De mogelijk langdurige economische impact van oorlog in Oekraïne

Rusland is donderdagochtend vroeg van drie kanten Oekraïne binnen gevallen en heeft op verschillende steden in het land raketaanvallen uitgevoerd. De Verenigde Staten, de Europese Unie, het Verenigd Koninkrijk en andere westerse bondgenoten hebben stevige sancties aangekondigd.

Economen van de Rabobank schetsten voorafgaand aan de inval drie scenario’s voor de wereldwijde economische gevolgen van een oorlog in Oekraïne. De bank voorziet langdurig hoge olie-, gas- en voedselprijzen.

In het momenteel meest reële scenario gaat de Rabobank uit van een korte oorlog die Rusland zal winnen en effectieve sancties van de VS, de Europese Unie, Australië, Nieuw-Zeeland, Japan en Zuid-Korea tegen Rusland, Wit-Rusland en het bezette deel van Oekraïne.

In dat geval zal de wereldhandel zeker zes maanden fors inzakken en dan met name de handel tussen de Europese Unie en Rusland.

Economen van de Rabobank verwachten dat Rusland dan voor zo’n 100 miljard dollar extra aan grondstoffen zal gaan leveren aan China met korting en landen die sancties hebben ingevoerd, gaat belasten met hogere prijzen.

Olie- en gasprijzen langdurig omhoog

De prijs van gas spoot donderdagochtend al met 30 procent omhoog op de toonaangevende Amsterdamse beurs en de olieprijzen stegen tot boven de 100 dollar. Een vat Brent-olie kostte donderdagmiddag 105 dollar.

Het economisch bureau van Rabobank verwacht in het scenario B (oorlog en effectieve sancties) dat de olieprijs snel door stijgt tot zo’n 135 dollar per vat en daar dan langdurig op kan blijven hangen. Voor de gasprijzen wordt eenzelfde ontwikkeling voorzien.

Europa is vooral afhankelijk van Russisch gas, want Rusland controleert 35 procent van de Europese markt. Duitsland en de VS hebben al aangekondigd dat de nieuwe pijplijn Nord Stream 2 van Rusland naar Duitsland voorlopig niet in gebruik zal worden genomen en mogelijk helemaal nooit zal gaan functioneren.

Het enige voordeel is dat de winter in Europa op het einde loopt en dat de markten een paar maanden de tijd hebben zich aan te passen aan de ontwikkelingen.

Ook stijgende voedselprijzen, mogelijk verdubbeling graanprijs

De oorlog heeft volgens de Rabobank ook grote invloed op de voedselprijzen. Onder meer graan, plantaardige oliën en meststoffen zullen fors duurder worden.

Rusland en Oekraïne zijn samen verantwoordelijk voor 30 procent van de mondiale graanexport. Als de sancties in juli nog van kracht zijn als de nieuwe oogst begint, zal de graanprijs verdubbelen. Ook de prijs van gerst en mais zal dan met zo'n 30 tot 40 procent stijgen.

Pas halverwege 2023 zal de markt weer wat stabiliseren, als Europese boeren en andere boeren op het noordelijk halfrond hun graanproductie hebben kunnen opschroeven ten koste van andere gewassen, verwacht Rabobank.

Inflatie nog verder omhoog

Als gevolg van duurdere energie en voedsel zal de toch al hoge inflatie verder stijgen. Volgens de Rabobank zullen de consumentenprijzen ten opzichte van het basisscenario dit jaar met 1,3 procentpunt tot 3,5 procentpunt stijgen en in 2023 met nog eens 1,4 procentpunt tot 5,9 procentpunt.

Voor Nederland zal het gaan om 2,2 procentpunt hogere inflatie dit jaar en 2,1 procentpunt volgend jaar. Gelijk aan de eurozone als geheel. Voor de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk verwacht de Rabobank een vergelijkbare ontwikkeling.

Meest donkere scenario: ook sancties tegen China

In het meest zwarte scenario voor de wereldhandel zal het westen ook sancties opleggen aan China, omdat het land blijft handelen met Rusland en daarmee de strafmaatregelen ondermijnt. Volgens de economen van Rabobank zal dat zo'n ontwrichtend effect hebben dat het niet te vangen is in de huidige macro-economische modellen.

Maar het zal lijken op een combinatie van de Brexit, de Amerikaans-Chinese handelsoorlog en de leveringsproblemen als gevolg van de coronapandemie. De wereld zal dan verdeeld zijn in landen 'with us or without us', zoals voormalig president George W. Bush ooit de strijd tegen het terrorisme beschreef.

De markten zijn niet voorbereid op een dergelijke ontwikkelingen. Daarom bestaat er binnen Europese landen en de VS de nodige vrees om echt alles uit de kast te halen tegen Rusland.

Lees hier meer over de Russische aanval op Oekraïne:

• Rusland valt Oekraïne binnen: Poetin stuurt aan op ‘demilitarisatie’ van Oekraïne
• Oorlog in Oekraïne: gasprijs , olieprijs en goud stijgen
• Poetin droeg 2 keer hetzelfde pak: maandag bij een dreigende toespraak en donderdag bij de aankondiging van de aanval op Oekraïne – dat voedt speculaties over een vooraf opgenomen verklaring