Risicodeskundige Raymond van der Heide was vorig jaar december geschokt toen hij op het nieuws hoorde dat het centrumgebouw (waarin onder meer het zwembad) van Landal Beach Resort Ooghduyne in Julianadorp was afgebrand.
Landal Ooghduyne was juist een bedrijf dat preventietechnisch alles op orde had. Een analyse van deze brand leidt tot zeven wijze lessen voor ondernemers. Ooghduyne is overigens dit voorjaar in recordtempo herbouwd en draait inmiddels weer beter dan ooit.
Ik geloofde aanvankelijk mijn oren niet toen ik op 13 december 2015 ’s ochtends vroeg het nieuwsbulletin op de televisie zag: het zwembad van vakantieresort Ooghduyne was afgebrand. Ooghduyne was een relatie van mij, een relatie waar je als risico-expert alleen maar van kunt dromen: alles perfect geregeld. Elektrische installatie, brandgevaarlijke werkzaamheden, opslag van afval en voorraden: allemaal dik in orde. En alles keurig gecontroleerd, gekeurd en gedocumenteerd. Hoe kon dit gebeuren?
Afgelopen week bezocht ik Ooghduyne opnieuw. Het nieuwe zwembad is al weer maanden klaar en volop in bedrijf. Het pand is mooier dan iemand in december 2015 had durven dromen. En alle betrokkenen zijn bijzonder positief. Ze zien de toekomst van het vakantiepark zeer zonnig is. Daarom zeven lessen die iedere ondernemer van de brand (en wederopbouw) van Ooghduyne kan leren.
De afgebrande gebouwen
Het nieuwe restaurant
Les 1 Zorg dat controles en documentatie in orde zijn
Bedrijven die een (brand)verzekering afsluiten, krijgen doorgaans bezoek van een risicodeskundige (zoals ik). Die analyseert de situatie en doet aanbevelingen. Dat kunnen heel bedrijfsspecifieke zijn, maar ook heel algemene die voor ieder bedrijf gelden, zoals: laat de elektrische installatie periodiek controleren.
Ooghduyne liet die controles niet alleen keurig op tijd uitvoeren, maar zorgde ook dat alles goed gedocumenteerd was. Daardoor was er na de brand geen enkele discussie over nalatigheid en eventuele gevolgen voor de dekking. We konden met zijn allen onmiddellijk beginnen met het zo snel mogelijk weer laten draaien van Ooghduyne.
Les 2 Materiële schade is zelden de grootste kostenpost
‘Ik ben toch goed verzekerd’, krijg ik soms wel eens te horen van ondernemers als ik ze wijs op bepaalde risico’s in hun bedrijfsvoering. Ze beseffen niet dat de immateriële schade van een brand of andere calamiteit vaak veel groter is dan de materiële schade. Dat geldt zelfs voor zzp’ers: de grootste kostenpost van een kapotte computer is zelden de computer zelf, maar zit ‘m juist in misgelopen of te laat voltooide opdrachten. En de bijbehorende imagoschade.
Een groot gedeelte van de door een grote calamiteit getroffen bedrijven gaat na twee jaar failliet, zoals mijn oud-collega Arjan Hendriksen ooit betoogde, ook als ze goed verzekerd waren. Klanten lopen over naar de concurrent en je imago loopt vaak een gevoelige deuk op.
Ooghduyne had het geluk dat de verwoestende brand in december plaatsvond en niet vlak voor het hoogseizoen. Met man en macht is gewerkt om het zwembad te herbouwen voor het zomerseizoen 2016. En dat is gelukt. Door een enorme inzet kon de immateriële schade beperkt blijven.
Les 3 Compartimentering redt schepen én gebouwen
Bij schepen vinden we het vanzelfsprekend: waterdichte schotten voorkomen dat een lek in de scheepswand leidt tot het vergaan van het schip. Maar hetzelfde geldt voor gebouwen. Door een grote bedrijfsruimte op te delen in compartimenten (met brandroldeuren ertussen bijvoorbeeld) kan een brand beperkt blijven tot een deel van het gebouw.
