- Oekraïne heeft eindelijk de beschikking over geavanceerde westerse tanks, waar het land lang om heeft gevraagd.
- Maar nu het Oekraïense tegenoffensief niet heeft geleid tot een beslissende doorbraak, komt het initiatief in de oorlog mogelijk weer bij Rusland te liggen.
- Daarbij kunnen de Leopard-, Abrams- en Challenger-tanks alsnog van dienst zijn in verdedigend opzicht, volgens westerse militaire analisten.
- Lees ook: Een Oekraïense legerofficier belde een Russische helpdesk op, toen een buitgemaakte Russische tank niet wilde starten – dit gebeurde er
Het leger van Oekraïne heeft, nu de oorlog ruim ruim anderhalf jaar aan de gang is, eindelijk de beschikking over een reeks, geavanceerde westerse tanks.
Maar die tanks – Duitse Leopards, Britse Challengers en Abrams-tanks uit de VS – hebben vooralsnog niet bepaald het verschil gemaakt bij het tegenoffensief van Oekraïne. Nu de winter eraan komt zullen de aanvallende operaties van het Oekraïense leger op een lager pitje komen te staan, terwijl Rusland het initiatief kan herpakken.
“Ik denk dat de tanks nuttig zullen zijn in verdedigend opzicht”, zegt militair analist Seth G. Jones van de denktank Center for Strategic and International Studies (CSIS) tegen Business Insider. “Het is zeer waarschijnlijk dat de Russen weer offensieve operaties zullen inzetten. De tanks zijn zeer geschikt om de Russische opmars tegen te houden.”
De Leopard- en Challenger-tanks arriveerden eerder dit jaar in Oekraïne en maakten deel uit van het Oekraïense tegenoffensief. Maar het Oekraïense leger kwam in de problemen tegen de uitgebreide Russische verdediging, waaronder met artillerie bedekte mijnenvelden, antitankgreppels en drakentanden, die de Oekraïense troepen dwongen te voet door te stoten.
De oorlog wordt ook niet gekenmerkt door typische tank-tegen-tank-gevechten in de oorlog, waardoor Oekraïne de westerse tanks niet op de meest effectieve manier kan inzetten.
De vraag is nu of de westerse tanks bewaard moeten worden voor een mogelijk toekomstig tegenoffensief van Oekraïne, of dat ze beter kunnen worden ingezet om de verdediging te versterken.
Militair analist Gian Gentile van de Amerikaanse denktank RAND Corporation acht het goed mogelijk dat Oekraïne de meeste Abrams-tanks in reserve houdt voor een eventueel tegenoffensief komend voorjaar.
Amerikaanse soldaten vuren tijdens een oefening met een MIA2 Abrams tank. Foto: Army Staff Sgt. Austin Berner
Oekraïne begon de oorlog met een aanzienlijke voorraad verouderde tanks uit de Sovjet-periode, waaronder de T-64 en T-72. Rusland gebruikt deze tanks ook, soms in verbeterde versies.
In de lente van dit jaar wilde Oekraïne zijn bataljons graag versterken met geavanceerde westerse tanks, waaronder de Leopard 1 en 2, Challenger 2 en M1 Abrams. Ze zouden slechts een klein deel van de troepenmacht uitmaken - iets meer dan driehonderd van de meer dan duizend actieve tanks - maar er werd verwacht dat ze Oekraïne het vermogen zouden geven om boven zichzelf uit te stijgen.
Westerse tanks zijn sneller en krachtiger dan hun Oekraïense en Russische tegenhangers en kunnen tanks uit de Sovjettijd overtroeven en vernietigen op het slagveld. "Deze westerse tanks zijn kwalitatief superieur. Ze zijn ook beter dan de beste tanks die de Russen in Oekraïne gebruiken", geeft Gentile aan tegen Business Insider.
"Ze hebben betere pantserbescherming, vuurgeleiding, optica en munitie", zegt hij. De M1A1 Abrams heeft bijvoorbeeld een bewezen staat van dienst als het gaat om het verslaan van Sovjettanks.
