- Het aantal aanvragen voor rijlessen en examens waarbij je met een automaat rijdt, en niet leert schakelen met een pook, is nog beperkt. Maar er is wel sprake van gestage groei.
- Afgelopen jaar ging het om ruim 5 procent van het totaal aantal rijexamens, een verdubbeling in 4 jaar tijd, blijkt uit navraag van Business Insider.
- De nadelen van een rijbewijs met ‘code 78’ lijken kleiner te worden, maar we zitten nog niet bij een definitief kantelpunt.
- Lees ook: Tweedehands auto bijna 20 procent duurder dan vorig jaar – de gemiddelde prijs nadert de nieuwprijs
Steeds meer jongeren willen autorijlessen nemen met een automatisch geschakelde auto. Logisch natuurlijk, want dat lijkt makkelijker. Je hoeft immers niet meer te schakelen, waardoor je beter op het verkeer kunt letten en dus minder rijlessen nodig lijkt te hebben om te kunnen afrijden.
Daarnaast lonkt de opkomst van elektrische auto’s. Het aandeel van zowel elektrische auto’s, als overige auto’s zonder schakelpook, neemt elk jaar toe.
Vanaf 2030 mogen er geen nieuwe auto’s met verbrandingsmotoren verkocht worden, zo is de ambitie van het Klimaatakkoord. De automaat wordt in de toekomst dus de standaard.
Waarom zou je dan nog kiezen voor een rijbewijs dat moeilijker te halen is, meer kost en straks compleet nutteloos is? De keuze voor een rijbewijs met automaatcode lijkt een keuze met enkel voordelen, toch?
Niet helemaal.
Rijbewijs met 'code 78': automaat groeit in populariteit
Business Insider vroeg cijfers op bij het CBR en die leveren een aantal interessant inzichten op. Aan de ene kant blijkt dat er de afgelopen jaren een duidelijke stijging waarneembaar is van het aantal mensen dat met 'code 78' (een rijbewijs voor enkel automatisch geschakelde auto’s) afrijdt.
Sinds 2015 steeg het percentage rijexamens met code 78 onder alle examens rijbewijs B van 2 procent naar 5,2 procent in 2021, ofwel meer dan een verdubbeling. Hoewel het rijexamen waarmee je leert rijden met koppeling nog duidelijk dominant is, rijdt inmiddels toch 1 op de 20 kandidaten af in een auto met automaat.
Uit de cijfers van het CBR komt ook een andere interessant statistiek naar voren. Bij vrijwel elke leeftijdscategorie liggen de slagingspercentages voor degenen die met een automaat afrijden lager dan bij mensen die in een handgeschakelde auto afrijden.
Volgens Jan Catsburg, oprichter en eigenaar van NXXT Rijscholen, is dat ook logisch. “Je ziet dat een groot gedeelte van de mensen die zich voor een code 78 aanmeldt toch vaak een lichamelijke of licht verstandelijke beperking heeft. Die mensen zijn vaak ook wat angstiger achter het stuur waardoor het voor hen een meerwaarde heeft om niet te hoeven denken aan schakelen”, stelt hij.
Casper Wassenberg, Manager Operations van ANWB Rijopleiding beaamt dat en voegt eraan toe dat er nog steeds een stigma rust op de automaat en dat “procentueel gezien het aantal mensen met een angst of beperking op de automaat groter is dan bij handgeschakeld.”
Maar als de stijging van het aantal mensen dat kiest voor een rijbewijs met code 78 doorzet, is het mogelijk dat het slagingspercentage omslaat in voordeel van de rijbewijzen met automaatcode. Dit komt dan doordat het percentage mensen dat zonder angst of beperking dat zich aanmeldt voor een rijbewijs met code 78, procentueel toeneemt, beaamt ook Wassenberg. Maar vooralsnog laten de cijfers dit niet zien.
Voordeel van rijbewijs met automaat: minder rijlessen?
Een van de argumenten om te kiezen voor rijlessen met een automaat, is de besparing op de kosten. Omdat het makkelijker lijkt, zou je in de praktijk met minder rijlessen moeten toekunnen.
Volgens de woordvoerder van de ANWB zijn leerlingen gemiddeld tussen de vijf à tien uur minder lesuren kwijt bij automaatrijlessen. De rijlessen zelf zijn, afgezien van de behandeling van het schakelen, vrijwel identiek. Het leertraject van de praktijklessen en de verkeersdeelname blijft hetzelfde.
Desalniettemin adviseert de ANWB alle leerlingen om, mits het geen probleem voor ze is, te kiezen voor een regulier, handgeschakeld rijbewijs.
Catsburg van NXXT Rijscholen geeft desgevraagd aan geen verschil te zien in aantallen lesuren tussen handgeschakeld rijden en de automaat. Hij merkt dat er weliswaar gekozen wordt voor de automaat met deze gedachte, maar dat dit in de praktijk toch vaak anders uitpakt.
Ook stelt Catsburg dat het geen slimme keuze is om op basis van financiële overwegingen te kiezen voor een automaatcode op het roze pasje.
