Ruimtestation ISS vierde afgelopen maandag een bijzonder jubileum: het wordt al 20 jaar lang onafgebroken bewoond door astronauten.
In die periode verbleven er 240 bemanningsleden en werden zeker drieduizend wetenschappelijke experimenten uitgevoerd.
Bedrijven ontwikkelen momenteel nieuwe ruimtestations om het ISS in de komende tien jaar te vervangen.
De wereld mocht maandag een bijzondere mijlpaal in de ruimtevaartgeschiedenis vieren: al 20 jaar lang verblijven er continu mensen in de ruimte. Sinds 2 november 2000 leven astronauten en kosmonauten zij aan zij in het Internationaal Ruimtestation (ISS).
In de (inmiddels) 7301 dagen daarna verbleven 241 mensen uit negentien landen op het 150 miljard dollar kostende ruimtestation.
Onze eigen André Kuipers bracht er in 2011 en 2012 ruim zes maanden door. In het ISS werden in de afgelopen twee decennia meer dan drieduizend wetenschappelijke experimenten uitgevoerd.
Maar aan alles komt een einde. Van het Amerikaanse ruimtevaartorganisatie mag het ISS nog tot minstens 2028 rond de aarde cirkelen, maar het is al duidelijk dat het station sterk aan het verouderen is. Ergens in de komende tien tot vijftien jaar zal NASA het station met pensioen sturen. Ofwel: in de Pacifische Oceaan laten neerstorten.
Andere bewoonbare ruimtestations zullen de plek innemen van ISS - de meeste zullen gebouwd worden door commerciële bedrijven.
Sommige van die bedrijven, zoals Axiom Space en Bigelow Aerospace, hopen de succesformule van het ISS na te bootsen. Zij willen ook de habitat geregeld met nieuwe modules uitbreiden, en zelfs de opvolger van het ISS opsplitsbaar maken in verschillende stations.
Andere bedrijven, zoals Blue Origin, willen gigantische zelfvoorzienende stations bouwen.
Het ISS wordt een dagje ouder
Het ruimtestation ISS wordt al veel langer gebruikt dan oorspronkelijk de bedoeling was. Bij de ingebruikname werd gedacht dat het vijftien jaar lang astronauten kon herbergen.
In de afgelopen maanden werden de bemanningsleden geconfronteerd met een kapot toilet (aan de Russische kant), een zuurstofsysteem dat kapot ging en een almaar groeiend lek. Volgens Russische kosmonaut Gennady Padalka, zijn de "modules in het Russische deel allemaal te oud voor gebruik".
"Ik denk dat het ISS een ongelofelijk betrouwbaar en robuust systeem is", zei astronaut Kate Rubins vorige maand nog tijdens een persconferentie van NASA. Hoewel een slecht werkend toilet voorlopig niet levensbedreigend is, zijn dit wel zorgwekkende tekens voor de staat van het ruimtestation.
Het vooruitzicht van het uit gebruik nemen van het ISS, stimuleert de concurrentie tussen bedrijven die een opvolger willen ontwikkelen.
Sommige bedrijven beginnen met het bouwen van modules voor het bestaande ISS
Axiom Space, een privaat ruimtevaartbedrijf uit het Texaanse Houston, wil het eerste commerciële ruimtestation bouwen. Ook al werd het bedrijf pas opgericht in 2016, het staat nu al onder contract bij NASA om minstens een module voor het bestaande ISS te bouwen.
Zodra het ISS met pensioen gaat, zal deze nieuwe module (en eventueel andere die het bedrijf ontwikkelt in de komende jaren), als zelfstandig ruimtestation doorgaan.
Een ander bedrijf met ambities tussen de sterren is Bigelow Aerospace, opgericht in 1999 door vastgoedmiljardair Robert Bigelow. In 2016 stuurde het al een werkend prototype van een opblaasbare module voor de ISS de ruimte in. Deze toepasselijk genoemde 'Bigelow Expandable Activity Module' ofwel 'BEAM' wordt sinds de toevoeging aan het ISS gebruikt als opbergruimte.
Bigelow werkt momenteel aan een nieuwe versie van de module in hun werkruimte in Las Vegas. Deze wordt groter dan die in 2016 aan het ISS werd geplaatst. Dit laatste model, genaamd de B330, heeft een inhoud van dertigduizend liter - grofweg even groot als een appartement van 100 vierkante meter met een drie meter hoog plafond.
"Voorzien van twee kombuizen, twee toiletten, een grote voorraadruimte en twee propulsiesystemen is dit de ideale habitat voor langdurige ruimtemissies", schrijft Bigelow in een verklaring. "Dit grote ruimtestation kan vier personen voor onbepaalde tijd huizen, en vijf personen voor een aantal maanden."
Weer een ander bedrijf, Sierra Nevada Corporation, ontwikkelt momenteel een prototype van een drie verdieping hoge opblaasbare ruimtemodule. Het design van de Large Inflatable Fabric Environment (LIFE) heeft twee gebruiksdoeleinden: als onderdeel van een ruimtestation of als een op zichzelf staande maanbasis.
Janet Kavandi, de senior vice-president van Sierra Nevada, is ook een gepensioneerde NASA-astronaut. Tegenover Business Insider vertelt ze dat de opblaasbare module kan dienen als "fabriek, hotel of bijvoorbeeld een observatorium".
Blue Origin ziet 'fundamenteel andere' ruimtehabitats
Terwijl bedrijven als Bigelow en Axiom het ISS als startpunt nemen voor hun ruimtehabitats, hebben concurrenten als Blue Origin al de ambitie om meteen met zelfstandige ruimtestations op de proppen te komen.
Blue Origin, van Amazon-miljardaur Jeff Bezos, ziet een toekomst voor zich met habitats die ruimer en luxueuzer zijn dan die van het ISS. Op de langere termijn mikt Bezos erop om met zijn habitats grote buitenaardse gemeenschappen mogelijk te maken, waarin miljoenen mensen kunnen wonen en werken.