Hoe goed compartimentering werkt, bewijst de brand bij Ooghduyne. De technische ruimte was voorzien van brandwerende muren en de doorvoeren waren voorzien van brandmanchetten, zodat ook daar het vuur niet doorheen kon komen (brandwerende afdichting). Op deze foto van de technische ruimte van Ooghduyne zie je dat het vuur daardoor aan deze ruimte voorbij is gegaan.
Les 4 Houd rekening met brandveiligheid bij nieuw- en herbouw
Interpolis heeft bij Ooghduyne advies gegeven bij de herbouw. Via ‘zachte bemiddeling’ (want het kost vaak extra geld) probeerde ik verschillende tips mee te geven om de kans op brand en de gevolgen daarvan zo klein mogelijk te houden. Ondernemers hebben vaak de neiging zich alleen aan het Bouwbesluit te houden, maar dat bevat slechts minimale eisen wat betreft brandveiligheid. Compartimentering en het gebruik van niet-brandbaar isolatiemateriaal waren bijvoorbeeld zaken die ik voorstelde. Verder zijn omvormers van de zonnepanelen buiten het gebouw geplaatst.
Les 5 Wees beducht voor brandstichting
In mijn vorige drie columns heb ik de belangrijkste oorzaken van de vele dagelijkse bedrijfsbranden in Nederland geanalyseerd: de elektrische installatie, brandgevaarlijke werkzaamheden en buitenopslag. Wat het laatste betreft: daarbij spelen brandstichters vaak een belangrijke rol, en daarvan zijn er meer dan we denken (van verveelde jeugd tot rancuneuze ex-werknemers).
Ooghduyne had zijn zaken op alle drie de terreinen goed in orde. Op mijn aanwijzing hebben ze bijvoorbeeld ooit een container voor oud-papier weggehaald van de gevel.
En toch blijkt Ooghduyne slachtoffer te zijn geworden van brandstichting. Drie minderjarige jongens worden verdacht van het stichten van brand in een verscholen hoekje van het gebouw. De les: voorkom dat onbevoegden makkelijk bij slechtverlichte delen van je bedrijfspand kunnen komen. Het terrein helemaal afsluiten is natuurlijk het beste.
Les 6 Stel een calamiteitenplan op
Maar weinig bedrijven hebben een draaiboek liggen voor als het echt misgaat: een zogenoemd ‘calamiteitenplan’. Zo’n calamiteitenplan kan flink helpen om het bedrijf overeind te houden als het een keer echt misgaat.
In een calamiteitenplan kan van alles staan. Zo ken ik een ondernemer die een contract heeft met een noodstroomverhuurder. Valt de stroom uit, dan plaatst de verhuurder in no time noodaggregaten. Je kunt ook afspraken maken met branchegenoten in andere steden: gaat mijn productieloods in de fik, kan ik dan tijdelijk bij jou terecht? En andersom. Mijn ervaring is dat vooral bedrijven die gevoelig zijn voor imagoschade, beschikken over een calamiteitenplan. Ik kan het iedere ondernemer aanraden.
Les 7 Ga er nooit van uit dat een ramp jouw bedrijf niet treft
Het is de blinde vlek van veel ondernemers: desinteresse in brandpreventie en hun brandverzekering, omdat de kans op brand zo klein is. Iedere verzekeringsspecialist kan je vertellen dat het voor ondernemers (en privépersonen) verstandig is juist zulke zaken goed te verzekeren.
Je fiets, je horloge of je laptop: als die verloren gaan, kun je de schade meestal wel dragen. Je kunt in die gevallen beter extra voorzichtig zijn en de verzekeringspremie in je zak houden. Maar zaken waarop de kans weliswaar klein is, maar de impact enorm, zoals brand: die kun je het beste wel verzekeren. Deze white paper geeft een aardige analyse van het omgaan met risico’s en verzekeringen.
Ooghduyne laat zien dat ieder bedrijf getroffen kan worden door onheil, hoe goed je je zaken ook op orde hebt. Ga er als ondernemer dus nooit van uit dat jouw bedrijf niet getroffen zal worden door brand omdat de kans daarop zo klein is.
In een reeks bijdragen laat Raymond van der Heide, risico-expert bij Interpolis, bedrijven zien hoe ze doordacht kunnen omgaan met risico’s. Interpolis is partnerexpert van Business Insider Nederland.