“Mensen denken dat schakelen enorm moeilijk is, maar wij zeggen altijd dat als je een pedaalemmer met je voet kunt openen en er tegelijkertijd een bananenschil in kunt gooien, dat je dan ook kunt schakelen”, grapt Catsburg. “Vooral jongeren die denken goedkoper uit te zijn, snijden zichzelf in de vingers als ze straks geen auto kunnen kopen, omdat elektrische auto’s of auto’s met automaat toch te duur voor ze blijken te zijn.”
Ook het milieu speelt mee in de keuze voor de automaat
De woordvoerder van de ANWB draagt nog een argument aan voor de stijging in de aanvragen voor rijbewijzen met code 78: het milieu.
“In 2020 is ANWB Rijopleiding gestart met het aanbieden van rijlessen in een elektrische lesauto. Met het aanbieden van elektrische rijlessen kwam ANWB Rijopleiding tegemoet aan een wens van jongeren", aldus de woordvoerder. "Uit onderzoek blijkt dat een groot deel van de jongeren zich zorgen maakt over het klimaat en de CO2-uitstoot. Voor onze rijlessen in de elektrische auto zien wij de aanvragen dit jaar zelfs met 100 procent toenemen.”
Maar rijlessen met elektrische auto’s zullen voorlopig nog niet overal gegeven kunnen worden. Dat komt doordat rijschoolhouders met een elektrische auto tussen wal en schip belanden. Een elektrische auto brengt lagere brandstofkosten voor de rijschoolhouder met zich mee, maar beperkt deze ook tot het aanbieden van rijlessen met code 78.
Een elektrische auto heeft immers in geen geval de mogelijkheid om met de hand te schakelen, aangezien de elektrische auto standaard geen versnellingsbak heeft. De meeste rijschoolhouders geven er de voorkeur aan rijopleidingen zonder code 78 aan te bieden.
“Vooral voor de kleinere rijschoolhouders is het financieel niet haalbaar om een elektrische auto en een reguliere auto naast elkaar te zetten,” zegt Catsburg van NXXT Rijscholen “Al is het alleen maar omdat je dan tussen lessen mogelijk moet wisselen tussen voertuigen, omdat de volgende leerling wel of niet met de hand wil schakelen. Dat kost weer een uur waarin een rijles gegeven kon worden.”
Straks worden er alleen nog maar auto’s met automaat verkocht
De ambitie van het in 2019 beklonken Nederlandse Klimaatakkoord is dat de er vanaf 2030 bij de verkoop van nieuwe auto's alleen nog elektrische modellen worden geleverd. Dat houdt in dat er vanaf dat jaar alleen nog maar automatisch geschakelde auto’s op de weg bijkomen. Maar dat betekent niet dat de handgeschakelde auto ineens van de weg verdwijnt. Het gaat immers alleen om nieuwe auto’s.
De occasionmarkt zal nog jaren handgeschakelde auto’s blijven verkopen, en die zullen in veel gevallen nog goedkoper zijn dan de auto’s met automaat. Dit komt simpelweg doordat kleinere auto’s veel minder vaak zijn uitgerust met een automaat. En dat zijn nu juist de auto’s die aantrekkelijk zijn voor de mensen die net hun rijbewijs op zak hebben.
Het zal nog veel langer dan 2030 duren voordat alle handgeschakelde auto’s van de weg zijn verdwenen. Ook lijkt het er niet op dat nieuwe, kleine elektrische auto’s binnen afzienbare tijd veel goedkoper zullen worden. Dit heeft onder andere te maken met de stijgende prijzen voor grondstoffen voor bijvoorbeeld batterijen.
Het is op dit moment zelfs zo dat een aantal autofabrikanten kleinere modellen helemaal aan de kant schuift, omdat er geen cent meer mee te verdienen valt. De productiecapaciteit verschuift naar duurdere, luxere modellen met een aantrekkelijke winstmarge, die ook gretig aftrek vinden. Dat doet de aanwas van betaalbare occasions geen goed.
Overheid speelt met idee om code 78 op te heffen
Met de opmars van de automatisch geschakelde en elektrische auto’s wordt er bij de overheid gespeeld met het idee om de code 78-aanduiding op rijbewijzen op te heffen. Dat loopt voor nu vooral spaak op de Europese regelgeving voor rijbewijzen, die volgens het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de automaatcode nog steeds vereist.
Toch is de code in sommige landen al verwijderd. Onlangs schaften verschillende deelstaten van Duitsland de automaat-aanduiding af, al blijft schakelen wel een onderdeel van de rijlessen.
Daarvoor verwees Zwitserland de automaatcode naar de vuilnisbak. Al was het daar niet een heel groot succes, vertelt Catsburg. “In Zwitserland is er na de afschaffing van de automaataanduiding zo’n grote run geweest op rijbewijzen, dat veel net geslaagden erna gewoon in een auto met handbak stapten. Dat bleek zo’n impact te hebben op de verkeersveiligheid dat deze jonge automobilisten met terugwerkende kracht minimaal acht rijlessen moesten doen met een handgeschakelde auto, iets wat nu ook verplicht is."
Toch is Catsburg voor de afschaffing van code 78, maar dan moeten er wel goede afspraken voor gemaakt worden. In 2020 gaf toenmalig minister van Infrastructuur en Waterstaat Cora van Nieuwenhuizen aan dat Nederland het liefst ziet dat dit op Europees niveau wordt geregeld.