Een Britse Challenger-tank. Foto: DANIEL LEAL/AFP via Getty Images
De westerse tanks worden als superieur gezien, maar ze hebben Oekraïne tot nog toe geen beslissend voordeel gebracht. Dat was bijvoorbeeld te zien tijdens het Oekraïense tegenoffensief in de regio Zaporizja.
Oekraïne probeerde door de eerste Russische linies heen te breken en een zone te creëren om tanks en pantservoertuigen veilig te laten passeren. Het idee was om de tanks vervolgens in te zetten tegen minder complexe verdedigingslinies en verdere doorbraken mogelijk te maken.
Uiteindelijk wilde Oekraïne een zone bezetten tot aan de Zee van Azov om zo de Russische landcorridor in tweeën te snijden en de zogenoemde "landbrug" tussen Rusland en de Krim te blokkeren.
Het is Oekraïne echter niet gelukt om een doorbraak te forceren en nu de winter eraan komt, wordt Oekraïne geconfronteerd met een grimmige realiteit: het eigen tegenoffensief heeft niet veel terreinwinst opgeleverd en Rusland onderneemt offensieve acties, zoals momenteel bij het stadje Avdiivka.
Hoe moet Oekraïne zijn westerse tanks gebruiken?
"De oorlog stagneert en dat geeft de Russen tijd om door te gaan met het opbouwen, versterken en uitbreiden van hun verdediging", zegt Jones tegen Business Insider. Hij acht het ook "zeer waarschijnlijk" dat de Russen op korte termijn in de aanval gaan.
De westerse tanks zijn in de optiek van Jones waarschijnlijk het nuttigst voor defensieve operaties. Hij vermoedt "dat het voor de Oekraïners erg moeilijk zal worden om een groot offensief uit te voeren, behalve als ze misschien kunnen profiteren van een mislukt Russisch offensief en op basis daarvan een tegenaanval kunnen uitvoeren."
Voorlopig zouden de Leopards, Challengers en Abrams een andere, defensieve rol kunnen vervullen. Ook dan kunnen ze nuttig zijn, vooral als Rusland vertrouwt op zijn tanks en pantservoertuigen om vooruitgang te boeken, zoals het momenteel doet in Avdiivka. Rusland heeft daar recent enorme verliezen geleden aan tanks en voertuigen.
Een Leopard 2 A7V-tank van de Duitse Bundeswehr. Foto: Philipp Schulze/picture alliance via Getty Images
Het is ook mogelijk dat Oekraïne zijn westerse tanks voor de winter achterhoudt en ze bewaart voor de lente. "Als de Oekraïners in staat zijn om hun gepantserde strijdkrachten in het komende jaar te concentreren op één punt of enkele punten waar ze een doorbraak kunnen bereiken, zouden dit soort westerse tanks een krachtige offensieve kracht kunnen zijn bij het verbrijzelen van de Russische verdedigingslinies, hoe dicht en diep die ook zijn", zegt Gentile.
Leopards, Challengers en Abrams blijven wel kwetsbaar voor antitankraketten (ATGM's), kinetische kogels en drone-aanvallen. Maar als ze geconcentreerd worden ingezet in combinatie met artillerie en infanterie, zouden ze een grondoffensief extra kracht kunnen verlenen, aldus Gentile
Een potentiële complicatie is het onderhoud van de westerse tanks, die een andere toeleveringsketen en een ander reparatieproces kennen dan de tanks uit de Sovjetperiode. Vooral de Amerikaanse Abrams kunnen een nachtmerrie zijn als het gaat om reserveonderdelen en logistiek. De motor is bijzonder krachtig, maar dat maakt de Abrams-tank ook een brandstofslurper.
Het is ook de vraag wat er nog in de pijplijn zit voor Oekraïne wat betreft extra militaire steun vanuit het Westen. De oorlog heeft Oekraïne de facto verbonden met het westerse militair-industriële complex. Vanwege de discussies over het verlenen van militaire steun aan Oekraïne, is echter niet duidelijk of er nog meer westerse tanks komen.