De paling is terug van weggeweest. Tijdenlang verkocht de supermarkten in Nederland bijna geen paling meer, maar sinds kort ligt de vis weer in de schappen.
Het argument om de paling uit de verkoop te halen was dat de aal bedreigd is in zijn voortbestaan. Maar dat blijkt niet helemaal te kloppen, ontdekte tv-programma Keuringsdienst van Waarde.
Palingvisser Simon Wigbout stelt het simpel: “Uitsterven, daar is geen sprake van.”
Dat hij met de cameraploeg aan boord vervolgens slechts een handvol vissen vangt, wijt hij aan het weer half december. “Ze zijn al vertrokken naar de Sargassozee.” Dit is een deel van de Atlantische Oceaan ten noordoosten van de Bahama’s.
Eén grote familie
Daar komen alle palingen samen, legt aalbioloog Willem Dekker uit. “Het is allemaal één bestand”, legt hij uit terwijl hij een brede cirkel trekt om de Europese wateren heen. De palingen trekken vanuit de Sargassozee naar alle randen van Europa, waarbij ze zich verspreiden van de Nijlmonding tot aan het IJsselmeer. “Zelfs de Zwarte Zee doet een beetje mee”, zegt Dekker.
De gehele populatie keert na een bezoek aan de Noordzee of Middellandse Zee weer terug. Vermoedelijk paren de palingen in de Atlantische Oceaan. Zo blijft de hele populatie met elkaar verwant. "Wat ze er in de Nijl mee doen bepaalt wat wij hier een jaar later krijgen", schetst bioloog Dekker. Vergeleken bij de palingstand in de jaren negentig komt er nu nog maar 2 tot 5 procent voor in het IJsselmeer.
Door vervuiling en barrières zoals gemalen komen er steeds minder palingen vanuit de oceaan in de kustwateren waar ze bevist worden. Volgens een vishandelaar die in de aflevering aan het woord komt, zijn er van de ooit 400 palingkotters nog maar tien over.
Waar komt die paling in de supermarkten dan vandaan? Als de Keuringsdienst van Waarde de betreffende filialen opbelt, zeggen meerdere managers dat die 'uit de kweek' komen. Maar kwekerijen weigeren vervolgens een rondleiding te geven, opvallend vaak onder het mom van verbouwing.
Kweekpaling, gevangen in Frankrijk
Bij palingroker Alex Koelewijn komt de aap uit de mouw: de paling die hij prepareert om geslacht en gerookt te worden komt uit 'een Nederlandse kwekerij'. "Maar ze zijn als baby's in Frankrijk gevangen." Ze zijn dus niet geboren in een kwekerij, want in de woorden van Koelewijn: "Hoe palingen zich voortplanten heeft nog nooit een mens gezien..."
Kweken is dus meer meer vetmesten, zegt ook visser Wigbout. En hoewel sommige palingen die in een kwekerij terechtkomen anders wellicht waren gesneuveld in een gemaal, is het toch weer dezelfde palingpopulatie die je als consument hiermee aanspreekt.
In het debat zijn er twee stromingen. De eerste is van mening dat de overheid vissen op paling moet verbieden. Maar er is ook een tweede kamp dat voorstander is van een visserij die met een bepaalde afdracht bijdraagt aan onderzoek en bescherming van de paling.
"De paling is nu nog niet aan het uitsterven", zegt Dekker. "Maar we willen ook niet dat-ie gaat uitsterven. Dus moet je op een moment dat je nog een paar procent overhebt, zeggen: nou gaan we er wat aan doen om 'm te beschermen."
Kijk hier de aflevering van de Keuringsdienst van Waarde terug.