De ondergang van de Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers, nu 5 jaar geleden, was een schok waarvan de economische gevolgen nog altijd voelbaar zijn. Voor advocaten en accountants die het faillissement afwikkelen is het echter een goudmijn, zo blijkt uit cijfers die de Britse krant Financial Times donderdag publiceerde.

In totaal heeft Lehman advocaten en accountants al zo’n 3 miljard dollar (2,3 miljard euro) opgebracht. Vanuit de failliete Amerikaanse boedel van de bank zou al zo’n 2 miljard dollar aan rekeningen en onkosten zijn betaald, de Europese tak van het concern zou goed zijn voor nog eens 1 miljard dollar. Volgens deskundigen geen ongebruikelijke bedragen voor het faillissement van zo’n groot bedrijf, maar de teller loopt nog steeds.

Ondanks de forse rekeningen die ook zijn bedrijf kon indienen heeft de belangrijkste adviseur van het proces geen goed woord over voor het besluit, in het weekeinde van 12 tot 15 september 2008, om Lehman failliet te laten gaan. “Lehman was een aardbeving die de wereld in brand zette”, stelde hij. “Het was het resultaat van een enorme misrekening.”

Schuldeisers van Lehman krijgen volgens Financial Times overigens met zo’n 26 cent per uitstaande dollar uiteindelijk meer uitbetaald dan de bij het faillissement betrokken advocaten hadden voorspeld. Schuldeisers van de Europese tak krijgen waarschijnlijk zelfs al hun geld terug, mogelijk met rente.

Begin van de kredietcrisis

De ondergang van Lehman Brothers zorgde 5 jaar geleden voor een schokgolf op de financiële markten, die de hele internationale economie in een diepe crisis stortte. In de dagen na de val van Lehman blijkt pas goed hoe verweven de internationale financiële wereld is. Overal ter wereld blijven banken met brokstukken uit de Lehman-boedel zitten. Geen enkele bank weet nog hoe solide de ander is. Al het vertrouwen, de smeerolie van de financiële markten, is verdwenen.

De internationale financiële markten gaan op slot, terwijl het volgende megafaillissement zich alweer aandient. Verzekeringsreus AIG, niet lang daarvoor nog de grootste verzekeraar ter wereld, kan niet meer aan zijn verplichtingen voldoen. Dit keer kan de Fed niet meer op zijn handen blijven zitten; voor 85 miljard dollar wordt bijna het hele bedrijf genationaliseerd.

Crisis bereikt Benelux

In de twee weken die volgen breiden de problemen onder de banken zich als een olievlek over de wereld uit. In Duitsland moet hypotheekbank HRE met forse overheidsinjecties overeind worden gehouden, de Ierse regering besluit alle spaartegoeden in het land volledig te garanderen.

Aan het eind van de maand bereikt de crisis definitief de Benelux, als Fortis zich toch blijkt te hebben vertild aan de overname van ABN Amro. Op 28 september nemen Nederland, België en Luxemburg een belang in de noodlijdende bank. Vijf dagen later komen alle Nederlandse delen van Fortis en ABN Amro in handen van de Nederlandse staat.

Lehman slechts een radertje

"Het hele financiële systeem was verziekt, Lehman was daarin slechts een radertje", stelde bankendeskundige Arnoud Boot een jaar na de val van Lehman tegenover persbureau ANP. "Het systeem bleek een tijdbom, door de hoge schuldenlast bij zo'n beetje elke bank en de grote afhankelijkheid van de financiële markten was het wachten op een schok."

"De financiële sector fokte zichzelf op zonder enige tegendruk tegen de hele hoge risico's en via de internationale markten zat iedereen aan elkaar vast. Uiteindelijk ging alles dezelfde, verkeerde kant op."

Het blijft verleidelijk om de geschiedenis van de economische crisis te verdelen in een periode voor en na Lehman Brothers. "Historische analyse zal moeten uitwijzen wat de rol van Lehman is geweest", stelde Boot. "Het is te gemakkelijk deze gebeurtenis nu al als waterscheiding aan te duiden. Zo zijn er studies waaruit blijkt dat de echte schokbeweging op de financiële markten pas tien dagen na het faillissement was."

Boot: "Deze crisis is zo groot dat pas op termijn blijkt of deze gebeurtenis werkelijk zo'n grote invloed heeft gehad. Het echte inzicht over de crisis in de jaren dertig kwam ook pas tientallen jaren later."

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl