- Sinds de Russische invasie van Oekraïne in februari 2022 gaat het gestaag bergafwaarts met de economie van Rusland.
- Westerse sancties die onder meer de energie-export van Rusland treffen, beginnen steeds meer effect te sorteren.
- De neergang van de economie wordt geïllustreerd door onder meer de verslechtering van de handelsbalans, de zwakke roebel en de daling van de staatsinkomsten uit energiebelastingen. Een overzicht.
- Lees ook: Poetin heeft oorlog in Oekraïne eigenlijk al verloren, als je kijkt naar economische malaise in Rusland, volgens Amerikaanse president Joe Biden
De economie van Rusland is nog maar een schim van hoe die er begin 2022 voorstond. Voorafgaand aan de invasie van Oekraïne kon Rusland zich de elfde economie van de wereld noemen en een energiegrootmacht met een betrouwbare en sterke exportsector.
Medio 2023, in de zeventiende maand van de oorlog in Oekraïne, raakt de Russische economie steeds meer in de verdrukking. Er zijn tal van tekenen van verzwakking.
“Rusland lijkt op een imperium met een sterk centraal gezag, maar er is inmiddels een verhoogd risico van verbrokkeling van het land. Extreme ontwikkelingen zijn niet uitgesloten”, zegt econoom Volodymyr Lugovskyy van de Amerikaanse Indiana University tegen Insider.
Hieronder behandelen we 5 statistieken en grafieken die illustreren hoe de Russische economie achteruitholt.
1) Russische roebel wordt zwakker
De Russische roebel verkeert sinds de invasie van Oekraïne in turbulent vaarwater. Direct na de Russische inval implodeerde de Russische munt in maart 2022, waarbij de roebel zakte tot ruim 130 roebel per dollar.
Daarna vond echter, mede door interventie van de Russische centrale bank, een sterk herstel plaats. Medio vorig jaar kostte een dollar slechts 57 roebel. Sindsdien is de Russische munt echter weer sterk verzwakt.
Momenteel krijg je ongeveer 90 roebel voor een dollar. Daarmee is de Russische munt ongeveer 20 procent verzwakt ten opzichte van het meerjarige gemiddelde van ongeveer 70 roebel per dollar vóór de start van de oorlog in Oekraïne.
2) Overschot op de lopende rekening van Rusland krimpt sterk
In het tweede kwartaal van dit jaar heeft de waarde van de Russische handel met het buitenland een flink dreun gekregen. Dit is te zien aan de krimp van het overschot op de lopende rekening van het land. Dat is op jaarbasis met 93 procent gekrompen tot 5,4 miljard dollar.
De lopende rekening van een land bestaat uit de handelsbalans (de export-inkomsten van een land minus de import-inkomsten van goederen en diensten), aangevuld met ontvangsten en betalingen van buitenlandse dividenden en rente, plus het saldo van overdrachtsbetalingen.
In de praktijk is de handelsbalans voor de sterk op de energie-export leunende Russische economie de belangrijkste component.
Aan de exportkant heeft Rusland veel last van westerse sancties voor olie- en gasproducten. De sancties hebben flinke druk gezet op de inkomsten uit de energie-export van Rusland. Zo is de uitvoer van Russisch gas naar Europa sterk teruggevallen. Rusland verkoopt internationaal nog wel veel olie, maar tegen relatief lage prijzen vanwege sanctiemaatregelen.
Wat de import betreft speelt mee dat de Russische roebel fors in waarde is gedaald, waardoor de import van goederen voor Rusland relatief duur is geworden.
3) Staatsinkomsten van Rusland uit energie dalen
Het Russische ministerie van Financiën gaf onlangs aan dat de staatsinkomsten uit belastingen op olie en gas in juni met 26 procent zijn gedaald, vergeleken met dezelfde maand een jaar eerder.
Vóór de aanvang van de oorlog in Oekraïne was Rusland goed voor ongeveer 40 procent van de gasimport van de Europese Unie, maar de Russische gasleveranties aan Europa zijn fors gedaald.
Rusland exporteert nog wel veel ruwe olie per schip naar landen buiten Europa, maar krijgt daarvoor door westerse sancties relatief lage prijzen betaald. China en India zijn nu de belangrijkste afnemers van Russische ruwe olie.
4) Autoverkopen in Rusland dalen fors
Voorafgaand aan de invasie van Oekraïne werden er in Rusland maandelijks ruim 100.000 nieuwe auto's verkocht, volgens data van Yale Research die zijn gedeeld met Insider.
De autoverkopen in Rusland hebben echter zwaar te lijden gehad onder stijgende prijzen, een afname van de consumentenvraag en problemen met de aanlevering van onderdelen voor de autoproductie die in Rusland plaatsvindt. De maandelijks verkoopvolumes zijn ongeveer gehalveerd ten opzichte van de situatie vóór de start van de oorlog in Oekraïne.
5) Emigratie: brain drain van talent op de Russische arbeidsmarkt
Meer dan een miljoen Russen zijn geëmigreerd sinds de start van de oorlog in Oekraïne, volgens schattingen van Yale Research. Alleen al in Oezbekistan zijn ruim 400.000 Russische burgers neergestreken.
De vlucht van talent uit Rusland is ook te zien aan aan de toename van financiële overdrachten vanuit Rusland naar landen die niet bekend staan als belangrijke financiële centra, zoals Armenië, Georgië en Kirgizië, volgens Yale Research.
"Hoewel er geen harde cijfers zijn over kapitaalvlucht uit Rusland, duiden indirecte indicatoren, zoals de forse stijging van tegoeden van niet-ingezetenen op bankrekeningen in de Verenigde Arabische Emiraten, erop dat Russen flink wat vermogen uit het land sluizen", zegt onderzoeker Jeffrey Sonnenfeld van Yale Research tegen Insider.