COLUMN – Vroeger konden mensen in de herfst en winter lastig aan vers fruit en groente komen. De vatbaarheid voor infecties en ziektes werd groter. De wereldeconomie ligt al jarenlang aan een infuus van monetaire vitamines en schuldenmineralen. De vraag is of dit infuus er al niet veel te lang aan zit en of het verder opvoeren van de dosis de mondiale economie nog wel helpt.
Het aantal rondwarende politieke en economische ziektekiemen is in elk geval dusdanig toegenomen dat zij resistent aan het worden zijn voor fiscale en monetaire pillen, poedertjes en prikken. Nu de R in de maand opdoemt, duikt ook een gevreesd ander R-woord vaker op: recessie.
De wereldhandel zit in het slop, de industriële productie krijgt klappen, schulden staan op recordniveaus en groei zwakt op de meeste plekken af.
Voldoende knipperende en zwaaiende economische lichten, zo is ook de analyse van de voormalige directeur van De Nederlandsche Bank Nout Wellink. Daarbij helpt de politieke achtergrond niet.
De vraagtekens worden steeds groter bij de positie van Amerika als onmisbare supermacht. De agent van de wereld is niet langer in control en/of wil dat niet meer zijn.
Andere, autoritaire grootmachten maken van dit vacuüm gebruik en misbruik om hun positie te versterken. Kleinere spelers komen weg of denken weg te komen met zaken waarmee ze in het verleden de Amerikaanse toorn over zich hadden uitgeroepen.
Het geopolitieke krachtenspel is op drift, democratie delft het onderspit ten faveure van autocratie en nieuwe spelregels zijn verre van uitgekristalliseerd. Van Azië tot Latijns-Amerika en van Europa tot de VS is sprake van sterk toegenomen politieke instabiliteit en onzekerheid.
Gezien de veelheid aan (sluimerende) crises is de kans aanzienlijk dat in elk geval op de middellange termijn één of meer conflicten en problemen escaleert.
Geldkraan van centrale banken minder effectief
Die politieke onzekerheid is des te zorgelijker nu monetaire stimulering minder effectief is. Aandelenmarkten leken dit recentelijk al aan te geven met hun lauwe ontvangst van (aangekondigd) ruimer monetair beleid.
Voorheen handelden markten volgens het adagium ‘slecht nieuws is goed nieuws’: tegenvallende economische cijfers zouden centrale banken nopen tot nog meer gas geven met verder stijgende beurzen tot gevolg. Het slecht-goed-nieuws-mechanisme is nog niet geheel verdwenen, maar we zitten wel in een omslagfase.
In het verleden stelden centrale banken regelmatig - tegen wil en dank - politici in staat om pijnlijke hervormingen uit te stellen; centrale banken verbloemden structurele economische zwaktes door aandelenmarkten te stutten en overheden in staat stellen om te lenen tegen een habbekrats of zelfs met geld toe.
Echter, de politiek moet zijn steentje bijdragen, nu het economische klimaat verslechtert en centrale bankiers onvoldoende sterke paraplu's tevoorschijn kunnen toveren om fikse hagelbuien te weerstaan.
Aandelenmarkten hebben dit nog (onvoldoende) ingeprijsd. Misschien omdat ze denken dat centrale banken toch nog voldoende munitie hebben om politieke tegenslagen af te slaan en/of dat de fiscale sluisdeuren massaal worden geopend om te stimuleren.
Goud en obligatiemarkten sorteren al wel voor op minder vette jaren. Aandelenbeleggers steken vooralsnog liever de kop in het zand, in de hoop dat de ergste problemen overwaaien. Een riskante tactiek.
Andy Langenkamp is senior politiek analist bij ICC Consultants, een onafhankelijk adviesbureau gespecialiseerd in het managen van valutarisico’s voor bedrijven. Lees samen met andere beslissers zijn en andere publicaties op het researchplatform van ICC.