- Twee onderzeese kabels in de Oostzee zijn in de nacht van zondag op maandag doorgesneden.
- De Duitse minister van Defensie zegt dat het waarschijnlijk om sabotage gaat.
- De kabels zijn een cruciaal onderdeel van de data-infrastructuur van het Westen.
- Lees ook: Nederland heeft relatief duur internet in Europa – Spanje goedkoper én betere kwaliteit
De enorme netwerken van datakabels die onze wereldzeeën doorkruisen zijn cruciaal voor bijna elk aspect van het moderne leven.
De kabels strekken zich uit over ongeveer 1.200.000 kilometer en zijn verantwoordelijk voor het verzenden van 95 procent van alle internationale data. Elke dag wordt er voor ongeveer 10 biljoen (1000 miljard) dollar aan financiële transacties via deze netwerken verstuurd.
Ondanks dat de kabels dus ontzettend belangrijk zijn, is het deze week duidelijk geworden hoe kwetsbaar de onderzeese internetkabels van het Westen zijn voor aanvallen van vijandige landen, zoals Rusland of China.
Kabels in de Oostzee doorgesneden
In de nacht van zondag op maandag zijn er kabels doorgesneden die in de Oostzee liggen en data vervoerden tussen Duitsland en Finland en Zweden en Litouwen. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Boris Pistorius omschreef dit vervolgens als een poging tot sabotage.
In een gezamenlijke verklaring zeiden de ministeries van Buitenlandse Zaken van Duitsland en Finland dat de incidenten verband houden met de “hybride oorlogsvoering” van Rusland tegen het Westen. Het zou een vergeldingsactie kunnen zijn voor de steun die de landen aan Oekraïne bieden.
Ondertussen onderzoekt Zweden meldingen van een Chinees schip dat in de buurt van de kabels gespot is, dat meldt The Financial Times.
Experts zeggen dat ondanks dat het Westen volledig leunt op de kabels als cruciaal onderdeel van de infrastructuur, de inspanningen om ze te beschermen onvoldoende zijn geweest.
“Het aanvalsoppervlak is enorm, er is veel kabel en we hebben niet voldoende zicht op de situatie onderwater om constante monitoring mogelijk te maken”, zegt Gregory Falco, professor aan Cornell University in de VS, tegen Business Insider.
Kwetsbaar voor aanvallen
Een factor die de bescherming van de kabels lastig maakt, is de complexe eigendoms- en onderhoudsstructuur van de netwerken. De kabels zijn privébezit van telecommunicatiebedrijven, die verantwoordelijk zijn voor de beveiliging en reparaties.
Ze worden in de gaten gehouden met behulp van een geautomatiseerd identificatiesysteem dat vaststelt of er een schip - mogelijk een vijandig schip - in de buurt is. Falco beschrijft dit systeem als “verouderd”.
"De realiteit is dat elk schip zijn AIS transponder kan uitschakelen om zo detectie te omzeilen", zegt Falco.
In tegenstelling tot Rusland, waar de internetkabels meestal over land lopen, liggen de kabels waar westerse landen op steunen diep onder zee - en Rusland geeft aan dat het deze kwetsbaarheid kan uitbuiten.
In tegenstelling tot Rusland, waar de internetkabels meestal over land lopen, liggen de kabels waar westerse landen op steunen diep onder zee - en Rusland geeft aan dat het deze kwetsbaarheid kan uitbuiten.
"Rusland is niet zo afhankelijk van onderzeese kabels voor internet als West-Europa, dus kan het deze gemakkelijk aanvallen zonder grote schade aan te richten aan zijn eigen communicatie-infrastructuur", zegt Erin Murphy, plaatsvervangend directeur van CSIS in Washington DC en auteur van een recent rapport over de bedreiging van de kabels.
Business Insider schreef in september dat het General Staff Main Directorate for Deep Sea Research, een Russische marine-eenheid gespecialiseerd in sabotage, de kabels in de gaten hield.
De eenheid heeft een kleine vloot van diepzeeonderzeeërs die op een diepte van ongeveer 2500 meter kunnen opereren en een speciaal schip dat is uitgerust om te spioneren, de Yantar.
Sidharth Kaushal, een analist bij de Londense RUSI denktank, vertelde BI destijds dat omdat het Westen niet verwikkeld is in oorlog met Rusland, het weinig kan doen als een Russisch schip wordt ontdekt in internationale wateren in de buurt van de kabels.
"Er is ook een kans dat China samenwerkt met Rusland bij een aanval", zegt Murphy, naar aanleiding van berichten over de aanwezigheid van het Chinese schip in de buurt van de kabels.
“Er zijn vragen geweest over China's steun of gebrek aan oppositie tegen de oorlog van Rusland in Oekraïne, maar als het opzettelijk is, dan is dit een agressieve stap van een China dat gewoonlijk opereert in de Indo-Pacifische regio”, zegt ze.
Het laatste incident in de Oostzee is niet bevestigd als een geval van sabotage. Maar of ze nu per ongeluk doorgesneden zijn of door een hybride oorlogsvoering, de logistiek van het repareren van de kabels kan uitdagend worden.
“Er zijn maar een paar vertrouwde kabelreparatieschepen en de reparaties kunnen tijd kosten, afhankelijk van de omvang van de schade en de omstandigheden op zee waarin de schepen kunnen navigeren”, zegt Murphy.
“Als het doorsnijden in vijandige wateren heeft plaatsgevonden, worden veiligheidskwesties een groot risico voor kabelreparatieschepen of de schepen die in die wateren varen om kabels te beschermen.”
Geen back-up plan
De schade aan de kabels in de Oostzee deze week leidden niet tot een internetstoring - alleen tot een lagere bandbreedte en onderbrekingen voor individuele gebruikers.
Dat komt omdat bedrijven meestal de capaciteit hebben om data om te leiden via alternatieve kabels als er een of meer beschadigd zijn.
“De netwerkinfrastructuur is zo gebouwd dat, op grotere schaal, een storing in een enkele onderzeese kabel geen grote gevolgen heeft, hoewel het wel gevolgen kan hebben voor een enkele exploitant of enkele individuen”, legt Henri Kronlund, een woordvoerder van Cinia, het bedrijf dat de beschadigde Duits-Finse C-Lion kabel exploiteert, uit aan BI.
Toch heeft Rusland de mogelijkheid om internetverbindingen van en naar landen volledig af te sluiten door meerdere kabels in een keer door te knippen, aldus Falco.
"Het zou slim zijn van de Russen om inzicht te verkrijgen in de verschillende trajecten die data kan afleggen en elke kabel tegelijkertijd door te knippen. Dit is vooral gemakkelijk voor landen met minder kabelverbindingen zoals IJsland", zegt hij.
Als reactie op de dreiging proberen westerse landen bestaande kabelnetwerken beter te beschermen of data via satellieten te rerouten als deze verstoord worden.
In het CSIS rapport van augustus riepen Murphy en andere analisten de VS op om de internationale coördinatie te versterken en meer middelen in te zetten om bestaande onderzeese kabelnetwerken te beschermen.
Maar zolang er geen back-up is, zullen de onderzeese netwerken een zwakke plek blijven die Rusland kan inzetten in de escalerende confrontatie met het Westen.