Dirk Scheringa en zijn supportersschare weten wel wie DSB Bank pootje hebben
gelicht: toezichthouder Wellink, minister Bos van Financiën en de elite van
grootbanken voor wie Scheringa een snob was. Anders is de val van DSB Bank
toch niet te verklaren, nadat Bos en Wellink afgelopen jaar ING, ABN Amro,
Fortis, SNS en Aegon rijkelijk voorzagen van miljarden staatssteun?

Ook voor wie niet gelooft in de vuige spelletjes waar Scheringa na de faillietverklaring
van DSB op zinspeelde, blijft de vergelijking tussen de kleine DSB Bank
en zijn grote rivalen relevant.

Kleine bank mag vallen
De simpele verklaring voor de ongelijke behandeling luidt als volgt. In
gewone tijden mogen kleine banken omvallen en is staatssteun alleen
weggelegd voor banken die cruciaal zijn voor de economie, of een
kettingreactie kunnen uitlokken die het financiële systeem als geheel
bedreigt.

Alleen als de financiële crisis acuut is, zoals in september en oktober 2008,
zullen overheden geneigd zijn om ook kleine banken te redden als dat verdere
paniek kan voorkomen. Scheringa heeft deels pech gehad. Had Pieter Lakeman
op 15 september 2008, de dag dat de Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers
viel, opgeroepen tot een bankrun op DSB, dan had Scheringa veel betere
kaarten gehad om een steunpakket los te peuteren bij Wouter Bos.

Inmiddels is het ergste leed van de kredietcrisis voorbij en kan Nederland het
zich permitteren dat een bankje met een balanstotaal van acht miljard euro –
nog geen 2 procent van de omvang van Rabobank – het loodje legt. Sterker:
het is een belangrijk signaal voor bankiers dat de staat niet per definitie
vallende banken opvangt.

Stoplap voor bankrun
Het drama rond DSB maakt wel duidelijk dat er diverse zaken niet goed
functioneren bij de regelgeving rond banken. Zo is het
depositogarantiestelsel, dat spaarders moet beschermen als een bank failliet
gaat, oorspronkelijk bedoeld om bankruns te voorkomen. Dat heeft bij DSB
Bank duidelijk niet gewerkt.

Volgens econoom Arnoud Boot van de Universiteit van Amsterdam ligt dit deels
aan het feit dat spaarders die onder het garantiestelsel vallen, niet meteen
bij hun geld kunnen als een bank bezwijkt. Ze moeten eerst door een
procedure via De Nederlandsche Bank om tegoeden tot een ton terug te
krijgen. Als gegarandeerde spaarders van DSB Bank bij wijze van spreken
dinsdag 20 oktober via een noodnet over hun geld hadden kunnen beschikken,
was de neiging om überhaupt weg te rennen na de protestoproep van Lakeman
minder groot geweest.

Maar dit is niet het enige. Collega-banken van DSB moeten nu de rekening van
de depositogarantiestelsel achteraf betalen. Beter zou het zijn om vooraf
een garantiefonds in te richten waarvoor banken een premie betalen die
rekening houdt met de risico's die ze nemen. Avontuurlijke banken moeten een
relatief hoge bijdrage leveren aan zo'n spaarfonds.

Taks voor grootbanken
De spaargarantie lost het probleem van de tegenstelling tussen grote en
kleine banken echter niet op. Iedereen weet nu dat je goed zit bij Rabobank,
ING, ABN Amro, Fortis en SNS, ook als de topmanagers gekke dingen doen. Het
DSB-drama maakt duidelijk dat er snel helderheid moet komen over een heffing
op zogenoemde systeembanken.

Dat kan in principe op twee manieren: via een hogere eisen voor de
kapitaalbuffers van grote banken, dan wel via een belasting of
verzekeringspremie die grote banken aan de staat betalen.

Het internationale bankencomité in Basel is bezig om te kijken of er hogere
kapitaaleisen voor systeembanken moeten komen. Zweden lanceerde eerder deze
week een plannetje bij de G20-landen voor een mondiale
belasting voor systeemrelevante banken. Of daar echt iets uitkomt, is
onzeker.

Om duidelijk te maken dat grootbanken niet zomaar vrijuit gaan, zou de
Nederlandse regering een nationale oplossing achter de hand moeten houden.
Minister Bos zou nu al kunnen stellen dat het uitblijven van een
internationale heffing op grootbanken, betekent dat Rabo's Piet Moerland,
ABN Amro's Gerrit Zalm en ING's Jan Hommen aan hem een grootbankpremie
moeten betalen.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl