Economen juichen dat nu eindelijk een begin wordt gemaakt met het aanpakken
van de hypotheekrenteaftrek. Door van nieuwe leners te verwachten dat ze hun
hypotheek annuïtair gaan aflossen, wordt de renteaftrek fors beperkt.
De verplichting, wil je tenminste recht hebben op de aftrek, om vanaf de start
af te lossen, geldt niet voor de huidige generatie hypotheekbezitters. Als
ze verhuizen naar bijvoorbeeld een duurdere woning, gelden de nieuwe regels
alleen voor het deel dat extra geleend moet worden. De oude rechten blijven
staan. Met andere woorden: voor het nieuwe huis kan voor een deel een oude
aflossingsvrije hypotheek worden afgesloten zodat de renteaftrek voor dat
deel maximaal blijft.
Waarom deze insteek? Het charmante van het idee is dat de overheid geen
inbreuk doet op oude rechten. De overheid toont zich ‘betrouwbaar’. Al die
honderdduizenden Nederlanders met een aflossingsvrije hypotheek, al dan niet
in combinatie met een spaarrekening of beleggingsverzekering, kunnen gerust
gaan slapen. Hun maandlasten blijven, los van de beweging van de rente, in
principe gelijk.
Schijnzekerheid voor huizenbezitter
De zekerheid voor huidige huizenbezitters is echter schijn. De nieuwe regels
betekenen dat de maandlasten van starters fors omhoog gaan. Uit een
voorbeeldberekening van hypotheekadviseur De Hypotheker in opdracht van De
Volkskrant afgelopen zaterdag 5 mei blijkt dat een starter met een hypotheek
van 127 duizend euro zijn maandlasten ziet oplopen van 466 tot 543 euro.
Het gevolg is dat starters de huidige prijzen die voor starterswoningen worden
gevraagd, niet meer op willen of kunnen brengen. Verkopers zullen nog forser
in hun prijs moeten zakken dan nu al het geval is, willen ze hun huis nog
kwijt kunnen raken.
De huidige hypotheekbezitters behouden dan wel hun recht op aftrek, ze betalen
de prijs op een andere manier: door middel van een prijsdaling van hun
woning. Hoe groot precies die prijsschok gaat zijn, is onduidelijk, maar dat
hij gaat komen staat vast.
Alleen wie blijft zitten waar hij nu zit, die is redelijk veilig. Het huis
daalt weliswaar in waarde, maar zolang aan de maandelijkse hypotheeklasten
kunnen worden voldaan, gaan zittenblijvers er alleen op papier op achteruit.
Een probleem wordt het als je wilt verhuizen, of dat nou vrijwillig is omdat
je groter wilt gaan wonen, of noodzakelijk vanwege een scheiding of
werkloosheid. Dan levert de woning minder op, en zeker als je er nog niet
lang woont, blijf je met een restschuld zitten.
Blijven zitten waar je zit
In feite gooien de partijen de woningmarkt nog verder in het slot door het
vooral starters moeilijk te maken. Want problemen aan de onderkant werken
door in de hele keten. Enige troost is het feit dat de overdrachtsbelasting
– door makelaars cynisch verhuisbelasting genoemd – blijvend wordt verlaagd
naar 2 procent.
Het is dan ook maar de vraag of de manier waarop de Kunduz-coalitie de
hypotheekrenteaftrek aan wil pakken, de meest verstandige is.
In februari, dus nog voordat de huidige plannen ter tafel kwamen, schetste
Z24 drie scenario’s voor het afschaffen van de
hypotheekrentaftrek. De annuïteitenhypotheek was er eentje van, de andere
twee waren respectievelijk het jaarlijks inperken van de aftrekbare rente
met een dertigste, of het verlagen van het aftrekbare percentage voor de
inkomstenbelasting.
Ook in die twee andere scenario’s is er pijn. Bij het geleidelijk in dertig
jaar beperken van het bedrag dat mag worden afgetrokken, wordt de pijn door
iedere hypotheekbezitter in min of meer gelijke mate gevoeld. Ga je voor de
andere alternatieve optie, en verlaag je het maximaal aftrekbare percentage
voor de inkomstenbelasting in tweeëntwintig jaar van 52 naar 30 procent, dan
raak je vooral mensen met een hoog inkomen.
Verstoring huizenmarkt
Welke van de twee beter is, dat is afhankelijk van politieke voorkeur. Maar
beide opties hebben een minder onmiddellijk verstorende impact op de toch al
kwakkelende huizenmarkt dan het plan dat nu op tafel ligt.
Het valt te prijzen dat na jaren het taboe rond het afschaffen of aanpassen
van de aftrek is geslecht. Want dat het noodzakelijk is om iets te doen,
daar is onder economen al jaren amper discussie over. Jammer alleen dat VVD,
CDA, D66, GroenLinks en de ChristenUnie het nu op een manier willen doen die
de woningmarkt op korte termijn een forse klap toebrengt.
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl