- De VS, het VK en de EU hebben strengere sancties opgelegd aan de “schaduwvloot” van Moskou.
- De vloot bestaat vaak uit verouderde, onverzekerde schepen die de sancties op de Russische energie-export proberen te omzeilen.
- Sommige landen zijn begonnen met het schrappen van deze olietankers uit de registers.
- Lees ook: EU wil harder optreden tegen Russische schaduwvloot van olietankers.
De Russische “schaduwvloot” heeft bijna geen opties meer om olie te exporteren.
De VS, het VK en de EU hebben de afgelopen maanden zware sancties opgelegd aan Russische schepen uit deze schaduwvloot om zo de Russische olie-export verder te belemmeren en daarmee de pogingen van het land om zijn invasie in Oekraïne te financieren, te beperken.
In januari kondigde het Amerikaanse ministerie van Financiën ingrijpende sancties aan tegen 183 door Rusland gecontroleerde schepen van de schaduwvloot – vaak verouderde, onverzekerde schepen die Moskou gebruikt om internationale sancties te omzeilen. De EU en het VK hebben samen inmiddels meer dan 140 van dergelijke schepen bestraft.
De Russische schaduwvloot heeft een aantal verschillende tactieken gebruikt om sancties te omzeilen en Russische ruwe olie af te leveren terwijl de bron wordt verhuld, waaronder het uitschakelen van automatische identificatiesystemen (AIS), het geven van valse posities en het overbrengen van olie van het ene schip naar het andere.
De vloot, die naar schatting 1.300 schepen telt, wordt nu echter geconfronteerd met een ander probleem - een groeiend aantal registers schrapt schepen die onder de sancties vallen. Alleen al door Barbados en Panama worden meer dan 100 op de lijst geplaatste Russische schepen geschrapt.
“Deze schepen verliezen hun wettelijke recht om te varen onder deze jurisdicties, waardoor ze minder gemakkelijk toegang krijgen tot internationale havens of verzekeringsdiensten,” vertelde Petras Katinas, een energieanalist bij het Center for Research on Energy and Clean Air, aan Business Insider.
Om een haven binnen te varen, hebben schepen meestal een geldige vlag nodig, uitgegeven door de maritieme autoriteit van een land, een verzekeringsdekking en een verificatie van het classificatiebureau, dat de veiligheidsnormen controleert.
Nu meer registers de banden verbreken, worden Russische schaduwtankers gedwongen om vaak van vlag te veranderen, een praktijk die bekend staat als “flag hopping”, volgens Ami Daniel, CEO van het maritieme AI-bedrijf Windward.
Rusland gebruikt deze tactiek al lang om het prijsplafond van de G7, van 60 dollar per vat voor zijn olie, dat sinds december 2022 van kracht is, te omzeilen. Panama, Liberia, de Marshalleilanden en Malta behoren tot de favoriete vlaggen die door de schepen van de schaduwvloot worden gebruikt.
“Dit is een Whack-a-Mole spel,” zei Daniel. De schepen van de Russische schaduwvloot “gebruiken iedere willekeurige vlag die ze kunnen vinden”.
Sommige van de Russische schepen die eerder op Barbados geregistreerd stonden, zijn al van vlag veranderd naar Tanzania en São Tomé en Príncipe om de sancties te omzeilen, volgens de marinedatabase van Equasis.
Desondanks zijn de laatste sancties “zeer effectief” gebleken om schepen van de schaduwvloot te weren, aldus Benjamin Hilgenstock, senior econoom aan de Kyiv School of Economics.
“De kopers van de olie, banken die betrokken zijn bij de transacties en havenautoriteiten vrezen zelf door sancties getroffen te worden als ze in contact komen met tankers die op de lijst staan,” vertelde hij aan BI.
Financiële gevolgen voor Rusland van sancties
De sancties tegen de Russische schaduwvloot kunnen ernstige financiële gevolgen hebben voor Moskou.
Naast gas is de olie-export een van de belangrijkste geldbronnen van het Kremlin. Olie- en gasinkomsten waren in 2024 goed voor ongeveer 30 procent van de Russische federale begroting, schreef Alexander Novak, vicepremier van Rusland, vorige week in Energy Policy.
En de westerse sancties lijken nu al effect te hebben.
Volgens de Kyiv School of Economics zijn de inkomsten uit de Russische olie-export in november met 1,1 miljard dollar gedaald tot 14,6 miljard dollar, door de tegenmaatregelen van de VS, het VK en de EU.
“De verenigde 'drievoudige druk'-strategie verhoogt de risico's en kosten van schendingen, voorkomt sanctieontduiking en versterkt de verantwoordingsplicht voor reders en derde landen”, aldus de universiteit.
Reuters meldde vorige week dat de sancties ook hebben geleid tot een stijging van de scheepvaartkosten, waardoor China en India - twee van de grootste importeurs van Russische ruwe olie - hun aankopen van Russische olie in maart hebben opgeschort.
Hoewel deze landen “aanzienlijke hoeveelheden Russische olie blijven importeren en inkomsten genereren voor het Kremlin, reageren ze ook op de stok achter de deur van de secundaire sancties van de VS,” aldus Gonzalo Saiz Erausquin, een onderzoeker bij het Centre for Finance and Security van het Royal United Services Institute.
Analisten zeggen dat het Westen nu de lijst met schepen van de schaduwvloot waarop sancties van toepassing zijn, moet uitbreiden om de olie-inkomsten van Rusland effectief te treffen, aangezien Moskou de kortetermijngevolgen waarschijnlijk zal kunnen verzachten.
Erausquin zei dat westerse landen ook hard moeten optreden tegen tussenpersonen, makelaars en frauduleuze registers uit derde landen die het mogelijk maken dat grote hoeveelheden Russische ruwe olie worden geïmporteerd.
“We moeten ervoor zorgen dat we het leven moeilijker maken voor de Russische schaduwvloot,” zei Erausquin.
LEES OOK: VS en VK proberen Russische oliesector nog harder te treffen met uitbreiding sancties