ANALYSE – Na tien maanden taakstraf en een hartoperatie, is oud-premier Silvio Berlusconi (80) weer actief in de politiek.
De Italiaanse politiek is eigenlijk nooit echt rustig geweest in de afgelopen dertig jaar maar op dit moment is het weer een extra spannende periode.
Op 4 december is er een referendum waarin gestemd wordt over het voorstel om de macht van de senaat in te perken, zodat de regering sneller besluiten kan nemen.
Dit referendum is door de huidige premier, Matteo Renzi, opgezet. Hij heeft zijn lot aan de uitslag verbonden. Stemmen de Italianen ‘nee’, dan stapt hij op en komen er nieuwe verkiezingen, zo beloofde hij.
De ‘nee’-stem is in de peilingen krapjes in de meerderheid. Ondertussen volgt de rebelse activist Beppe Grillo, met zijn partij MoVimento 5 Stelle (Vijfsterrenbeweging), de partij van Renzi op de voet in een andere peiling, namelijk die over welke partij in Italië de meeste stemmen zou behalen in een nationale verkiezing.
Politieke partijen opdoeken
Een 'nee' kan dus uitmonden in een verkiezingswinst voor de voormalige cabaretier Beppe Grillo. In slechts zeven jaar na de oprichting is de Vijfsterrenbeweging uitgegroeid tot de grootste oppositiepartij in Italië. Voor de vorm is M5S een partij, maar uiteindelijk wil Grillo juist politieke partijen opdoeken.
In plaats van een systeem met partijen moet er van 'team Grillo' een democratisch systeem komen waarbij burgers via het internet hun stem over van alles en nog wat kunnen uitbrengen. Voor veel Italianen is dat een aantrekkelijk idee, gezien veel politici in hun land rijk en structureel corrupt zijn.
Een verkiezingswinst van M5S zou voor grote opschudding en tot tijdelijke instabiliteit leiden. Niemand weet hoe een land met zo'n partij bestuurd zal worden. Daarnaast hebben mensen in de partij, waaronder Grillo zelf, weinig tot geen bestuurlijke ervaring.
Hier komt Silvio Berlusconi weer
Gek genoeg speelt oud-premier en mediamagnaat Silvio Berlusconi een sleutelrol op dit moment. De man die in 2013 werd afgezet en in de afgelopen twintig jaar al vier verschillende regeringen heeft geleid als premier, is na een korte pauze weer politiek actief.
De partij van Berlusconi, Forza Italia, is de laatste jaren afgegleden maar heeft volgens de polls nog steeds twaalf procent van de kiezers achter zich. Matteo Renzi, die nek aan nek gaat met Beppe Grillo, heeft de steun van Forza Italia dus heel hard nodig als een 'nee'-stem bij het referendum straks tot nieuwe verkiezingen leidt.
De vraag is of Renzi ook echt aftreedt als 'hij' het referendum verliest. De Amerikaanse president Barack Obama heeft al opgeroepen dat hij dat niet moet doen.
Daarnaast meldt persbureau Bloomberg, op basis van een ingewijde, anonieme bron dat Berlusconi op dit moment Renzi helpt met het formuleren van nieuwe plannen, zodat Renzi alsnog hervormingen kan doorvoeren - samen met Forza Italia - ook al stemmen de Italianen straks 'nee'.
Liever Renzi dan Grillo
Onlangs gaf Berlusconi aan dat hij het niet eens was met het huidige voorstel van Renzi om de macht van de senaat in te perken. Maar als de protestbeweging van Grillo aan het roer komt, zal dat zeker niet goed zijn voor het miljardenimperium van Berlusconi. Dat wil hij dus liever vermijden.
"Er is een grote waarschijnlijkheid dat Renzi en Berlusconi een pact vormen voor nieuwe, politieke hervormingen", zegt Francesco Galietti van het Italiaanse politiek adviesbureau Policy Sonar tegen Bloomberg. "Ze moeten het electorale systeem veranderen zodat het makkelijker wordt om coalities te beginnen. Dat is de enige manier om de Vijfsterrenbeweging van de macht te houden."
LEES OOK: