Het is volstrekt onduidelijk waarom de overheid nog altijd de aankoop van financiële producten subsidieert.
Stel dat er bij jou in de straat twee supermarkten zijn. De ene supermarkt heeft een breed aanbod en sommigen zeggen dat de eigenaar ook wat kritischer is op wat hij inkoopt. Meer vers voedsel en minder bewerkte fabriekswaren.
De andere supermarkt heeft weliswaar een beperkter aanbod – veel diepvries- en blikvoedsel – en de kwaliteit van de producten is nogal wisselend, maar deze winkel heeft wel een grotere naamsbekendheid. Bovendien is die tweede supermarkt veel en veel goedkoper, want hij krijgt 50 procent overheidssubsidie: de gemeente betaalt aan elke klant die heeft afgerekend de helft van de kosten terug.
Nu worden supermarkten in Nederland niet selectief gesubsidieerd. Maar bij financiële diensten gebeurt dat wel.
Belastingstelsel stimuleert verkoop
Het belastingstelsel stimuleert consumenten om zoveel mogelijk financiële producten af te nemen, terwijl onafhankelijk advies extra duur wordt gemaakt. Advieskosten zijn namelijk in veel gevallen aftrekbaar als je een financieel product koopt, terwijl de kosten van onafhankelijk advies dat niet zijn.
Onder meer advieskosten bij het afsluiten van een hypotheek en het openen van een bankspaarrekening (voor een hypotheek) zijn aftrekbaar van je inkomen. Zodat je in feite maar de helft betaalt. Dat is raar.
Als je je laat adviseren over bijvoorbeeld het oversluiten van een hypotheek, is dat advies aftrekbaar als je die hypotheek daadwerkelijk oversluit. Maar als je op basis van goed advies besluit om je hypotheek niet over te sluiten omdat dat financieel niet voordelig is, zijn de advieskosten niet aftrekbaar. Dat betekent dat de adviseur er financieel belang bij heeft om jou te adviseren je hypotheek over te sluiten; dan immers zijn zijn advieskosten aftrekbaar en dus goedkoper voor jou als klant. Nog afgezien van het feit dat hij dan ook nog eens afsluitkosten in rekening kan brengen.
Maar het is nog gekker: je krijgt bij het afsluiten van een hypotheek of het openen van een bankspaarrekening ook nog een btw-voordeel. In de wet staat namelijk ook dat advieskosten die leiden tot de aanschaf van een financieel product zijn vrijgesteld van btw.
Maar als de advieskosten niet leiden tot het afsluiten van een nieuwe hypotheek of arbeidsongeschiktheidsverzekering, moet je als consument btw betalen over de advieskosten. Met andere woorden, objectief, onafhankelijk advies is duurder - niet aftrekbaar en er zit 21 procent btw op - dan biased advies waarbij de adviseur een ander belang heeft dan de klant.
De overheid geeft de financiële sector indirect nog steeds een prikkel om zo veel mogelijk producten af te sluiten. Advies dat ertoe leidt dat een bankspaarrekening wordt geopend of een hypotheek wordt overgesloten, wordt gesubsidieerd; advies dat - in het belang van de klant - mogelijk niet tot de aanschaf van een financieel product leidt, moet het zonder deze subsidie stellen.
Als dit in bijvoorbeeld de supermarktbranche zou gebeuren, zou het land te klein zijn. Maar de financiële sector zit in dezelfde hoek als de landbouw: eerst komt het belang van de sector, dan pas dat van de consument.
Disclaimer: Paul van der Kwast is onafhankelijk financieel planner en verdient geen geld aan de verkoop van financiële producten. Voor Z24 volgt hij de fiscale ontwikkelingen op de voet.
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl