- Bouwe van Neerbos en Max van Velzen geven consumenten kortingen op producten als zij hun gebruikte plastic verpakkingen inleveren. Die worden vervolgens gerecycled.
- De afval-inleverpunten van hun app Impackt staan al bij 25 filialen van de Wibra. Vanaf januari worden dit er meer. Ook breiden ze uit naar winkelketen Waar.
- De uitdaging van de startup ligt hem erin te voorkomen dat hun systeem van kortingen zorgt voor extra consumptie.
- Lees ook: Duurzame containerschepen? In deze futuristische ontwerpen keert de ouderwetse zeilboot opvallend vaak terug
Voorjaar 2020. De uit Utrecht afkomstige studenten Bouwe van Neerbos en Max van Velzen wonen net een jaartje in Amsterdam als de coronacrisis losbarst. Het normaal zo vrijgevochten, bruisende Amsterdamse nachtleven is als een kaars uitgedoofd en de stad voelt als een dorp.
Weinig te beleven dus, in dat Amsterdam. Twintigers Van Neerbos en Van Velzen doen daarom wat de meeste mensen doen in die tijd: ze zetten het op een wandelen. Het is tijdens deze wandelingen langs de desolate Amsterdamse grachten dat de studenten ideeën beginnen uit te wisselen over bedrijven die ze zouden kunnen starten.
Van Neerbos studeert in die tijd business analytics – het analyseren van data voor bedrijven – en Van Velzen stort zich op een studie global sustainability, waarmee hij onderzoekt hoe bedrijven door milieubeleid kunnen vernieuwen. Zelf een een bedrijf starten, lijkt ze wel wat.
Inzamelsysteem voor plastic
Al brainstormend komen de twee tot het idee voor een inzamelsysteem voor plastic en andere verpakkingsmiddelen. Dit leidt tot het bedrijf ReAlliance.
Van Neerbos en Van Velzen geven tekst en uitleg vanuit hun kantoor aan Starthub, een verzameling containers voor startups aan de campus van de Vrije Universiteit Amsterdam.
Van Velzen: “We keken naar het statiegeldsysteem. Dat werkt zo goed in Nederland, want 75 procent van de flessen met statiegeld wordt teruggebracht. We dachten: waarom is er niet zo’n beloningssysteem voor andere soorten plastics?”
Inmiddels hebben ze daarvoor een app, Impackt geheten, die er is gekomen dankzij programmeurs en leeftijdsgenoten Yannick Caron en Thomas de Jong. De twee zijn inmiddels mede-aandeelhouders.
De app werkt als volgt: consumenten deponeren hun gebruikte verpakkingen en shampooflessen bij een inleverpunt en sparen ermee voor zogenoemde CO2-punten. Die kunnen ze inruilen voor kortingen op andere producten. Via de app krijgen ze direct inzicht in hoeveel plastic en CO2 ze bespaard hebben, uitgedrukt in met de auto gereden kilometers of minuten douchetijd.
“Dit gamificatie-element kan gebruikers extra aanmoedigen om verpakkingen in te leveren”, legt Van Neerbos uit. “We willen een schone, gesorteerde afvalstroom creëren waarbij materialen meerdere keren te gebruiken zijn.” Gooi je een stuk plastic de afvalbak in, dan belandt het uiteindelijk in de verbrandingsoven. Zonde, vindt Van Neerbos: “Als je er goed mee omgaat, kun je materialen meerdere malen gebruiken.”
Op dit moment werkt Impackt alleen nog met plastic verpakkingen, maar op termijn moet daar ook oude elektra aan toegevoegd worden. Al het ingeleverde plastic gaat naar een distributiecentrum. Vanuit daar gaat het naar een recyclepartner en kan het worden verwerkt tot granulaat. “Zo creëren we circulariteit”, zegt Van Neerbos.
Wibra als eerste afnemer
Een eerste grote afnemer hebben de ondernemers al binnen. Op 25 Wibra-vestigingen in Noord- en Zuid-Holland staat een afgiftepunt van Impackt. De ondernemers praten inmiddels met Wibra over een uitbreiding naar andere vestigingen in Nederland.
Wibra betaalt de startup hiervoor een maandelijks bedrag, waarover de jongens financieel niet mogen uitweiden. De retailer krijgt er niet alleen gerecyclede flessen, maar ook geanonimiseerde klantendata voor terug. “Ze weten hierdoor beter wie hun klanten zijn”, zegt Van Neerbos, die overigens benadrukt zijn zaken AVG-technisch op orde te hebben. “Gebruikers zijn alleen maar een ‘X’ in onze database.”
De app is nu tweeënhalve maand in de lucht en de ondernemers hebben al 3.500 gebruikers. Dagelijks leveren zo’n twintig van hen plastic verpakkingen in, per keer doorgaans meerdere items. Tot dusver recyclede de startup zo’n 120 kilo plastic, wat volgens de ondernemers een besparing opleverde van ongeveer 230 kilogram CO2.
Gebruikers kortingen op producten geven is essentieel voor de slagingskans van de app, denkt Van Neerbos. “Om het retourpercentage omhoog te krijgen, moet je mensen een financiële stimulans geven.” Van Velzen: “Dat kan motiverend werken voor de consument.”
Voor retailers levert het ook voordelen op, denkt Van Velzen. “Klanten worden er loyaler door. Ze komen vaker terug [door de kortingen, red.] en het levert een extra verkoopmoment op. Wij zien dat consumenten met kortingen meer geld uitgeven dan normaal.”
'Groene groei' werkt klimaatverandering in de hand
Daar wringt echter de schoen, want als de app gebruikers aanzet tot extra aankopen, is het de vraag of het milieu daarmee is geholpen.
Het doet denken aan het model van groene groei, waar econoom Paul Schenderling onlangs over waarschuwde in de Volkskrant: je kunt nog zoveel verduurzamen, maar als de consumptie toe blijft nemen raast ook de klimaatverandering onverminderd door. Alleen door de consumptie te verminderen, kan de klimaatcrisis volgens de econoom worden getackeld.
De ondernemers achter Impackt beseffen zich als geen ander dat hun app een “verkeerde stimulans” kan opwekken, zoals Van Velzen het omschrijft. Uiteindelijk willen ze dan ook toe naar een systeem waarbij ze uitsluitend korting geven op producten van duurzame merken. Van Velzen: “We ontdekken nu dat we mensen door middel van een beloning kunnen aansporen tot recyclingsgedrag. Binnenkort willen we kijken of we ze kunnen aansporen tot ander koopgedrag.”
Wel is het de vraag of dit lukt bij een discounter als de Wibra, dat het vooral moet hebben van laaggeprijsde waren uit Azië. In januari breiden de ondernemers hun diensten dan ook uit naar andere winkels. De inleverbakken van Impackt komen dan in heel Nederland te liggen bij de winkels van duurzaamheidsformule Waar. Er zit nog een grote landelijke retailer in de pijplijn, al mogen de ondernemers die naam nog niet noemen.
Daarnaast gaan de ondernemers vanaf januari verpakkingen inzamelen van het groene merk Happy Earth. Geef ze dus even de tijd om hun techniek uit te bouwen naar een groen recyclesysteem, willen de heren maar zeggen.
Van Neerbos en Van Velzen willen uiteindelijk toe naar een wereld waarin iedere winkel voorzien is van een inleverpunt voor materialen – of dat er nu één van hun startup is of van een andere partij. “We willen dat mensen bij afval standaard gaan denken: kan ik er nog iets voor terugkrijgen?”, zegt Van Neerbos. Door een nieuw verdienmodel aan afval te koppelen, hoopt hij dat er aan het einde van de streep meer gerecycled zal worden.
De overheid als concurrent
Tegelijkertijd krijgen de ondernemers concurrentie uit onverwachte hoek: de overheid. Het statiegeldsysteem voor glazen en grote plastic flessen is al in 2021 uitgebreid voor kleine plastic flessen. Vanaf april worden daar ook blikjes aan toegevoegd. Toegegeven, een vertraging van drie maanden, maar toch: levert dit geen ondernemersrisico op voor ReAlliance?
Zou kunnen, zegt Van Velzen, maar hij is sceptisch over de vaart achter de plannen. “Het duurde de overheid jaren om met die regel voor statiegeld op blik te komen en nu wordt het weer uitgesteld met een paar maanden. Voordat er statiegeld op shampooflesjes geheven zal worden, zijn we weer een paar jaar verder. Dan is het toch handig dat er in de tussentijd iets aan gedaan wordt?”