Het Nederlands ontslagrecht is behoorlijk strikt. Zo mag je als bedrijf niet alleen de mensen ontslaan waar je toch al vanaf wilde, maar moet je rekening houden met leeftijd, ervaring en functie. Dat is lastig, en dus zoeken bedrijven naar manieren om toch zelf te kunnen bepalen wie eruit vliegt en wie niet.

Z24 vroeg aan advocaten welke methoden in zwang zijn tijdens de huidige crisis. Arbeidsrecht-advocaten komen tijdens ontslagzaken dezer dagen vooral de volgende vijf trucjes of manieren tegen om personeel te lozen.

1. Favoriete werknemer snel promoveren

Hier beschreven en met stip op één: mensen die je níet wilt ontslaan, onmisbaar maken. Waarom? Dat heeft te maken met het afspiegelingsbeginsel.

Dat stelt dat, als je wilt bezuinigen en mensen moet of wilt ontslaan, je dat naar evenredigheid en leeftijd moet invullen. Het last in, first out-concept gaat niet meer op; wil een bedrijf honderd man ontslaan, dan moeten de ontslagen verspreid worden over alle leeftijdsgroepen.

Maar dat wil een bedrijf niet altijd, want het gebeurt dat een onderneming volgens de regels mensen moet ontslaan die het helemaal niet kwijt wil. “Dan maken wij het regelmatig mee dat bepaalde personen één week voor de bezuinigingsronde opeens een andere, hogere titel krijgen”, aldus advocaat Maarten van Gelderen van Ontslag.nl.

Op die manier kan een bedrijf dan alsnog onder het afspiegelingsbeginsel uitkomen.

2. Opnieuw laten solliciteren

Een andere, veelgebruikte truc om onder het afspiegelingsbeginsel af te komen, is het opheffen van een complete afdeling, en nieuwe functies te creëren voor - bijvoorbeeld - slechts de helft van het totale aantal ontslagen mensen.

De afdeling Accountmanagers bestaat plotsklaps niet meer en wel om bedrijfseconomische redenen, en de functie 'accountmanager' wordt opgeheven. In plaats daarvan wordt de Afdeling Service Coördinators opgetuigd, en de honderd ontslagen mensen kunnen solliciteren voor één van de vijftig 'nieuwe functies'.

Het is dan aan de advocaat van de ontslagene(n) om in de rechtbank te bewijzen dat het om een overduidelijke constructie gaat om mensen te lozen. Dit lukt advocaten vaak, maar soms - "als de werkgever doortrapt genoeg is", zegt Van Gelderen - ook niet.

Ook een ander advocatenkantoor, dat niet bij name genoemd wil worden, merkt dat het opnieuw laten solliciteren naar 'nieuwe' functies "in deze slechte tijden populair is voor bedrijven die vooral niet willen afspiegelen".

3. Je functioneert opeens niet meer

Je doet al tien jaar keurig je werk, nooit een klacht gehad. Je weet dat je bedrijf dezer dagen in moeilijkheden zit, vanwege de crisis enzo, maar je maakt je geen zorgen. Goed, je hebt zeer recent al wel twee keer extra functioneringsgesprekken gehad tijdens welke je gewezen werd om bepaalde zaken nu echt te gaan aanpakken of te verbeteren, maar dat was het.

Totdat je opeens een kantoortje binnengeroepen wordt en je werkgever een heel pak papier met klachten over je prestaties presenteert. En je ontslaat wegens slecht functioneren.

Volgens advocaten is ook dit een populaire manier om onder de afspiegelingsregels uit te komen. Werkgevers passen de invulling van de functie opeens aan, of leggen een zwaardere nadruk op juist de punten waar je niet goed in bent.

4. Wegpesten werknemer

Je werkt al jaren met plezier voor je bedrijf, je hebt een vast contract, en er zijn geen op- en aanmerkingen op je functioneren geweest. Je weet wel dat het bedrijf betere tijden gekend heeft.

En dan merk je opeens dat je alleen maar rotklusjes toegeschoven krijgt. En dat houdt maar niet op. "Dat horen we de afgelopen tijd vaak", aldus advocaat Van Gelderen.

Een bedrijf weet dat het zwak staat in een normale ontslagaanvraag-procedure, en begint daarom geselecteerd personeel weg te pesten. Het is een truc die zichzelf helaas al vaak bewezen heeft, maar er valt wel iets aan te doen. "Voor dit soort zaken kun je als werknemer naar een rechter stappen. In het verleden hebben rechters werkgevers wel eens terechtgewezen."

5. Die ene etter wordt opeens je baas

Het afspiegelingsbeginsel omzeilen werkt niet, wegpesten ook niet, je functioneren is prima, je rotklusjes toeschuiven kan niet - en toch wil je baas je weg hebben. Dan wordt het tijd om je werkomgeving te verpesten, opdat je vanzelf een hekel krijgt aan je baan, en je uit jezelf ontslag neemt.

Een beproefde manier is de persoon aan wie juist jij een hekel hebt, te benoemen op een leidinggevende functie direct boven jou. Ook deze truc komt Van Gelderen de afgelopen tijd "regelmatig tegen", en het is er een waar weinig aan te doen valt. Een werkgever heeft het recht om mensen te promoveren.

Ontbrekende truc

Opvallende ontbrekende truc: het failliet laten gaan van bv's. Dat soort 'oplossingen' haalt vaak de media en is daardoor veelbesproken. Het bestaat eruit dat een werkgever alle activa uit een besloten vennootschap haalt en onderbrengt bij een andere BV. Vervolgens laat hij de lege BV, met daarin nog wel het personeel, failliet gaan.

Doordat dit soort zaken vaak de media halen, lijkt het schering en inslag te zijn. Maar volgens de geraadpleegde advocaten komt dit nog nauwelijks voor. "Je hoort er wel eens van als het om een grote, geruchtmakende zaak gaat. Begin dit jaar was er zo één, maar de rechter trapte er niet in en draaide het faillissement terug."

Rechters tuinen niet meer in dergelijke trucs en bovendien is zo'n manier om van je werknemers af te komen, nogal omslachtig, stellen de advocaten.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl