- De frietzakjes van McDonald’s zijn niet in elk land hetzelfde, blijkt uit een studie naar schadelijke stoffen in wegwerpverpakkingen voor voedsel.
- In het Verenigd Koninkrijk en Tsjechië eet je Franse frietjes uit een zakje dat PFAS bevat, in Denemarken worden deze giftige stoffen nauwelijks aangetroffen.
- Het hamburgerpapier van McDonald’s in Nederland staat in de top vier van 17 monsters die zijn getest op hormoonverstorende stoffen.
Het ene zakje voor Franse frietjes van McDonald’s is het andere niet, blijkt uit onderzoek naar wegwerpverpakkingen. In het Verenigd Koninkrijk en Tsjechië bevat het onschuldig ogende papier de schadelijke stoffen PFAS, maar in Denemarken niet.
De fastfoodketen kondigde in januari 2021 aan het gebruik van PFAS in verpakkingen wereldwijd te willen uitfaseren. In 2025 moeten alles vrij zijn van poly- en perfluoralkylstoffen, zoals de verzamelnaam van giftige stoffen voluit luidt.
Maar in Denemarken had McDonald’s hier al eerder werk van gemaakt, blijkt uit een studie naar wegwerpvoedselverpakkingen door acht Europese consumenten- en milieuorganisaties, waaronder Stichting Tegengif in Nederland en het Tsjechische Arnika dat het onderzoek leidde.
Het frietzakje in Denemarken bevat geen PFAS, omdat dat gewoonweg niet mag in het land. Denemarken heeft het gebruik van PFAS in kartonnen en papieren verpakkingen aan banden gelegd.
PFAS is een verzamelnaam voor meer dan 4.000 chemische stoffen die ook wel 'forever chemicals' worden genoemd, omdat ze niet of nauwelijks afbreekbaar zijn in het milieu.
Ze zijn door de mens ontwikkeld en komen oorspronkelijk niet in de natuur voor. De stoffen kunnen de lucht en het drinkwater vervuilen en schadelijk zijn voor mensen, dieren en planten. Zo is van verschillende PFAS bekend dat ze een schadelijk effect hebben op ongeboren kinderen en kankerverwekkend zijn.
Dat Denemarken PFAS in zijn geheel heeft verboden voor voedselverpakkingen is vrij uniek. "Doorgaans worden afzonderlijke stoffen die onder PFAS vallen onderzocht. Als ze schadelijk blijken, kan een verbod volgen", zegt Annelies den Boer, oprichter en bestuursvoorzitter van Tegengif.
Sommige PFAS zijn verboden
Zo is PFOA, ook een PFAS, sinds 2015 verboden in antiaanbakpannen en sinds juli 2020 in alle consumentenproducten binnen de Europese Unie, maar PFAS als groep niet. De Nederlandse regering heeft wel gezegd zich in te spannen voor een Europees PFAS-verbod.
Maar zover is het nog niet. Dus kun je PFAS aantreffen in een frietzakje of het hamburgerpapier van McDonald's, afhankelijk van het land waar je de snack verorbert.
In december 2020 testten de onderzoekers onder meer het zakje voor Franse frietjes dat in de Deense filialen van McDonald's wordt gebruikt. Dat was niet lang nadat de wetgeving omtrent PFAS in juli 2020 in Denemarken van kracht werd.
In dezelfde periode testten ze ook de frietzakjes van McDonald's-filialen in Tsjechië, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk.
“De analyse van de McDonald's-monsters laat een opzettelijke behandeling met PFAS zien”, schrijven de onderzoekers in hun rapport. “Dat wijst op verschillende praktijken en dubbele normen, afhankelijk van nationale regelgeving.”
PFAS kan ook per toeval in de verpakking terechtkomen door bijvoorbeeld het gebruik van gerecycled papier dat al PFAS bevatte. Of doordat water en machines bij het fabriceren van de verpakking besmet waren met PFAS.
Frietzakjes, hamburgerpapier en cakezakjes met PFAS
De onderstaande grafiek laat het totale gehalte aan total organic fluorine (TOF) zien in de McDonald’s-monsters uit Denemarken, Tsjechië en het VK. Het meten van het TOF-gehalte is een gecertificeerde methode om de hoeveelheid PFAS aan te geven.
Te zien is dat het PFAS-gehalte in de frietzakjes uit Tsjechië en het VK vele malen hoger ligt dan in Denemarken.
Het frietzakje uit het Scandinavische land bevat 5,5 milligram en ligt daarmee ruim onder de grenswaarde van 20 milligram die de Deense overheid heeft vastgesteld om onderscheid te maken tussen PFAS die per ongeluk in producten terechtkomen en die opzettelijk zijn toegevoegd.
De onderzoekers namen niet alleen frietzakjes van McDonald's onder de loep, maar ook andere verpakkingen van de fastfoodketen. De grafiek hieronder toont hoeveel TOF – dus PFAS – verschillende verpakkingen van McDonald's bevatten, waaronder het hamburgerpapier uit Nederland.
De grafiek toont dat behalve de frietzakjes uit het VK en Tsjechië, ook het cakezakje uit Duitsland een behoorlijke hoeveel PFAS bevat. Hetzelfde geldt voor het hamburgerpapier uit Nederland, hoewel die minder PFAS bevat dan de Britse, Tsjechische en Duitse verpakkingen.
Hormoonverstorende stof in Nederlands hamburgerpapier
De onderzoekers hebben bij een aantal verpakkingen ook uitgezocht of de aangetroffen PFAS een hormoonverstorende werking hadden. Dit bleek het geval bij het hamburgerpapier van McDonald's uit Nederland.
Deze wikkel scoort zelfs relatief hoog. Met 0,2 milligram staat het Nederlandse hamburgerpapier in de top vier van de 17 geteste monsters – onder het burgerpapier van KFC Duitsland (0,34 milligram) en de sandwichzak van Le Bon Emballage uit Frankrijk (0,22 milligram) en boven het cakezakje van McDonald’s uit Duitsland (0,18 milligram).
De hoeveelheden zijn misschien laag, maar Den Boer van Tegengif wijst erop dat we dag in dag uit gebruikmaken van producten die giftige stoffen kunnen bevatten, waardoor die zich in het lichaam kunnen ophopen.
Dit is één van de redenen waarom haar organisatie zich hard maakt voor een algeheel PFAS-verbod voor consumentenproducten in Europa.
"Een keer een hamburger eten bij McDonald's kan geen kwaad. Maar hormoonverstorende stoffen hebben we bijvoorbeeld ook gevonden in cosmetica. Als je hier je hele leven mee in aanraking komt, kan dit wel schadelijk zijn."
Lees meer over McDonald's:
- McDonald’s heeft al 9 maanden geen enkele salade geserveerd in de VS – dat lijkt geen toeval
- 4 blijvende veranderingen voor restaurants die McDonald’s in de kaart spelen, volgens McDonald’s
- McDonald’s komt met zijn eigen vleesvervangers: McPlant – en dat zorgt voor grote koersschommelingen bij Beyond Meat
- Wij vergeleken wat je krijgt bij McDonald’s in de VS en het VK – van het aantal calorieën tot portiegrootte