De Conservatieve Partij van premier Theresa May heeft geen meerderheid meer in het Britse parlement na de verkiezingen van donderdag 8 juni. Dat brengt grote onzekerheid mee voor het verdere verloop van de Brexit-onderhandelingen met de Europese Unie.
Commentatoren van grote zakenbanken schetsen de opties voor de Britse politiek en de Brexit, nu duidelijk is dat geen enkele partij een absolute meerderheid heeft behaald.
Na de telling van 646 van de 650 kiesdistricten komen de Conservatieven uit op 315 zetels, Labour op 261, de Liberaal-Democraten op 12 en de Schotse Nationalistische Partij op 35. Van belang is ook dat de protestantse DUP in Noord-Ierland 10 zetels heeft.
1) Theresa May regeert door, met steun van Noord-Ierse protestanten: harde Brexit
In de loop van vrijdagochtend houdt premier Theresa May een toespraak. De positie van May is sterk verzwakt na het verlies van de Conservatieve meerderheid in het parlement. Maar één van de opties is dat May gewoon aanblijft en een minderheidsregering vormt met gedoogsteun van de Noord-Ierse protestanten (DUP). Dat levert een parlementaire meerderheid op. Volgens analisten James Knightley en James Smith is dit een redelijk voor de hand liggend scenario.
De kans op een harde Brexit neemt volgens de analisten van ING in dit scenario toe. DUP steunt de Brexit en May zal dan aansturen op vertrek uit de interne Europese markt, met alle gevolgen van dien voor de Londense City.
"Theresa May kan onder druk komen van de Brexiteers in haar eigen partij en de DUP-partij die ook pro-Brexit is. Compromissen over migratie en de omvang van de Brexit-rekening zijn dan minder waarschijnlijk", aldus Knightley en Smith.
2) Theresa May blijft/vertrekt: Conservatieve regeren, maar intern verdeeld
May kan ook zelf opstappen na de smadelijke verkiezingsnederlaag. In dat geval moet een andere Conservatieve leider het stokje overnemen. Ook dan kan de optie van een minderheidskabinet met steun van DUP overeind blijven.
"Theresa May kan haar baan kwijtraken of gedwongen worden tot een coalitieregering. Het gebrek aan politieke eenheid zal invloed hebben op de Brexit-onderhandelingen", merkt James Butterfill van ETF Securities op.
Het scenario van een harde Brexit kan wel in gevaar komen, als het verzwakte politieke mandaat van de nieuwe regering ertoe leidt dat er intern grote verdeeldheid ontstaat. Dit maakt het voor de Britten lastiger om een heldere lijn te kiezen bij de Brexit-onderhandelingen met de EU.
3) Labour regeert: softere Brexit
Als de Conservatieven er niet uitkomen met de Noord-Ierse protestanten, kan Labour-leider Jeremy Corbyn proberen een coalitie te vormen met de Liberaal-Democraten en de Schotse nationalisten. Dit schept wel grote onzekerheid over de koers van de Britten bij de Brexit.
Als Labour gaat regeren, neemt de kans op een softe Brexit toe. Het VK zou dan onderdeel kunnen blijven van de interne Europese markt, en de Europese regels voor de vrijheid van goederen, personen, diensten en kapitaal behouden.
ING-analisten Knightley en Smith noemen dit een minder waarschijnlijk scenario, gelet op brede steun die Corbyn bij andere partijen moet vergaren.
4) Nieuwe verkiezingen: vertraging Brexit-onderhandelingen
Als de Britse politieke partijen er niet in slagen een regering te vormen met een werkbare meerderheid, dan worden er mogelijk nieuwe verkiezingen uitgeschreven. Dit heeft wel grote consequenties voor de Brexit-onderhandelingen, die officieel rond 20 juni zouden moeten beginnen.
"De mogelijkheid van een leiderschapsstrijd en nieuwe verkiezingen, kan niet worden uitgesloten, en dat zou een langere periode van onzekerheid betekenen", aldus Paul Brain van vermogensbeheerder BNY Mellon.
Doordat premier May afgelopen maart officieel het Brexit-traject heeft ingezet is een tijdspad van twee jaar in werking getreden. Dan moet er op hoofdlijnen een akkoord zijn over de Brexit, of op z'n minst overeenstemming over een transitieregeling. Anders dreigt een chaotische situatie te ontstaan waarbij het VK uit de EU valt zonder dat er afspraken zijn over de nieuwe betrekkingen.