- Rusland beweert dat veel buitenlandse bedrijven nog steeds actief zijn in Rusland.
- Uit twee onderzoeken, door Yale University en de Kyiv School of Economics, blijkt dat de meeste buitenlandse bedrijven de markt inderdaad nog niet hebben verlaten.
- Rusland maakt het voor buitenlandse bedrijven steeds moeilijker om de markt te verlaten, waardoor veel bedrijven gedwongen worden te blijven.
- Lees ook: De Russische economie staat voor 3 obstakels die de groei belemmeren – investeringen, industrie en bevolking krimpen
Nadat Rusland in februari 2022 Oekraïne binnenviel, kondigden meer dan duizend buitenlandse bedrijven aan dat ze het land uit protest zouden verlaten. Maar nu, twintig maanden later, is volgens de Russische regering een groot gedeelte van deze bedrijven nog altijd actief in Rusland.
“Er zijn nog steeds meer buitenlandse bedrijven actief in Rusland dan bedrijven die het land verlaten hebben”, zei woordvoerder Dmitry Peskov van het Kremlin onlangs tegen verslaggevers.
Business Insider ging na wat er waar is van deze bewering. Daarvoor hebben we twee onderzoeken bekeken. Dit zijn onze bevindingen.
Buitenlandse bedrijven in Rusland: data van Yale University
Yale University voert een doorlopend onderzoek uit naar welke buitenlandse bedrijven Rusland hebben verlaten sinds het begin van de oorlog.
Een team van experts en studenten met kennis van tien talen - waaronder Russisch, Oekraïens, Engels en Pools - werkt de lijst elke dag bij. De data die gebruikt wordt, komt van verschillende bronnen zoals belastingaangiften, verklaringen van insiders en klokkenluiders. Het onderzoek van Yale richt zich op bedrijven met ten minste 100 miljoen dollar aan wereldwijde omzet per jaar in de afgelopen tien jaar.
De bevindingen zijn onderverdeeld in vijf categorieën. Dit zijn de resultaten tot nu toe:
Uit de data van Yale blijkt dat veel internationale bedrijven hun Russische activiteiten hebben teruggeschroefd, maar dat slechts een derde van de onderzochte bedrijven helemaal met Rusland heeft gebroken.
Volgens het onderzoek van Yale zijn er nog 552 buitenlandse bedrijven actief in Rusland. Dit aantal omvat zowel bedrijven die op de oude voet doorgaan als bedrijven die hun investeringen en activiteiten aanzienlijk hebben teruggebracht.
Daarnaast hebben nog eens 502 bedrijven hun activiteiten in Rusland grotendeels - zo niet volledig - stopgezet, terwijl ze de optie om terug te keren openhouden. Verder hebben 535 bedrijven definitief gebroken met de Russische markt.
Hieruit blijkt dat, zoals de Russische regering in oktober zei, het aantal bedrijven dat nog steeds actief is in Rusland groter is dan het aantal bedrijven dat vertrokken is.
Buitenlandse bedrijven in Rusland: data van de Kyiv School of Economics
De Kyiv School of Economics, of KSE, onderzoekt ook de activiteiten van buitenlandse bedrijven in Rusland.
De universiteit neemt in het onderzoek bedrijven in Rusland die meer dan 5 miljoen aan jaaromzet genereren en die voor meer dan de helft in handen zijn van buitenlanders, onder de loep. De lijst bevat informatie uit datasets van onder andere Yale en de Universiteit van St. Gallen in Zwitserland.
Daarnaast verwerkt KSE ook gegevens uit het nieuws en officiële verklaringen van bedrijven. Het instituut onderzoekt de gegevens samen met de Oekraïense overheid en werkt zijn database dagelijks bij.
KSE heeft zes categorieën voor bedrijven in Rusland. Dit zijn de resultaten tot nu toe:
Uit de gegevens van de KSE blijkt dat de meeste buitenlandse bedrijven Rusland niet hebben verlaten. 1.582 bedrijven zijn nog altijd actief in Rusland, 547 bedrijven hebben hun investeringen omlaag geschaald of gepauzeerd en iets minder dan 300 bedrijven hebben Rusland volledig verlaten sinds de invasie van Oekraïne.
Het aantal bedrijven dat de Russische markt verlaat, neemt af
Het is onduidelijk hoeveel buitenlandse bedrijven er precies in Rusland actief waren voordat de oorlog begon. En hoewel de gegevens laten zien dat veel bedrijven nog steeds - in verschillende mate - actief zijn in Rusland, is er meer aan de hand dan je op het eerste gezicht zou zeggen, aldus Steven Tian, een van de hoofdonderzoekers van Yale.
In de eerste weken na de invasie van Oekraïne ontstond er een ware exodus uit Rusland. Maar Tian zegt dat bedrijven nu in een "veel langzamer tempo" uit het land vertrekken. Veel van de grote, bekende namen hebben de markt al verlaten. "De meeste - maar niet alle - bedrijven die in Rusland overblijven zijn veel kleiner", zegt Tian.
In de meest recente analyse van de data van KSE schrijft de universiteit dat het percentage bedrijven dat hun activiteiten in Rusland heeft stopgezet halverwege april 2022 sterk was gestegen, maar dat het vertrek van buitenlandse bedrijven uit Rusland de afgelopen 15 maanden stagneerde.
Grote merken die zich uit Rusland hebben teruggetrokken zijn onder andere McDonald's en olie- en gasconcern BP, dat een klap van 25 miljard dollar te verduren kreeg door zijn vertrek.
Buitenlandse bedrijven die nog steeds actief zijn in Rusland hebben verschillende redenen opgegeven waarom ze de markt niet willen verlaten, waaronder operationele, ethische en beleidsmatige uitdagingen.
Het Italiaanse modebedrijf Benetton opereert in Rusland met een "business-as-usual" benadering. Het bedrijf haalt langdurige relaties met zijn partners en verplichtingen tegenover werknemers in Rusland aan als reden voor het voortzetten van de activiteiten.
Unilever en Nestlé hebben hun activiteiten in Rusland teruggeschroefd, maar niet beëindigd, door de verplichtingen die ze naar eigen zeggen hebben tegenover hun personeel en de Russische bevolking.
Rusland maakt het voor buitenlandse bedrijven moeilijk om de markt te verlaten
Veel bedrijven die nog actief zijn in Rusland, zitten ook vast in het proces om de markt te verlaten. De Russische regering maakt het voor buitenlandse bedrijven steeds moeilijker om de Russische markt te verlaten.
Er is recent bijvoorbeeld een reeks aan obstakels geïntroduceerd, zoals de eis dat bedrijven donaties aan de staat betalen en hun activa met een flinke korting verkopen voordat ze het land kunnen verlaten.
Onlangs kondigde het Kremlin aan dat westerse bedrijven die Rusland willen verlaten, hun aandelen in Russische roebels moeten verkopen. Deze maatregel zou de uitstap van bedrijven nog meer kunnen vertragen en kan leiden tot transfers in vreemde valuta die lastig te verkrijgen zijn.
Zoals Agathe Demarais, een senior beleidsmedewerker bij de European Council on Foreign Relations, in september tegen de Financial Times zei: "Achteraf gezien is het duidelijk dat het voor westerse bedrijven verstandiger was om Rusland onmiddellijk te verlaten dan om een afwachtende houding aan te nemen."
De bedrijven die nog steeds in Rusland actief zijn, dragen bij aan de economie van het land in oorlogstijd. Officiële schattingen geven aan dat het nationaal inkomen van Rusland in het derde kwartaal met 5,5 procent is gegroeid ten opzichte van een jaar geleden - waarmee een daling van 3,5 procent in dezelfde periode vorig jaar ongedaan is gemaakt.
Maar de economische groei in Rusland is grotendeels te danken aan defensie- en overheidsuitgaven, wat betekent dat dit zich niet vertaalt in welvaart voor veel Russen ter plaatse die te maken hebben met stijgende prijzen.
Dus ook al schildert het Kremlin een rooskleurig beeld van de economie van het land, "de echte situatie is slecht", aldus Igor Lipsits, een prominente Russische econoom.