- Oekraïne probeert verwoed om Russische artillerie-eenheden uit te schakelen, maar Rusland is prima in staat om voorraden weer aan te vullen.
- Voor Oekraïne is het cruciaal om de intensiteit van de Russische artillerie-beschietingen te laten afnemen.
- De Russische artillerie is afhankelijk van complexe toeleveringsketens die kwetsbaar zijn voor sancties, zeggen westerse defensie-experts.
- Lees ook: Zo kan Saudi-Arabië de economie van Rusland in een crisis storten
Eeuwenlang was het vernietigen van de artillerie van de vijand de sleutel tot de overwinning op het slagveld. Als de artillerie ongemoeid werd gelaten, konden grote kanonnen van de vijand troepen, voertuigen, versterkingen en aanvoerlijnen verwoesten. Daarom namen landen hun toevlucht tot cavalerieaanvallen, tankaanvallen, bommen en houwitsers om vijandelijke kanonnen uit te schakelen.
Voor Oekraïne is het uitschakelen van de Russische artillerie makkelijker gezegd dan gedaan. De Russische artillerie is verantwoordelijk voor 70 procent van de gewonden en doden aan Oekraïense zijde, naar schatting gaat het om honderdduizenden militairen.
Met behulp van wapens als drones en HIMARS-raketten heeft Oekraïne enig succes geboekt bij het aanvallen van het artillerie-arsenaal van Rusland: het Oekraïense leger schatte onlangs dat meer dan 10.000 Russische artilleriestukken zijn vernietigd.
Maar door zich in te richten als een oorlogseconomie heeft Rusland volgens Oekraïense schattingen sinds februari dit jaar liefst 4.780 stukken buisgeschut, zoals houwitsers, en 1.130 meervoudige raketwerpers naar Oekraïne weten te brengen.
Naast het feit dat Rusland meer artillerie-stukken heeft ingezet dan Oekraïne, is het ook in staat geweest om gemiddeld 10.000 granaten per dag af te vuren, terwijl Oekraïense kanonnen door munitietekorten niet meer dan 1.800 granaten per dag hebben kunnen afvuren.
Het is duidelijk dat Oekraïne het Russische wapentuig moet uitschakelen als het niet vermorzeld wil worden door granaten. De opmars van de Russen, hoe beperkt ook, is vooral te danken aan de artillerie. En het ontbreekt Oekraïne aan vuurkracht, zoals gevechtsvliegtuigen die kunnen leveren, om de Russische artillerie harde klappen toe te brengen.
Een team van westerse en Oekraïense experts komt met een alternatief: probeer te voorkomen dat die wapens überhaupt ontwikkeld kunnen worden. Onderzoekers hebben de complexe leveringsketen van de Russische artillerie in kaart gebracht, die in hoog tempo enorme hoeveelheden munitie verbruikt.
"Het afsnijden van de Russische toegang tot munitie en nieuwe artillerie moet daarom centraal staan en de Russische leveringsketens zijn uiterst kwetsbaar", staat in een rapport van de Britse denktank Royal United Services Institute (RUSI) en het Open Source Center.
Volgens het rapport moeten de westerse sancties zich vooral richten op de leveringsketen voor de artillerie in plaats van op het blokkeren van hoogwaardige technologie als micro-elektronica.
"Het is veel moeilijker om in het geheim duizenden tonnen chroom een land in te smokkelen dan een paar duizend microchips", staat in het rapport. Chroom wordt gebruikt voor het produceren van vuurwapenlopen, oftewel schietbuizen.
Met zijn natuurlijke hulpbronnen en de enorme defensie-industrie is Rusland grotendeels zelfvoorzienend wat betreft zijn militaire behoeftes. Maar de militaire analisten wijzen op twee zaken waarbij Rusland afhankelijk is van import: werktuigmachines en ruwe materialen die nodig zijn voor het maken van vuurwapenlopen en het produceren van granaten.
Tot 2022 was Rusland afhankelijk voor zijn werktuigmachines afhankelijk van door het Westen geleverde componenten. In 2023 opgelegde sancties hebben de import van westerse apparatuur ernstig bemoeilijkt, maar China is in dat gat gesprongen, hoewel "Russische bedrijven van oudsher de voorkeur geven aan westerse werktuigmachines boven die uit China, omdat westerse machines preciezer zijn en van betere kwaliteit", staat in het rapport.
China en andere landen verkopen westerse onderdelen en apparatuur echter door aan Rusland. Het Royal United Services Institute heeft van zeker 2.113 bedrijven kunnen vaststellen dat ze in 2023 en begin dit jaar westerse onderdelen en machines hebben geleverd aan Rusland, waaronder apparatuur uit Duitsland, Zuid-Korea, Italië, Japan en Taiwan.
Het produceren van vuurwapenlopen is een ingewikkelde klus, waar hoogwaardige productiefaciliteiten voor nodig zijn. Er zijn slechts vier Russische bedrijven die schietbuizen kunnen produceren: Zavod No. 9 in Jekaterinenburg, Titan-Barrikady in Wolgograd, MZ/ SKB in Perm en het Burevestnik Research Institute in Nizjni Novgorod.
Elk van deze bedrijven heeft zijn eigen toeleveringsketen van onderaannemers, zoals firma's die speciaal staal produceren.
Wat betreft ruwe materialen importeert Rusland zo'n 55 procent van het hoogwaardige chroom dat nodig is om vuurwapenlopen hard en hittebestendig te maken. Ook is Rusland grotendeels afhankelijk van Oezbekistan en Kazachstan voor de levering van katoencellulose, een cruciaal ingrediënt van nitrocellulose dat nodig is om explosieven te maken.
Er zijn drie belangrijke producenten van artilleriemunitie in Rusland: NIMI Bakhirev, de Plastmass Plant en KBP Shipunov en dia zijn allemaal afhankelijk van een heel web van leveranciers en onderaannemers.
Het blijkt dat sancties tegen delen van die leveringsketen kunnen werken. Zo werd bijvoorbeeld de export de nek omgedraaid van Khlopkoprom-Tsellyuloza, een bedrijf uit Kazachstan dat katoencellulose leverde aan twee Russische drijfgasfabrieken. Volgens het onderzoeksrapport levert Kazachstan inmiddels katoencellulose voor de productie van NAVO-munitie.
De huidige westerse sancties zijn te breed en te versnipperd om de Russische militaire productie echt te raken. Een combinatie van economische sancties en diplomatieke druk gericht op de toeleveringsketen voor de artillerie is een veel betere aanpak, staat er in het rapport. "Een goed afgestemde aanpak met extra middelen voor handhaving en het verstoren van de toeleveringsketen heeft een grotere kans van slagen."
Toch blijven er wel vragen, bijvoorbeeld over hoe lang het duurt voordat het Oekraïense leger kan profiteren van de sancties. Sancties zijn het economische equivalent van strategisch bombarderen: een indirecte manier om te voorkomen dat vijandelijke wapens het slagveld bereiken.
Rusland zal na gerichte sancties tegen de leveringsketen voor artillerie ongetwijfeld manieren vinden om die maatregelen te ontwijken. Zo zal het Kremlin hopen op medewerking van landen als China, Turkije en enkele landen in Centraal-Azië.
Toch zullen sancties uiteindelijk waarschijnlijk effectiever zijn dan de pogingen de Russische artillerie te vernietigen op het slagveld. Voor Oekraïne is het beste Russische wapen eentje waar het nooit tegen hoeft te vechten.