'Robothaai' haalt afval uit grachten Zaandam, en wil VS veroveren

Frequente bezoekers van het Zaandamse stadscentrum zullen hem al hebben gezien: de zogenoemde ‘Veulvreter’. Hier, in de Gedempte Gracht, vaart eenmaal per week een wit klein bootje met een onstilbare honger naar afval. Drijvende blikjes, frietbakjes, petflessen: deze mini-catamaran eet alles wat wij als mensen liever kwijt dan rijk zijn.

De ‘Veulvreter’, zoals hij in Zaandam wordt genoemd, heet eigenlijk WasteShark. Het is een creatie van het Rotterdamse bedrijf RanMarine (voluit: RanMarine Technology). Het elektrisch aangedreven bootje kan na een oplaadbeurt zes uur over het water speuren naar afval, volgens een voorgeprogrammeerd zigzaggend patroon. Per dag kan de ‘robothaai’ hierdoor wel 500 kilo afval uit het water halen, aldus de startup.

Zaanstad liet in december als tweede Nederlandse gemeente de WasteShark te water, nadat Dordrecht eerder al een geslaagde proef met het apparaat hield. Het scheelt medewerkers van de gemeentelijke afvaldienst in Zaandam tijd, aangezien zij niet langer met visnetjes hoeven te hannesen om weggegooide blikjes uit de gracht te halen.

In een oud industrieel pand op een bedrijventerrein aan het Rotterdamse industriegebied Nieuw Methesse staat Esther Lokhorst gebogen over één van haar robothaaien. Het binnenwerk laat zich omschrijven als een potpourri van snoertjes en chips. Een team van vier jonge mannen sleutelt aan de hardware en Lokhorst houdt als operationeel directeur een oogje in het zeil.

Even verderop in de buitenlucht vinden we een klein waterbad, dat hier door RanMarine is geïnstalleerd. Ook al straalt de zon verleidelijk deze woensdagmiddag, het is niet de bedoeling dat mensen hier een duik in nemen. De enige toegelaten badgast is de WasteShark, die Lokhorst en haar team hier na iedere aanscherping van de techniek testen.

Met sensoren uitgeruste drones

De bootjes zijn in feite met gps en twee sensoren uitgeruste drones. De sensoren meten de waterkwaliteit en -diepte en sturen deze informatie door naar een online portaal van RanMarine. “Als er bijvoorbeeld gebaggerd moet worden, krijgen klanten meteen inzicht in hoe diep de bodem is”, zegt Lokhorst.

Haar bedrijf levert varende drones die volledig autonoom werken, maar ook robotbootjes die je op afstand kunt besturen. De robotboot kan niet alleen plastic afval uit het water happen, maar ook eendenkroos. Het bedrijf onderzoekt momenteel in Helsinki of het ook mogelijk is om het water te ontdoen van blauwalg.

Nee, de robothaaien zijn geen gevaar voor voorbijzwemmende vogels, zegt Lokhorst desgevraagd als we even later plaatsnemen in een uitgestorven, industrieel ogende bedrijfskantine. “De bootjes varen maar drie kilometer per uur”, zegt de directeur. “In de vijf jaar dat we bestaan hebben we nog nooit een vogel gevangen en zelfs geen vis.”

RanMarine verkocht tot dusver meer dan vijftig van dit soort bootjes aan 25 klanten, zegt Lokhorst. Veel van die klanten komen uit het buitenland. Zo varen er robotboten van de startup in de haven van Houston, in Dallas en in het Britse Plymouth. Het bedrijf heeft wereldwijd klanten: van Zuid-Afrika tot Zuid-Korea en van Nigeria tot Ierland.

Typische afnemers zijn overheidsinstellingen en waterschappen, maar ook themaparken behoren tot de vaste klantenkring. Zo levert RanMarine zijn robotbootjes aan Disney- en Universal-parken in onder meer Florida. “Amerika is een heel belangrijke markt voor ons”, zegt Lokhorst. “We zijn daarom nu bezig een Amerikaanse divisie op te zetten. We hebben al medewerkers in de VS en willen er flink uitbreiden.”

Op termijn moet dat een Amerikaans kantoor opleveren, zegt Lokhorst desgevraagd. Wanneer, dat kan ze nog niet zeggen. “De productie en de ontwikkeling houden we voorlopig hier in Rotterdam. Als we flink opschalen in de VS, zullen we daar ook een assemblage-afdeling starten.”

In Nederland zijn Zaandam en Dordrecht voorlopig de enige gemeenten waaraan RanMarine zijn aquadrones levert. Het blijkt soms best ingewikkeld te zijn om gemeenten aan te haken. “De gemeente is niet altijd verantwoordelijk voor het schoonmaken van afval. Sommige gemeenten besteden dit uit aan schoonmaakbedrijven.”

Wel stelt Lokhorst dat haar verkoopteam druk bezig is meer Nederlandse gemeenten aan te haken. RanMarine verwacht binnenkort zelfs een project te starten in de Waddenzee.

Film WALL-E bood inspiratie

Lokhorst is niet de oprichter van RanMarine. Het bedrijf is in 2016 opgericht door Zuid-Afrikaan Richard Hardiman, die in een vorig leven als radio-dj en journalist werkte.

Hardiman kwam tot het idee van de afvalhappende robothaai toen hij in Kaapstad op een terras zat en mensen met een netje vuil uit het water zag halen. Dat moest eenvoudiger kunnen, dacht Hardiman. Hij dwaalde in gedachten af naar de film WALL-E, waarbij de hoofdrol is weggelegd voor een futuristisch robotje dat afval ophaalt en samenperst.

De bebaarde veertiger houdt iets verderop een videogesprek met een collega uit de VS. Hardiman woont alweer sinds 2020 in Nederland, waar hij meer kansen zag om te slagen met zijn startupplan dan in Zuid-Afrika. Hij deed mee met een groeiprogramma van het aan de Rotterdamse haven gelieerde bedrijf PortXL, waar Lokhorst voor werkte. Zij voegde zich in 2017 bij de toen nog prille startup.

Nu, zes jaar later, werken er alweer 23 mensen bij het bedrijf. RanMarine is volgens Lokhorst sinds 2021 winstgevend. Winst- en omzetcijfers deelt het bedrijf niet. Uit de laatste summiere winst- en verliesrekening die het bedrijf bij de Kamer van Koophandel (KvK) deponeerde, valt op te maken dat RamMarine 2021 afsloot met een positief eigen vermogen van ruim 7 ton.

RanMarine haalde in zijn bestaan twee keer voor een onbekend bedrag aan groeifinanciering op. In april staat er volgens Lokhorst een “serieuze miljoenenronde” op de planning. Met de aanstaande miljoenen hoopt RanMarine sneller te kunnen groeien in met name de VS. Ook investeert het bedrijf in de ontwikkeling van grotere aquadrones en robotboten die olie uit het water kunnen halen.

Een snelle groei lijkt ook wel nodig te zijn. RanMarine was in 2019 de eerste partij die een aquadrone op de markt bracht. Inmiddels is de markt drukker aan het worden, met concurrenten in Frankrijk, China en de VS. Toch ziet Lokhorst daar geen grote bedreiging in: “De markt is groot genoeg voor meerdere partijen. Het positieve aan meer concurrentie is dat deze techniek steeds beter bekend zal komen te staan als manier om rommel uit het water te halen.”

LEES OOK: Amsterdamse politicoloog wil 1 miljard ton CO2 uit de lucht halen met natuurprojecten voor bedrijven – en is kritisch op andere initiatieven voor koolstofreductie