De Telegraaf beleeft veel plezier aan de kilometerheffing. De Kabinetsplannen zijn al dagen voorpaginanieuws.

Nou ja, nieuws. De krant drukt vooral angstverhalen en ophitsende opinies af. “Werkende Nederlanders zijn de dupe van de kilometerheffing”, “Een overgrote meerderheid van de Nederlanders gelooft niet dat er straks minder files zijn” en “als je kilometerkastje straks stuk is, draai je het gevang in”.

Zo kan de krant het nog wel een paar weken volhouden. Er wordt op de redactie waarschijnlijk al hard getypt aan de onthulling “Kilometerkastjes kankerverwekkend” en de Haagse redactie onthult: “Ministers mogen kilometerprijs declareren”. En het is wachten op het hoofdredactionele commentaar “Buitenlanders betalen minder”.

‘Pure diefstal’

In de Tweede Kamer brullen VVD, PVV en SP met de Telegraaf mee. “Zelfs in de Sovjet-Unie bestond er niet zo’n grote controle”, beweerde VVD-er Aptroot deze week. “Iemand die een vette luxewagen kan betalen is goedkoper uit”, wist de SP. En PVV-er Richard de Mos stelde: “De kilometerheffing is pure diefstal en totaal ineffectief omdat de files er geen millimeter korter van worden”.

Arme Camiel Eurlings. Hij heeft jaren gewerkt aan ‘draagvlak’ onder de Nederlandse voor de kilometerheffing, en nu moet hij toezien hoe de dat binnen enkele dagen vakkundig wordt ontmanteld. Zelfs de ANWB, met veel
moeite het heffingskamp binnengeknuffeld, is aan het draaien en ‘weet niet of het met een positief eindoordeel komt’.

Bloederig broodmes

De hetze tegen de kilometerheffing past in een bizarre trend van de laatste jaren, waarbij kennis verdacht is en wantrouwen de norm. We zijn een land van pedante amateurs die met een bloederig broodmes in de hand staan te
schreeuwen dat de hartchirurg zijn werk niet goed doet. Of het nu gaat om griepvaccinatie, straling van elektriciteitsmasten of de invoering van de euro, je hoeft er geen verstand van te hebben om een stellige mening te verkondigen. Boos en argwanend zijn is genoeg om het debat te domineren, naar experts wordt niet geluisterd.

Zeker bij de kilometerheffing is dat zonde, omdat de mensen die er wel verstand van hebben – verkeersdeskundigen en vervoerseconomen – veel van de spookverhalen zouden kunnen ontkrachten.

Prijsmaatregelen effectief

Vijf jaar geleden schreven de experts van de VU, SEO, TU Delft en de Universiteit Groningen gezamenlijk een rapport waarin ze hun kennis helder presenteren. De stelling ‘de files worden er niet korter van’, is gebazel. Uit de enorme stapel onderzoeken, praktijkstudies en modelsimulaties blijkt zonneklaar dat ‘prijsmaatregelen
de congestie vaak effectief bestrijden.’

Ook argumenten als ‘mensen hebben geen alternatief voor de auto’ of ‘ik moet nu eenmaal om een vaste tijd op kantoor zijn’ snijden geen hout. Een juist ingevoerde kilometerheffing, met een tarief dat gedurende de spits in hoogte varieert, kan er voor zorgen dat dezelfde hoeveelheid automobilisten als voor de heffing op hetzelfde moment op de bestemming aankomt. Maar dan zonder file!

De truc is dat je met een heffing er in principe voor kunt zorgen dat er door de flessenhals op de route (bijvoorbeeld de Coentunnel) het maximale aantal auto’s passeert – maar niet meer dan dat aantal. Er gaan dus evenveel auto’s door de Coentunnel als voorheen, maar dan zonder file. Niemand hoeft de auto te laten staan en of er openbaar vervoer is, is niet van belang.

Hoe dat kan? Doordat sommige mensen op een ander moment vertrekken om te profiteren van een lagere kilometerheffing. Bij veel potentieel aanbod – bijvoorbeeld om half negen – is de heffing hoog. Een half uur later, als het potentiële aanbod afneemt gaat de prijs omlaag. (Lees hier een uitgebreid artikel over dit mechanisme)

Erkend specialist

Ingewikkeld? Jazeker. Daarom is het goed dat iemand als vervoerseconoom Erik Verhoef van de Vrije Universiteit zich al twintig jaar intensief bezighoudt met het bestuderen van de kilometerheffing en andere varianten van variabel betalen.

Verhoef is inmiddels hoogleraar en een internationaal erkend specialist. Maar de Telegraaflezer is hem de afgelopen dagen in de in de kolommen niet tegengekomen.

Wel was er alle ruimte voor beroepschauffeur Albert Hellings uit Geldrop, die ons zijn weldoordachte mening laat weten laat weten: “Dat de files daardoor gaan slinken, daar geloof ik niets van. Ik denk niet dat mensen de auto meer zullen laten staan, ik niet in elk geval.”

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl