Pensioenfondsen zitten in een paradoxale situatie: het gaat slecht op de beurs waardoor de waarde van de aandelenbeleggingen daalt. En ook het obligatiebezit van pensioenfondsen wordt minder waard door de stijging van rentes. Maar diezelfde rentestijging zorgt ervoor dat de last van toekomstige pensioenuitkeringen minder zwaar weegt. Resultaat: het gaat iets beter met pensioenfondsen, zodat de hoop op hogere uitkeringen opleeft.

Neem ambtenarenfonds ABP, het grootste pensioenfonds van Nederland. De waarde van de beleggingen bij ABP daalde in het derde kwartaal van dit jaar met 25,8 miljard euro. Maar tegelijk ging de boekhoudkundige waarde van alle toekomstige uitkeringsverplichtingen 26 miljard euro omlaag. Dit laatste komt dus doordat een hogere rente ervoor zorgt dat het makkelijker wordt om genoeg rendement te maken om beloofde toekomstige pensioenuitkeringen te betalen.

Per saldo is de dekkingsgraad, ofwel de verhouding tussen de bezittingen van de uitkeringsverplichtingen, bij ABP verbeterd in het derde kwartaal van dit jaar en ligt deze op 116,4 procent. Dit betekent dat tegenover elke euro aan uitkeringsverplichtingen 1,16 euro aan bezittingen staat.

Grote pensioenfondsen als ABP en PMT verwachten nu de pensioenen volgend jaar opnieuw te verhogen, zeggen ze in hun kwartaalberichten. Dat zou voor hen de tweede pensioenverhoging in korte tijd zijn, nadat gepensioneerden er jarenlang niks bijkregen.

Een paar maanden terug waarschuwden enkele grote fondsen nog dat het onzeker was of de pensioenen in 2023 weer omhoog konden. Maar de twijfel lijkt inmiddels zo goed als verdwenen.

"Het ligt, gezien onze financiële positie, in de lijn der verwachting dat we de pensioenen in 2023 kunnen verhogen", zegt bestuursvoorzitter Harmen van Wijnen van ambtenarenfonds ABP.

Pensioenen omhoog, maar ze blijven waarschijnlijk flink achter bij inflatie

Hoeveel de pensioenen precies omhoog kunnen, is volgens Van Wijnen meer dan een simpele rekensom. "Als we meer pensioen gaan uitbetalen, moeten we er ook voor zorgen dat er voldoende in de gezamenlijke pot over blijft voor jongeren die nog lang niet aan pensioen toe zijn. Daarnaast leven we in een onrustige tijd, waarin de financiële markten het slecht doen en we vermogen verliezen."

De wil om de pensioenen zo veel als verantwoord te verhogen, lijkt er wel te zijn. "We moeten nu doen wat we kunnen. De inflatie van meer dan 14 procent is ongekend hoog en heeft grote impact op de huishoudboekjes van onze gepensioneerden", stelt werknemersvoorzitter Jos Brocken van metaalfonds PMT. Ook bestuursvoorzitter Joanne Kellermann van zorgfonds PFZW wijst erop dat mensen te maken hebben met een hoge energierekening en stijgende prijzen van de boodschappen.

Bij PME, het fonds voor de metalektro, klinkt een zelfde geluid. Maar volgens Eric Uijen, voorzitter van het uitvoerend bestuur, is het ook belangrijk realistisch te blijven. "Een verhoging gelijk aan de inflatie is helaas voor PME niet weggelegd. Dat er meer in het vat zit dan in juli durf ik wel te beloven."

Gelet op de torenhoge inflatie is het dus onwaarschijnlijk dat de uitkeringen van pensioenfondsen van werkgevers waardevast blijven. Voor 2023 lopen de schattingen voor de inflatie overigens flink uiteen. Het IMF gaat uit van een gemiddelde prijsstijging van 8 procent in Nederland, terwijl het Centraal Planbureau op een plus van slechts 2,6 procent rekent.

Een schrale troost hierbij is dat het kabinet Rutte heeft besloten de AOW-uitkering in 2023 fors te verhogen. Een deel van het totale pensioeninkomen gaat daarmee wel relatief hard omhoog.

Eind juni en begin juli kondigden de grote fondsen voor het eerst in jaren weer pensioenverhogingen aan. Dat ze halverwege dit jaar al zo'n stap konden melden kwam doordat de overheid de regels wat had aangepast vooruitlopend op het nieuwe pensioenstelsel. Volgende maand buigen de besturen van de fondsen zich over de mogelijke verhoging van volgend jaar.

Overigens is het volgens pensioenexpert Tim Burggraaf van accountantskantoor EY nog een uitgemaakte zaak dat pensioenfondsen de uitkeringen kunnen verhogen, zo geeft hij aan tegenover radiozender BNR. De vraag is volgens hem ook of pensioenfondsen huidige financiële buffers hard nodig hebben om de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel te bekostigen.

LEES OOK: ‘Nederlandse pensioenfondsen moeten volgens toezichthouder DNB oppassen voor rentecrisis zoals in het VK’