Ootje Oxenaar is niet meer.
De vermaarde ontwerper overleed dinsdag op 87-jarige leeftijd in zijn Amerikaanse woonplaats Manomet, vlak bij Boston.
Oxenaar is de man achter de kleurrijke Nederlandse guldenbiljetten, zoals het gele exemplaar van 50 gulden met een zonnebloem of het roze biljet van 250 gulden met een vuurtoren.
Stuk voor stuk iconische ontwerpen die internationaal veel lof oogsten. Vergelijk ze maar eens met de saaie, groene dollarbriefjes of de conventionele biljetten in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland voor de invoering van de euro. Geen staatshoofd of historisch figuur te bekennen op Oxenaars designs, een revolutionaire verandering.
Hij gebruikte ook opvallende kleuren om het makkelijker te maken de verschillende briefjes uit elkaar te houden. Dat idee is overgenomen in de huidige eurobiljetten.
De geboren Hagenees studeerde aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten en ging in 1966 aan de slag als ontwerper voor De Nederlandsche Bank. Onder president Jelle Zijlstra mocht Oxenaar een eerste serie biljetten ontwerpen.
Zijlstra bemoeide zich met het proces, waardoor het werd een vrij conventionele serie werd, met figuren uit de vaderlandse geschiedenis zoals Vondel (5 gulden), Hals (10 gulden), Sweelinck (25 gulden), De Ruyter (100 gulden) en Spinoza (1.000 gulden).
Van Zijlstra's opvolger Wim Duisenberg kreeg Oxenaar wel de vrije hand. "Ik wilde iets typisch Nederlands en iets met dieren en bloemen, maar geen molens, klompen, koeien en tulpen", zei Oxenaar in 2008 tegen Trouw. "Zo ben ik op de zonnebloem en de met uitsterven bedreigde snip gekomen."
Op het biljet van 250 gulden wilde Oxenaar in eerste instantie het Utrechtse Rietveld Schröderhuis afbeelden. Dat werd door DNB afgewezen. De centrale bank wilde voorkomen dat andere steden zich gepasseerd zouden voelen. De ontwerper koos uiteindelijk voor de vuurtoren Westerlicht bij het Zeeuwse Haamstede, om de relatie van Nederland met water en scheepvaart te benadrukken.
Persoonlijke grapjes
De biljetten van Oxenaar zijn niet alleen bijzonder om het kleurgebruik en design, hij verwerkte stiekem ook persoonlijke details uit zijn leven in de briefjes. Zo is op het biljet van 1.000 gulden in de linker haarlok van Spinoza de vingerafdruk van Oxenaar te zien. Ook in het gezicht van Frans Hals op het oude tientje zit zijn duimafdruk.
Maar de grootste grap haalde hij uit met het roze biljet van 250 gulden. Hij verwerkte de namen van vriendinnen Ria en Eugénie en kleindochter Hannah in het ontwerp. En het watermerk was het konijn van zijn vriendin.
DNB was verbolgen over de frivoliteiten van de graficus en stuurde hem een boze brief. "Ik heb toen uitgelegd dat ik met die namen ook een extra beveiliging had ingebouwd", zei hij tegen Trouw. "Dat maakte natuurlijk alles goed."
LEES OOK: Dit zijn 7 manieren om te weten of het nieuwe briefje van 50 euro echt is of vals
