De mensen die de Grote Depressie voorspelden heetten eerst doemdenkers. Later waren het realisten, stelt Rob Putter.

Ik heb meer dan honderd columns
geschreven voor Z24 en een paar honderd meer voor andere media. Meestal
gingen ze over hoe en wanneer je het beste je centjes kunt beleggen. Soms
gingen ze over de toestand in de wereld. Maar altijd hadden ze een ondertoon
van positivisme en waarom je vooral moet blijven beleggen.

Okay. Let’s cut the crap. In werkelijkheid ziet het er slecht
uit.

Sinds het ontstaan van het systeem van centrale banken en het toestaan van minimum
reserveverplichtingen voor commerciële banken, is ons financiële bestel
uitgegroeid tot een gigantisch Ponzi-scheme.

Piramidespel met schuld

In de beginjaren ging het goed. Zolang de geldschepping leidt tot meer
economische groei, hoor je niemand klagen. Maar net als bij Ponzi, verandert
dat hoe langer het duurt en hoe dieper je komt. Het inkomende geld is na
verloop van tijd nog net voldoende om de winsten van eerdere inleggers te
betalen, maar het geld kan niet meer economisch worden aangewend.

In de jaren tachtig van de vorige eeuw was er in de VS vier dollar nodig om
één dollar aan het bruto binnenlands product toe te voegen. Nu is dat
benodigde bedrag al meer dan twintig dollar. Op dit moment lenen landen al
geld om de rente op eerdere leningen te kunnen betalen. En nog steeds is in
de Europese Unie een begrotingstekort van drie procent de norm.

Institutionele beleggers kopen nog steeds braaf staatsleningen, hoewel ze
weten dat steeds minder van het geleende geld wordt geïnvesteerd. Want als
ze weigeren om die obligaties te kopen, loopt het systeem vast en dat wil
niemand in zijn schoenen geschoven krijgen.

Schuld is te groot

Maar er komt natuurlijk een dag dat het toch gebeurt en dan zijn een heleboel
beleggers een heleboel geld kwijt. Want het probleem zit niet alleen bij de
staatsleningen.

Sinds het begin van de jaren zeventig is de Amerikaanse schuldenberg gegroeid
van drie biljoen naar zesenvijftig biljoen dollar (zie deze
grafiek). Dat is inclusief staatsschuld, bedrijfsschulden en schulden
van huishoudens, maar exclusief een geschat bedrag van twintig tot dertig
biljoen aan allerlei andere (onderhandse) schulden.

Andere ontwikkelde economieën laten eenzelfde beeld zien. Historisch groeide
het bruto binnenlands product met gemiddeld 3,5 procent per jaar. Als de
schuldgroei hiermee gelijke tred had gehouden, zou de totale schuld nu maar
12,75 biljoen dollar zijn. Bovendien is in de laatste jaren de groeinorm
gedaald tot slechts twee procent.

De huidige schuld kan op een normale manier nooit meer terugbetaald worden.
Maar dat hoeft ook niet, toch?

Geen alternatieven

Tegen deze achtergrond verwachten beleggers een zinnig beleggingsadvies.
Sommige zullen denken: “Laat maar, ik stop mijn geld wel in mijn huis”. Maar
ook dat werkt niet langer.

De huizenprijzen zijn in de laatste vijf jaar met een kwart gedaald en
woonhuizen zijn een speculatieve vermogensklasse geworden. Het fiscale
spelletje is uitgespeeld en het enige rendement dat je mag verwachten, is
een bepaald woongenot. Als je tenminste in de juiste buurt woont.

Goud dan? Ik heb op dit niveau moeite met goud. Het kan niks, het doet niks,
het kan alleen maar liggen. Er is geen land in de wereld dat teruggaat naar
de goudstandaard, want dan moeten ze eerst driekwart van hun
staatsobligaties afstempelen.

De koers van het aandeel IamGold staat zwaar onder druk, want deze mijnbouwer
heeft bekend gemaakt dat het ze al meer dan achthonderd dollar kost om een troy
ounce uit de grond te halen. Het makkelijke goud is op. En wie koopt nou
zo’n duur product waarvan bovendien de marktprijs voor de helft bestaat uit
sentiment?

Doemdenken?

In eerdere afleveringen van deze rubriek raadde ik aan om aandelen te
overwegen boven obligaties. Als je toch blijft beleggen, is dat wel
verstandig. Maar zijn aandelen an sich nog wel een koopwaardige
vermogensklasse? Mogelijk in het licht van het bovenstaande, indien je
daarmee bereikt dat je zo dicht mogelijk bij de reële economie kunt blijven.
Als de financiële economie begint te stotteren is dat de enige optie.

Ongetwijfeld zullen zich in tijden van een omslag grote kansen voor
opportunistische beleggers voordoen. Maar dan houd je je zich meer bezig met
speculeren en die keus is aan de belegger.

De cijfers geven steeds duidelijker aan dat we in de laatste fase van Ponzi
zitten. Hoe lang die duurt? Geen idee, dat hangt van de vindingrijkheid van
de beleidsmakers af.

Misschien klink ik als een doemdenker. Wel, de mensen die de Grote Depressie
voorspelden waren dat ook. Later waren het realisten. Volgende week schrijf
ik weer over leuke dingen.

Lees meer artikelen van Rob Putter

Rob Putter is zelfstandig vermogensadviseur voor financieel adviesbureau
Uniquest, onderdeel van de Latin
Capital Group. De informatie in deze column bevat geen individueel
beleggingsadvies of aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Volg
de markten op Z24 Beurs

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl