- De afgelopen weken hebben vluchtvolgsystemen Amerikaanse surveillancevliegtuigen in de buurt van Kaliningrad gespot.
- Kaliningrad is een Russische exclave aan de Oostzee, dat door Litouwen van het Russische vasteland wordt gescheiden.
- Een expert bij een Amerikaans instituut voor internationale betrekkingen noemt de vluchten enigszins ongebruikelijk, maar niet alarmerend.
- Lees ook: Futuroloog die val van Berlijnse muur voorspelde, schetst twee scenario’s hoe de oorlog in Oekraïne kan aflopen
Het Amerikaanse leger lijkt bezorgd dat Rusland zou kunnen besluiten om kernwapens in Oekraïne in zetten, zoals Russische leiders hebben gewaarschuwd.
Op woensdag is een Amerikaans surveillancevliegtuig, de Boeing RC-135, vertrokken van een basis in het Verenigd Koninkrijk richting Kaliningrad, zo toont RadarBox, een website voor het volgen van vluchten. Het was de derde vlucht richting de Russische exclave deze week.
Kaliningrad is een Russisch gebied langs de Oostzee – het heeft geen landsgrens met het vasteland en is geannexeerd na de Tweede Wereldoorlog. Er wonen bijna 500.000 mensen en het wordt soms het “onzinkbare vliegdekschip” van Rusland genoemd, omdat het tussen Polen en Litouwen ligt ingeklemd en het Kremlin ermee in wezen een uitvalsbasis op NAVO-grondgebied heeft.
In 2018 voerde Rusland een “grote renovatie” uit van een actieve opslagfaciliteit voor kernwapens in Kaliningrad op ongeveer 50 kilometer van de Poolse grens, zo berichtte kernwapenexpert Hans Kristensen op de site van de Federation of American Scientists. De faciliteit, schreef hij destijds, zou kunnen functioneren “als een opslagplaats die in een crisis vanuit centrale opslagplaatsen van kernkoppen zou worden voorzien”.
Er zijn ook ballistische raketten die zowel conventionele als nucleaire kernkoppen kunnen dragen in de exclave. Het Russische leger kondigde in april aan hiermee "gesimuleerde raketaanvalsoefeningen" te hebben uitgevoerd.
'Vluchten rond Kaliningrad zijn ongebruikelijk, maar niet alarmerend'
Aram Shabanian, een expert op het gebied van open source intelligence (OSINT) bij het New Lines Institute in Washington, zegt dat de vluchten rond Kaliningrad enigszins ongebruikelijk zijn, maar op zich niet alarmerend. Wat ze suggereren, zegt hij tegen Insider, is dat er "een toegenomen belangstelling is voor Russische militaire bewegingen bij hoge Amerikaanse besluitvormers".
"Dit komt op een moment dat we, voor zover ik kan nagaan, het dichtst bij een kernoorlog zijn sinds 1983", vervolgt hij, verwijzend naar een incident waarbij een Sovjet-radarsysteem ten onrechte een inkomende Amerikaanse kernaanval meldde.
Nieuwssite Politico meldde deze week dat de VS en hun bondgenoten zich steeds meer zorgen maken en merkte op dat westerse inlichtingendiensten "hun inspanningen opvoeren om elke Russische militaire beweging of communicatie op te sporen die erop zou kunnen wijzen dat Vladimir Poetin opdracht heeft gegeven tot het gebruik van kernwapens in Oekraïne", waarbij het vijf huidige en voormalige VS-functionarissen aanhaalde.
Sinds de Russische president Poetin de invasie van Oekraïne aankondigde, heeft hij herhaaldelijk laten doorschemeren dat hij kernwapens zou kunnen gebruiken. Dit deed hij onder meer in de toespraak van 21 september, waarin hij een gedeeltelijke militaire mobilisatie aankondigde en waarschuwde dat zijn dreigementen "geen bluf" zijn.
"Als de territoriale integriteit van ons land wordt bedreigd, zullen we alle beschikbare middelen gebruiken om Rusland en ons volk te beschermen", zei Poetin.
In een gesprek met CNN waarschuwde voormalig CIA-agent Robert Baer dat Poetin, uit angst voor de toekomst van zijn regime na grote tegenslagen in Oekraïne, in de verleiding zou kunnen komen om het eerder ondenkbare te doen. "De kans dat hij kernwapens gebruikt - althans tactische kernwapens - wordt met de dag groter", zei Baer.