Voormalig premier Ruud Lubbers is woensdag overleden. Dat heeft de Rijksvoorlichtingsdienst bekendgemaakt.

Lubbers was 78 jaar oud. Hij stierf in aanwezigheid van zijn vrouw en kinderen in zijn woonplaats Rotterdam.

Koning Willem-Alexander, koningin Máxima en prinses Beatrix noemen Lubbers een groot staatsman met een indrukwekkend verantwoordelijkheidsgevoel.

Ze wijzen erop dat Lubbers zich als minister-president twaalf jaar lang energiek inzette voor economisch en sociaal herstel. “Latere generaties konden daarop voortbouwen.”

Van 1982 tot 1994 leidde Ruud Lubbers drie kabinetten. Daarvoor was hij nog minister en fractievoorzitter van het CDA.

Met zijn staat van dienst geldt hij als een van de belangrijkste politici van na de oorlog. Hij trok de slabakkende Nederlandse economie in de jaren tachtig uit het moeras met zijn 'no nonsene'-beleid.

Toch was hij bepaald niet onomstreden. Zijn taalgebruik zorgde voor een nieuw woord: 'Lubberiaans', wat staat voor wollig en ontoegankelijk. En zijn politieke carrière eindigde in mineur. Als Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen bij de Verenigde Naties moest hij in 2005 afscheid nemen omdat hij zijn handen niet thuis bleek te kunnen houden.

Ruud Lubbers werd geboren in Rotterdam in 1939. Al vroeg belandde hij in de politiek, eerst als KVP'er en na de fusie van de christendemocratische partijen voor het CDA. In 1973, piepjong nog, werd hij minister van Economische Zaken in het kabinet-Den Uyl.

Lubbers bezuinigde flink

Het Torentje betrok Lubbers negen jaar later. Zijn eerste kabinet, bestaande uit CDA en VVD, betekende een trendbreuk in de Nederlandse politiek. Het ging slecht met de Nederlandse economie, de werkloosheid liep pijlsnel op, het roer moest worden omgegooid.

En dat deed Lubbers. Er werd diep gesneden in de overheidsuitgaven en in de sociale voorzieningen. De woede bij een deel van de bevolking was groot, maar het bleek wel te helpen: de groei trok aan, de werkloosheid liep terug. In 1986 boekte het CDA onder leiding van Lubbers een enorme verkiezingsoverwinning.

Hierna volgde nog een kabinet met de VVD en daarna een met de PvdA, want Lubbers was van alle politieke markten thuis. Zijn handigheid was ongekend. Voor elk probleem schudde hij makkelijk tien oplossingen uit zijn mouw. 'Der Macher' luidde een van zijn bijnamen.

Geen hoge internationale positie

Niet alles wat hij deed was echter een succes. In 1994, toen hij genoeg had van het Binnenhof, schoof hij Elco Brinkman naar voren als zijn opvolger. Het werd een drama en het CDA belandde voor jaren in de oppositie.

Ook pogingen van Lubbers om voorzitter van de Europese Commissie of NAVO-chef te worden mislukten. En later volgde ook nog eens het oneervolle afscheid als Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen.

Niettemin zal Lubbers vooral herinnerd worden als de man die twaalf jaar premier was en Nederland uit de crisis wist te loodsen, zoals de reacties na zijn overlijden getuigen. De uitvaartdienst is volgende week dinsdag in Rotterdam.

Rutte: 'Nederland verliest een staatsman'

Premier Mark Rutte is geschokt door het overlijden van Lubbers. Hij roemt de CDA'er om hoe hij Nederland in de jaren tachtig door slecht economisch weer loodste. "Nederland verliest een staatsman met een grote statuur.''

Rutte benadrukt dat zijn voorganger niet alleen iemand was die hij uit zijn jeugd kende 'maar als informateur in 2010 ook betrokken was bij de vorming van het tweede kabinet Rutte'.

"Ik heb hem toen en later leren kennen als een intelligent, wijs en betrokken mens'', aldus de premier. "Mijn hart en gedachten zijn nu bij zijn vrouw Ria, zijn kinderen en kleinkinderen. Hen wens ik alle kracht toe die nodig is om dit grote verlies te dragen.''

"Ruud Lubbers was daarnaast een overtuigd Europeaan en wereldburger. In een tijd die bol stond van de internationale spanningen heeft hij Nederland internationaal een gezicht gegeven. Tot ver buiten onze landsgrenzen werd hij gezien en gewaardeerd.''