Als je ouders op leeftijd raken, is het verstandig om samen alvast de financiën door te spreken. Mocht vader of moeder iets overkomen, dan kun je de lopende zaken regelen en – mochten ze overlijden – de erfenis op een soepele manier afhandelen. Wat moet je weten?
In ons leven is maar één ding zeker: dat we vroeg of laat zullen overlijden. Worden je ouders een dagje ouder, dan is het verstandig om een keer aan tafel te gaan om de financiën door te spreken.
Mocht de dood zich aandienen, dan kun je de erfenis goed afwikkelen. Dat kan voor alle partijen een hele geruststelling zijn. Maar welke zaken zijn van belang om te weten? Een handig startpunt is de onderstaande checklist.
1. Bankzaken
Als een ouder overlijdt, moeten de bankrekeningen worden opgeheven of worden voortgezet op jouw naam. Behalve bij en/of-rekeningen zal de bank de rekeningen direct blokkeren. Hiervoor moet je een akte van overlijden overhandigen, die meestal wordt geregeld door de begrafenisondernemer. Ook wordt doorgaans gevraagd om een Verklaring van Erfrecht, waarin is vastgelegd wie de erfgenamen zijn en wie bevoegd is om de nalatenschap te regelen.
Zorg daarom dat je op de hoogte bent of je ouders een executeur hebben aangewezen. Verder moet je natuurlijk weten welke betaal-, spaar- en beleggingsrekeningen er zijn en of je ouders beschikken over een creditcard. Geef als ouder nooit de pincode door, om misbruik te voorkomen.
Vergeet ook niet te informeren of er leningen lopen, buiten de hypotheek. Denk bijvoorbeeld aan een persoonlijke lening of een doorlopend krediet. Bij overlijden zal de bank deze lening meestal direct opeisen. Behalve als de lening door anderen is mede-ondertekend: dan wordt besproken of de lening kan worden voortgezet.
Verder is het goed om te weten of je ouders een bankkluis huren voor waardevolle voorwerpen en natuurlijk waar de kluissleutel ligt.
2. Verzekeringen
Ook verzekeringen zul je moeten annuleren of voortzetten. Denk bijvoorbeeld aan een opstal- en inboedelverzekering, een doorlopende reis- en annuleringsverzekering, de zorgverzekering, een aansprakelijkheidsverzekering, overlijdensrisicoverzekering, rechtsbijstandsverzekering, pechhulp en een uitvaartverzekering.
Informeer welke verzekeringen er lopen, bij welke maatschappij, wat de polisnummers zijn en waar je de polisbladen kunt vinden. Maken je ouders gebruik van een tussenpersoon, noteer dan de naam en de contactgegevens.
Komt de woning van je ouders leeg te staan, vergeet dan niet om de opstal- en inboedelverzekeraar op de hoogte te stellen. De woning blijft wel verzekerd voor schade door brand, bliksem, vandalisme en storm, maar voor schade door diefstal gelden meestal beperkingen.
3. Vastgoed
Hebben je ouders een eigen woning, dan is het van belang dat je weet of er nog een hypotheek op rust. Is dit het geval, informeer dan wat voor soort hypotheek dit is, wanneer deze is afgesloten, wat de hoogte van de hypotheeksom is en bij welke aanbieder de hypotheek loopt. Is bijvoorbeeld sprake van een aflossingsvrije hypotheek?
Voor een goed beeld, is het ook slim om alvast de WOZ-waarde te weten. Vergeet niet de informeren waar de laatste WOZ-beschikking ligt.
Zeker als je van plan bent om de woning te verkopen, is het belangrijk dat je op de hoogte bent van de staat van onderhoud. Wanneer is het huis voor het laatst geschilderd? Wanneer is de gevel voor het laatst geïmpregneerd? Zijn er verborgen gebreken, zoals problemen met de riolering? Zijn er ooit lekkages geweest? En wanneer is de schoorsteen voor het laatst geveegd?
Hebben je ouders een huurwoning, informeer dan naar de verhuurder en vraag of je ouders huurtoeslag ontvangen.
Natuurlijk moet je ook weten waar je alle waardevolle documenten kunt vinden, zoals de koopakte of huurovereenkomst en bijvoorbeeld bonnen van de buitenschilder.
Is er in de woning een CV-ketel aanwezig, vraag dan of het een huurketel is of dat de ketel in eigendom is, welk bedrijf de ketel onderhoudt en wanneer de ketel is aangeschaft.
Hebben je ouders een vakantiehuisje, verzamel dan alle relevante gegevens hierover, zoals eventuele hypotheekstukken, notariële documenten, de waarde van de woning en welke belastingen en vaste lasten worden betaald.
In dit artikel lees je meer over mogelijke valkuilen die je kunt tegenkomen als je een huis erft.
4. Belastingen
Voor een goed overzicht is het ook verstandig om te vragen waar alle relevante stukken voor de inkomstenbelasting zijn te vinden, zoals kopieën van aangiften en brieven van de Belastingdienst. Besteden jouw ouders de aangifte uit, vraag dan om de contactgegevens van de belastingadviseur.
5. Pensioen
Voor een goed financieel overzicht is het ook belangrijk om te weten welke pensioenfonds(en) pensioen (zullen) uitkeren. Als je ouders overlijden, moet je het huidige pensioenfonds uiteraard op de hoogte stellen, omdat dit gevolgen heeft voor het pensioen en het nabestaandenpensioen.
Informeer verder of je ouders een lijfrenteverzekering hebben afgesloten en zo ja bij welke maatschappij.
6. Vaste lasten
Komt de woning leeg te staan, dan is het verstandig om dit direct te melden bij het energie- en waterbedrijf, zodat je kunt overstappen naar een voordeliger leegstandstarief. Noteer daarom bij welke maatschappijen je ouders zijn aangesloten.
Ook van verdere vaste lasten moet je op de hoogte zijn, zoals abonnementen voor telefonie, internet en tv, abonnementen op kranten en tijdschriften, het lidmaatschap van loterijen, vaste donaties aan goede doelen en contributies voor bijvoorbeeld een sportvereniging of vakbond.
7. Testament
Het is altijd verstandig om met enige regelmaat je testament tegen het licht te houden, om te checken of alles nog goed is geregeld. Maar om negatieve verrassingen te voorkomen, is het ook van belang om op de hoogte te zijn van de inhoud van het testament van je ouders. Vraag ook bij welk notariskantoor het testament is opgemaakt.
8. Praktische zaken
Om onnodig zoekwerk te voorkomen, is het slim om je ouders te vragen waar je bijvoorbeeld de huissleutels, reservesleutels en autosleutels kunt vinden, evenals een adressenboekje (of adressenbestand in de computer), een inentingsboekje van de hond of kat, de autopapieren, het trouwboekje, garantiebewijzen van bijvoorbeeld de koelkast of de vaatwasser en de paspoorten.
9. Verborgen conflicten en verplichtingen
Informeer verder of er nog lijken in de kast zitten, zoals een schuld of een zakelijk conflict.Hebben jouw ouders een onderhandse lening uitstaan, vraag dan aan wie het geld is verstrekt en of er een ondertekende leenovereenkomst is. Vraag ook of je ouders de grafrechten van overleden familieleden bezitten.
Wees verder alert op betalingsverplichtingen, zoals een leaseauto of een telefoon die nog moet worden afbetaald.
10. Social media
Om misbruik te voorkomen, is het als ouder is niet verstandig om wachtwoorden voor webshops of websites van banken af te geven. Wel is van belang om onderling afspraken te maken over je profielen op social media.
De meest veilig manier om dit te regelen is een social media testament of digitale kluis via de notaris. Hierin is vastgelegd welke online profielen er zijn, wat de gebruikersnaam en wachtwoorden zijn, wie de wensen mag uitvoeren (de 'executeur') en wat er na het overlijden mee moet gebeuren: de profielen verwijderen of een gedenkpagina inrichten.
Natuurlijk kunnen je ouders ook zelf een lijstje bijhouden van alle sites waar ze een profiel hebt. Bij Facebook kunnen ze zelf een contactpersoon benoemen.
11. Bedrijf
Hebben je ouders een eigen bedrijf, zorg dan dat je op de hoogte bent van zaken als het nummer van de Kamer van Koophandel, polisnummers van verzekeringen, rekeningnummers van zakelijke rekeningen, openstaande facturen en betaalde rekeningen. Ook moet je toegang hebben tot jaarrekeningen.
Heb je zelf een eigen bedrijf, dan is het verstandig om een levenstestament op te stellen, zodat de onderneming na jouw overlijden door kan draaien.
Erfenis aanvaarden, verwerpen...
Al deze informatie is niet alleen van belang om zaken te kunnen regelen, maar ook om je voor te bereiden op de eerste vraag die je na het overlijden van je ouders van de notaris krijgt: of je de erfenis wil aanvaarden, verwerpen of beneficiair aanvaarden.
Bij zuivere aanvaarding accepteer je de volledige erfenis, inclusief eventuele schulden. Rest onder de streep een negatief saldo, dan draai je daarvoor op. Je kunt ook overwegen om de erfenis te verwerpen. In dat geval ben je niet aansprakelijk voor eventuele schulden, maar ontvang je ook niks.
... of beneficiair aanvaarden
Is onbekend hoe florissant je ouders er voorstaan, dan is beneficiaire aanvaarding de verstandigste oplossing. Hierbij aanvaard je de erfenis alleen als deze positief is. Dit zorgt weliswaar voor de nodige rompslomp, maar je loopt geen risico.
Om hierover de juiste beslissing te kunnen maken, is het dus van groot belang dat je goed op de hoogte bent van de financiële situatie van je ouders. De bovenstaande checklist is hierbij een aardig startpunt. Daarnaast kan het lijstje jou helpen om de belangen van je ouders goed te kunnen behartigen als ze onverhoopt handelingsonbekwaam worden, door bijvoorbeeld een ongeluk of een herseninfarct.
Levenstestament
Wil je als ouder graag de regie over je leven voeren als je (tijdelijk) bent uitgeschakeld, dan kun je overwegen om een levenstestament op te stellen. Hierin kun je precies vastleggen hoe in die situatie met alles wat je lief is moet worden omgesprongen: je gezondheid, je huis, de kinderen, je vermogen en eventueel je bedrijf. Ook dat kan een rustig gevoel geven.
