militairen bestaande troepenmacht opgebouwd aan de grens met Oekraïne.
- Het Westen vreest voor een inval en heeft de Russische president Vladimir Poetin gewaarschuwd voor een “krachtige reactie”.
- Business Insider heeft een tijdlijn gemaakt van het ontstaan van deze Koude Oorlog-situatie, die zich 30 jaar na de val van de Sovjet-Unie voordoet.
- Bekijk ook: Video’s en satellietbeelden tonen de massale militaire opbouw van Rusland aan de grens met Oekraïne
De spanningen rond Oekraïne lopen zo hoog op dat de Koude Oorlog weer helemaal terug lijkt te zijn. De Russen hebben langs de grens met Oekraïne een enorme troepenmacht opgebouwd van meer dan 100.000 militairen. Volgens het Westen bereiden ze daarmee een inval voor.
De Amerikaanse president Joe Biden heeft zijn Russische collega Vladimir Poetin gewaarschuwd voor een “krachtige reactie” als zijn troepen Oekraïne binnentrekken. Rusland ontkent plannen te hebben voor een inval en eist dat Oekraïne nooit lid zal worden van het militaire bondgenootschap dat bekend staat als de NAVO.
Mede vanwege de dreigende situatie kleuren de beurzen wereldwijd dieprood. Er wordt niet alleen gevreesd voor wapengekletter, maar ook voor zware economische sancties over en weer, als het conflict verder escaleert. Zo kan er een ‘gasoorlog’ losbarsten tussen Rusland en Europa.
Maar hoe is het conflict rond Oekraïne ontstaan? Business Insider heeft een tijdlijn gemaakt die begint met de val van de Sovjet-Unie in 1991.
Begin jaren 90: Ontmanteling Sovjet-Unie
Tot 1991 maakten Oekraïne en Rusland beiden deel uit van de Sovjet-Unie. Toen de leiders van Rusland, Oekraïne en Wit-Rusland hadden besloten de Sovjet-Unie op te heffen, werden het onafhankelijke landen. Volgens Rusland beloofde de NAVO destijds niet verder uit te breiden naar het Oosten. Die toezegging is nooit vastgelegd in een verdrag.
1999-2009: Voormalige Oostbloklanden treden toe tot de NAVO
Ondanks de vermeende belofte aan Rusland, traden tussen 1999 en 2009 achtereenvolgens Polen, Tsjechië, Hongarije, Bulgarije, Estland, Letland, Litouwen, Roemenië, Slowakije, Slovenië, Albanië en Kroatië toe tot de NAVO.
Eind 2013/begin 2014: Pro-EU-protesten in Oekraïne
De Europese Unie en Oekraïne wilden de onderlinge banden aanhalen middels een associatieverdrag, maar toenmalig president Viktor Janoekovitsj weigerde dat onder druk van dreigende Russische strafmaatregelen te tekenen. Daarop ontstonden massale protesten van EU-gezinde Oekraïners op het Maidanplein in Kiev, die uiteindelijk leidden tot de val van Janoekovitsj.
Februari/maart 2014: Rusland neemt de Krim in
Rusland erkende de na de protesten geïnstalleerde overgangsregering niet en annexeerde het schiereiland De Krim dat sinds 1954 toebehoorde aan Oekraïne. Volgens de Russische leider Vladimir Poetin was dat nodig om de etnische Russen in het gebied, evenals zijn Zwarte Zeevloot, te beschermen.
Vanaf april 2014: Oorlog in Oost-Oekraïne
Separatistische groeperingen in het oosten en zuiden van Oekraïne verzetten zich met steun van het Russische leger tegen de nieuwe regering. De VS en andere westerse landen steunen Oekraïne in die strijd met wapens, gezamenlijke oefeningen en geld. Ondanks dat er meerdere keren een staakt-het-vuren is afgesproken, laait het geweld steeds weer op. In de loop der jaren zijn er in het conflict duizenden doden gevallen en tienduizenden mensen gewond geraakt.
November 2021: Russische troepenopbouw aan de Oekraïense grens
Op 10 november waarschuwde de NAVO Moskou vanwege “ongebruikelijke militaire bewegingen” aan de grens tussen Rusland en Oekraïne. Het Westen verdenkt Vladimir Poetin ervan een militaire inval op Oekraïne voor te bereiden. Eind januari 2022 bevinden zich naar schatting 100.000 tot 120.000 Russische militairen in het grensgebied.
December 2021: Overleg tussen Biden en Poetin
De troepenopbouw leidde tot grote spanningen tussen de VS en Rusland. De Amerikaanse president Joe Biden en zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin voerden in december twee keer telefonisch overleg. Biden waarschuwde Poetin vlak voor de jaarwisseling voor “een krachtige reactie” als Rusland een inval zou doen in Oekraïne. Poetin zei op zijn beurt dat Amerikaanse sancties “een kolossale vergissing” zouden zijn. Ook de respectievelijke ministers Anthony Blinken en Sergei Lavrov van Buitenlandse Zaken spreken elkaar meermaals over de ontstane situatie, in de hoop het conflict diplomatiek op te lossen.
24 januari 2022: NAVO stuurt versterkingen naar Oost-Europa
Niet alleen Oekraïne, maar ook de NAVO-lidstaten Polen, Estland, Letland en Litouwen voelen zich bedreigd door Rusland. De NAVO heeft laten weten een eventuele Russische aanval op Oekraïne niet te accepteren, ook al is dat land geen lid. Het militaire bondgenootschap kondigde maandag 24 januari aan versterkingen naar Oost-Europese lidstaten te sturen in de vorm van gevechtsvliegtuigen en oorlogsbodems. Ook worden troepen in gereedheid gebracht. De VS zegt 8.500 militairen te hebben klaarstaan voor inzet in Oost-Europa. De VS, het VK, Duitsland en Australië roepen uit voorzorg al ambassadepersoneel terug uit Kiev. Nederland wacht vooralsnog even af.