Het regeerakkoord van het kabinet-Rutte IV is woensdagmiddag gepresenteerd. De vier partijen die andermaal met elkaar in een coalitie stappen, willen de lasten van huishoudens met 3 miljard euro verlichten.

De kosten van het leven moeten vooral voor lage- en middeninkomens, werkenden en gezinnen omlaag, schrijven VVD, D66, CDA en ChristenUnie in hun coalitieakkoord.

In het akkoord is er verder aandacht voor onder meer het tegengaan van klimaatverandering, de aanpak van de stikstofcrisis, het bouwen van nieuwe betaalbare woningen, de verbeteringen in de gezondheidszorg en forse investeringen in de veiligheid.

Business Insider zet de belangrijkste afspraken uit het regeerakkoord op een rijtje:

  • Basisbeurs komt terug, compensatie voor student onder leenstelsel
  • Eigen risico blijft 385 euro, in delen te betalen per behandeling
  • Ouders betalen straks alleen een 'kleine eigen bijdrage' voor kinderopvang
  • Minimumloon gaat in fases omhoog, uitkeringen blijven gekoppeld
  • 35 miljard euro extra voor klimaatmaatregelen
  • Rekeningrijden wordt in 2030 ingevoerd, ook voor elektrische auto
  • Verhuurderheffing van tafel, corporaties moeten meer gaan bouwen
  • Hypotheekrenteaftrek ongemoeid
  • Spaargeld en beleggingen in box 3 vanaf 2025 belast naar werkelijk rendement
  • Ministers voor Klimaat en voor Volkshuisvesting
  • Suikertaks en geen btw op groente/fruit
  • Medisch-ethische kwesties worden vrije keuze Kamerleden
  • Half miljard per jaar voor hervorming arbeidsmarkt
  • Zorgsalarissen vrijwel onbesproken
  • Kabinet wil begin maken met realisatie twee nieuwe kerncentrales
  • Coalitie past artikel 23 niet aan, vrijheid onderwijs ongewijzigd
  • 1,25 miljard euro voor achterstallig onderhoud aan bruggen, snelwegen of het spoor
  • Volgend jaar besluit over opening Lelystad Airport
  • Geen nieuwe vergunningen voor gaswinning Waddenzee
  • 3 miljard extra voor Defensie
  • De Europese Unie moet slagvaardiger worden van het nieuwe kabinet
  • Ontwikkelingssamenwerking krijgt er een half miljard bij

Basisbeurs komt terug

De basisbeurs komt dus terug voor alle studenten, schrijven de coalitiepartijen in het coalitieakkoord. Ook komt er een "inkomensafhankelijke aanvullende beurs". Hoe hoog deze zullen worden, is niet bekend.

Studenten die onder het leenstelsel moesten lenen, krijgen daarvoor compensatie. Zij krijgen korting op hun studieschuld of een "studievoucher". De coalitie trekt daar in totaal 1 miljard euro extra voor uit.

Eigen risico blijft 385 euro

Het nieuwe kabinet wil het eigen risico in de zorg handhaven op 385 euro, maar wil het daarbij zo aanpassen dat mensen niet meer het hele eigen risico kwijt zijn na één dure behandeling. In plaats daarvan komt er een "betaling per behandeling tot een maximum van 385 euro".

Ouders betalen straks alleen 'kleine eigen bijdrage' kinderopvang

De nieuwe coalitie wil de vergoeding van de kinderopvang in stappen verhogen tot 95 procent. "Ouders betalen alleen nog een kleine eigen bijdrage."

Het gaat om de opvang voor werkende ouders, die niet meer in de vorm van toeslagen zal worden uitgekeerd, maar direct wordt betaald aan kinderopvanginstellingen. Op die manier worden ouders niet meer "geconfronteerd met hoge terugvorderingen".

Om het stelsel van de kinderopvangtoeslag, waarmee grote bedragen zijn gemoeid, was veel te doen. Na het toeslagenschandaal wilde vrijwel de hele politiek van het stelsel af.

Minimumloon gaat in fases omhoog, uitkeringen blijven gekoppeld

Het minimumloon wordt in fases verhoogd met 7,5 procent en de uitkeringen - met uitzondering van de AOW - stijgen mee. De vier coalitiepartijen hebben besloten de koppeling te handhaven "om het bestaansminimum te verstevigen", staat in het coalitieakkoord. Ouderen worden gecompenseerd door een hogere ouderenkorting.

De coalitie volgt daarbij een initiatiefwetsvoorstel van de PvdA en GroenLinks om het minimumuurloon te baseren op een 36-urige werkweek.

35 miljard euro extra voor klimaatmaatregelen

Het nieuwe kabinet belooft de komende tien jaar 35 miljard euro uit trekken voor klimaatmaatregelen. Dat geld komt via een zogenoemd klimaat- en transitiefonds beschikbaar. Het geld is onder andere bedoeld voor de aanleg van warmte-, waterstof- en elektriciteitsnetten.

Daarnaast wordt het geld uitgegeven aan het verduurzamen van gebouwen en de mobiliteitssector. Het extra bedrag komt bovenop de al bestaande subsidieregelingen voor duurzame energie, de zogeheten SDE++-subsidie.

Volgens de opstellers van het coalitieakkoord is het belangrijk dat er voldoende vakmensen zijn om de klimaattransitie vorm te geven. Daarom wordt met onderwijsinstellingen, overheden en sociale partners gewerkt aan het opleiden van voldoende mensen. Waar nodig zullen ook mensen worden omgeschoold.

Rekeningrijden wordt in 2030 ingevoerd, ook voor elektrische auto

Het nieuwe kabinet wil dat rekeningrijden op termijn wordt ingevoerd. In het coalitieakkoord van VVD, D66, CDA en ChristenUnie staat dat het kabinet de uitstoot van CO2 omlaag wil brengen en dat rekeningrijden daaraan kan bijdragen. Het invoeren van rekeningrijden betekent niet automatisch dat alleen de vervuiler per 2030 gaat betalen.

Volgens het akkoord gaan zowel gebruikers van elektrische als fossiele auto’s meebetalen aan het weggebruik. In de huidige kabinetsperiode wordt de basis gelegd voor het nieuwe systeem waarbij het tarief voor de motorrijtuigenbelasting afhankelijk wordt van het jaarlijks verreden aantal kilometers.

De heffing is volgens de opstellers niet tijd- en plaatsgebonden. Het betalen naar gebruik vervangt de dan nog bestaande toltrajecten, zoals de Westerscheldetunnel, de Kiltunnel en de voorgenomen doorgetrokken A15.

Verhuurderheffing van tafel

De coalitiepartijen willen de door woningcorporaties gewraakte verhuurderheffing afschaffen. In plaats van deze belasting die de corporaties jaarlijks afdragen, moeten er bindende afspraken komen met de corporaties over de bouw van flexwoningen, betaalbare huurwoningen, renovatie en verduurzaming. De corporaties klaagden dat zij daar niet genoeg geld voor overhielden.

Ook wil de coalitie meer woningen gaan bouwen, 100.000 per jaar. De afgelopen jaren was het streefcijfer 75.000.

Hypotheekrenteaftrek ongemoeid

Het kabinet-Rutte IV legt zich niet vast op een verdere beperking van de hypotheekrenteaftrek of de verplaatsing van de eigen woning naar box 3. De enige hint dat er misschien iets gebeurt met deze fiscale aftrekpost komt van de opmerking dat het nieuwe kabinet de ambitie heeft om “het belastingstelsel te vereenvoudigen en te hervormen. Maar concreet gezien is er niets vastgelegd over fiscale maatregelen rond de eigen woning.

Spaargeld en beleggingen in box 3 vanaf 2025 belast naar werkelijk rendement

Vanaf 2025 wil het kabinet-Rutte IV daadwerkelijke behaalde rendementen in box 3 belasten. Bovendien komt er een aparte heffing op verhuurd vastgoed. De eenmalige schenkingsvrijstelling van ruim een ton voor de eigen woning verdwijnt.

Ministers voor Klimaat en voor Volkshuisvesting

Het nieuwe kabinet krijgt twee nieuwe ministers. Er komt een minister voor Klimaat en Energie en een minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, staat in het coalitieakkoord dat woensdag is gepresenteerd.

Of er nog twee andere ministersposten bijkomen, zoals de coalitiepartijen zouden beogen, is nog niet bekend.

Suikertaks en geen btw op groente/fruit

De nieuwe coalitie wil op termijn een suikerbelasting invoeren en juist de btw op gezonde producten als groente en fruit verlagen naar nul, staat in het coalitieakkoord. Op korte termijn worden suikerhoudende dranken duurder, evenals tabaksproducten.

De vier partijen willen verder "bindende afspraken met de industrie over gezondere voedingsmiddelen" maken.

Medisch-ethische kwesties worden vrije keuze Kamerleden

Over bepaalde gevoelige medisch-ethische kwesties zijn in het coalitieakkoord geen harde afspraken gemaakt. In plaats daarvan wordt de keuze aan individuele Kamerleden gelaten.

Het gaat om wetsvoorstellen om de zogenoemde abortuspil verkrijgbaar te maken bij de huisarts, en een voorstel om de minimale bedenktermijn af te schaffen voor vrouwen die hun zwangerschap willen beëindigen. Progressieve partijen in de Tweede Kamer, waaronder coalitiepartij D66, zijn voorstander van beide ideeën.

Half miljard per jaar voor hervorming arbeidsmarkt

Het nieuwe kabinet gaat jaarlijks 500 miljoen euro steken in de hervorming van de arbeidsmarkt. De coalitie van VVD, D66, CDA en ChristenUnie neemt een reeks adviezen van de belangrijke commissie-Borstlap over, en wil het verschil tussen flex- en vaste contracten verkleinen.

Het kabinet wil ingrijpen in het toeslagen- en belastingstelsel, valt op te maken uit het akkoord. De coalitiepartijen willen toeslagen volledig afschaffen, en het belastingstelsel versimpelen.

Zorgsalarissen vrijwel onbesproken

De nieuwe coalitie hoopt werken in de zorg aantrekkelijker te maken door te zorgen voor "meer zeggenschap, een aanpak van de regeldruk, goede (bij)scholing en een betere samenwerking tussen (in)formele zorgverleners". Hogere salarissen voor zorgpersoneel, iets waar een deel van de Kamer al langer op aandringt, worden echter niet genoemd.

De lonen zijn al verhoogd, wordt opgemerkt. Van de instellingen en bedrijven waar zorgverleners werken wordt "goed werkgeverschap" verlangd. Het gaat dan onder meer om opleidingsmogelijkheden en een onregelmatigheidstoeslag. Verder moet volgens de coalitie "meer uren werken in de zorg lonend zijn".

Twee nieuwe kerncentrales

Als het aan de nieuwe regering ligt worden er in Nederland twee nieuwe kerncentrales neergezet. In het coalitieakkoord meldden de partijen dat in de komende jaren een begin moet worden gemaakt met de voorbereiding voor de bouw van de centrales. De al bestaande kerncentrale in Borssele blijft in eerste instantie langer open, zonder daarbij de veiligheid uit het oog te verliezen.

Volgens de opstellers van het coalitieakkoord kan kernenergie een aanvulling zijn op zonne- en windenergie en geothermie. Ook kunnen de centrales ingezet worden voor de productie van waterstof. Door kerncentrales neer te zetten wordt Nederland qua energie ook minder afhankelijk van de import van gas.

De nieuwe regering zal partijen die willen inschrijven op de realisatie van de centrales bijstaan. Waar de regels dat toestaan zal dat ook betekenen dat het kabinet de bouw financieel zal ondersteunen. Daarbij beloven de ondertekenaars van het akkoord dat er voor de opslag van het kernafval een veilige oplossing wordt gevonden.

Vrijheid onderwijs ongewijzigd

De coalitie komt niet met een aanpassing van de vrijheid van onderwijs. In het coalitieakkoord schrijven de VVD, D66, CDA en ChristenUnie geen noodzaak te zien om artikel 23 van de grondwet daarvoor aan te passen. De kwestie lag gevoelig in de formatie. Christelijke partijen, zoals het CDA en de ChristenUnie, wilden niet tornen aan artikel 23. D66 dacht wel aan aanscherping.

Het wetsartikel bevat waarborgen voor bijzonder onderwijs, waar ook christelijke scholen onder vallen. De discussie over het wetsartikel laaide op, nadat reformatorische scholen leerlingen weigerden vanwege hun seksuele geaardheid. De partijen schrijven dat scholen geen leerlingen mogen weigeren op basis van ras, nationaliteit, geaardheid of burgerlijke staat.

1,25 miljard euro voor beheer infrastructuur

De nieuwe coalitie komt met 1,25 miljard euro per jaar om achterstallig onderhoud aan bruggen, snelwegen of het spoor in te halen. De infrastructuur in Nederland is verouderd en veel wegen of bruggen zitten aan het einde van hun levensduur.

Demissionair minister Barbara Visser (Infrastructuur) waarschuwde in oktober dat het tekort waarschijnlijk nog groter is. Mogelijk ligt het benodigde bedrag eerder rond de 2 miljard euro. Als dat geld er niet is, dan moet het komende kabinet scherpere keuzes maken waar wel en geen renovatie of vervanging voor komt.

Volgend jaar besluit over opening Lelystad Airport

Volgend jaar wil het kabinet een beslissing nemen over de opening van Lelystad Airpor. De vier partijen erkennen dat er rond de luchtvaart "diverse uitdagingen" spelen op het gebied van stikstof, fijnstof, geluidsoverlast en de kwaliteit van de leefomgeving. Maar de partijen willen ook dat Nederland, mede door de sterke positie van Schiphol, voor grote bedrijven aantrekkelijk blijft.

De partijen benadrukken dat Nederland door de aanwezigheid van Schiphol via de lucht uitstekend is verbonden met de rest van de wereld. Daarbij zorgt de luchthaven direct en indirect voor veel werkgelegenheid. Dat zorgt ervoor dat Nederland aantrekkelijk is voor internationaal opererende bedrijven. "Die sterke hubfunctie willen we behouden", aldus de vier partijen.

Het kabinet wil verder het vliegen van korte afstanden ontmoedigen. Luchtvaartbelastingen zouden verder Europees gelijk moeten zijn. Verder zet het kabinet meer in op biokerosine en synthetische luchtvaartbrandstof.

Geen nieuwe vergunningen voor gaswinning Waddenzee

Het nieuwe kabinet gaat geen nieuwe vergunningen meer verlenen voor gaswinning in de Waddenzee. Daartegenover steunt het nieuwe kabinet gasprojecten in de Noordzee, valt te lezen in het coalitieakkoord. Verder gaat het afbouwen van de gaswinning in Groningen zoals gepland door.

Volgens VVD, D66, CDA en CU staat de veiligheid van de Groningers voorop. De komende jaren zal het daarom wel nodig zijn extra gas uit het buitenland te halen om aan de energiebehoefte te kunnen voldoen. Eerder was al afgesproken dat de gaswinning in Groningen in de komende jaren wordt afgebouwd naar nul.

3 miljard extra voor Defensie

Het nieuwe kabinet wil 3 miljard euro per jaar extra uittrekken voor Defensie. Dat is minder dan bij Defensie werd gehoopt. Daar was ingezet op 4 miljard extra. Er wordt de komende kabinetsperiode 10,7 miljard uitgetrokken voor onderhoud en intensivering van de uitgaven, staat in het coalitieakkoord.

"Wij brengen de basis op orde" staat in het stuk van VVD, D66, CDA en CU. Er wordt geïnvesteerd in personeel en materieel. Vooral de ICT-capaciteit en het inlichtingenwerk worden versterkt. Verder gaat Defensie "overbodig vastgoed" afstoten.

Er is bij de krijgsmacht een enorme achterstand als het gaat om onderhoud van vastgoed. Het ministerie onderzoekt momenteel wat de gevolgen zijn van het afstoten van 35 tot 40 procent van het vastgoed.

Slagvaardigere EU

De Europese Unie moet "slagvaardiger, economisch sterker, groener en veiliger" worden. Het nieuwe kabinet moet hierin een "leidende rol" nemen om dit te bereiken, aldus het coalitieakkoord.

In de EU moet een digitale dienstenbelasting, vliegtaks, CO2-grensheffing en een minimum tarief voor winstbelasting komen, vindt de nieuwe coalitie. Een modernisering van de Europese begrotingsregels (het Stabiliteit- en Groeipact) kan op steun van het nieuwe kabinet rekenen.

Verder moet er een Europese Veiligheidsraad komen zodat de EU sneller kan reageren op ontwikkelingen in het buitenland als het gaat om veiligheid. Nederland gaat hiervoor concrete voorstellen doen.

Ontwikkelingssamenwerking krijgt er een half miljard bij

De komende jaren gaat jaarlijks een half miljard extra naar Ontwikkelingssamenwerking. Het geld is bedoeld om arme landen van coronavaccins te voorzien, te helpen met aanpassing aan de opwarming van de aarde en voor de opvang van vluchtelingen in de regio.

Verder benadrukken VVD, D66, CDA en ChristenUnie in hun coalitieakkoord dat handels- en investeringsverdragen "een belangrijk instrument zijn in het beleid. Daarbij wordt specifiek gewezen naar CETA, het vrijhandelsverdrag van de EU met Canada. De coalitie heeft in de Eerste Kamer steun van andere partijen nodig om CETA goedgekeurd te krijgen.

Dunner regeerakkoord

Mark Rutte presenteert woensdagmiddag een dunner regeerakkoord dan vier jaar geleden, maar niet zijn dunste ooit. Het akkoord dat hij in 2010 sloot met het CDA, met gedoogsteun van de PVV, telde minder pagina's. Het jongste coalitieakkoord heeft wel een kortere paginalengte dan gemiddeld sinds het begin van de jaren 80. Dat blijkt uit gegevens die zijn verzameld door Parlement.com.

De coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie presenteren een kleiner pak papier dan ze vier jaar geleden deden. Toen schreven ze een akkoord van 70 pagina's. VVD en PvdA presenteerden in 2012 het dikste onderhandelingsresultaat onder Rutte, met 82 pagina's.

Het coalitieakkoord bevat meer details dan van tevoren gehoopt, zegt informateur Johan Remkes. Het idee was om alleen aan te geven wat er moet gebeuren in de komende regeerperiode, om vervolgens het 'hoe' in een los regeerprogramma vast te leggen. Zo'n regeerprogramma van de bewindspersonen komt er niet.

Op sommige onderwerpen, "zoals stikstof, klimaat, arbeidsmarkt en onderwijs" vraagt het voorgestelde beleid wel "om nadere invulling", zegt Remkes.

Wouter Koolmees, tevens informateur, oppert om de eerste plannen mee te nemen in de voorjaarsnota. Dan zouden ook de planbureaus (het Centraal Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving) de voorstellen kunnen doorrekenen.

Partijleiders bescheiden bij presentatie plannen

Bij de presentatie van het nieuwe coalitieakkoord stelden de partijleiders van VVD, D66, CDA en ChristenUnie zich bescheiden op. We weten dat het vertrouwen in de overheid laag is, zei VVD-voorman en demissionair premier Mark Rutte. Hij benadrukte ook in samenwerking met de Kamer het vertrouwen in de overheid te willen herstellen.

"U hoort ook van mij geen woorden van trots of tevredenheid", verklaarde Sigrid Kaag (D66). Het nieuwe kabinet zal volgens haar met "bescheidenheid en gepast realisme" aan de slag gaan. Met het akkoord wordt de "balans hersteld", vindt CDA'er Wopke Hoekstra. "Welvaart en welzijn, vrijheid en verantwoordelijkheid, economie en klimaat gaan hand in hand."

Volgens Gert-Jan Segers van de ChristenUnie heeft de politiek de afgelopen jaren "lang niet altijd geleverd waar mensen naar snakken en waar mensen recht op hebben". Het nieuwe kabinet zal dat niet zomaar veranderen. De coalitie is "geen toverstaf" die de zaken zo weer op orde heeft. De vier partijen hebben de handen ineengeslagen "in het belang van dit prachtige land", aldus Segers.

Ondanks de nederigheid van de partijleiders bij de presentatie van het akkoord, benadrukten ze stuk voor stuk ook hun 'overwinningen'. Ze noemden elk juist die voorstellen die voor hun eigen partij belangrijk zijn.

LEES OOK: Dit zijn 10 specifieke fiscale maatregelen van Rutte IV die je portemonnee raken: vliegtaks omhoog, extra subsidie op warmtepomp