Opiniepeiler Maurice de Hond denkt dat het er wel eens om kon gaan spannen of de kiesdrempel van 30 procent gehaald wordt. De vier grote steden spelen een sleutelrol, voorspelt hij.

“Als om 16 uur de vier grote gemeenten niet op 13 procent staan dan heel kleine kans dat landelijk de 30 procent wordt overschreden”, twittert De Hond woensdag.

De Hond voorspelde vooraf op basis van een eigen peiling dat zo’n 25 procent van de kiesgerechtigden zijn stem woensdag uit gaat brengen. Daarmee is hij een stuk pessimistischer dan TNS Nipo en Kieskompas.

De opkomstpercentages aan het einde van de middag laten zien dat het spannend wordt. Om 16.00 uur had in Rotterdam en Utrecht zo’n 14 procent van de kiezers zijn stem uitgebracht.

"Normaal is nu een derde opgekomen", aldus De Hond aan het begin van de middag. Hij denkt op basis van de huidige opkomst dat ongeveer 29 procent van de kiezers woensdag uiteindelijk naar de stembus gaat. Dat is net onder de drempel van 30 procent waarbij het raadgevend referendum geldig is.

Volgens De Hond kan het percentage alleen hoger uitvallen als kiezers in grote gemeenten massaal op een ander tijdstip stemmen dan bij eerdere verkiezingen. "Maar dat lijkt er niet op", twittert hij.

De gemeente Groningen vergelijkt woensdag de opkomst met die van het referendum over de Europese grondwet in 2005. Toen had om 14.00 uur 27 procent van de Groningse kiezers gestemd, nu is dat slechts 11,8 procent.

Directeur Kieskompas verrast

Politicoloog van de Vrije Universiteit Amsterdam én directeur van Kieskompas André Krouwel is verrast door de opkomst bij het referendum tot dusver. Alleen op Vlieland is de kiesdrempel van 30 procent al gehaald. Krouwel voorspelde woensdagochtend nog dat tussen 15.00 en 16.00 uur de 30 procent wel zou zijn gehaald.

Krouwel weet niet precies wat er aan de hand is, maar hij heeft twee mogelijke verklaringen. Enerzijds is het mogelijk dat zijn respondenten sociaal wenselijk hebben geantwoord toen werd gevraagd of ze zouden gaan stemmen. Dat wil zeggen: ze hebben aangegeven te gaan stemmen, maar doen dat niet. Anderzijds is het ook mogelijk dat veel mensen afwachtend zijn.

De politicoloog verwacht dat als de 30 procent in zicht komt - de drempel voor het goedkeuren van de uitslag - er een 'rare dynamiek' op gang zou kunnen komen. Mensen zouden bijvoorbeeld kunnen besluiten niet te gaan stemmen, in de hoop dat het referendum ongeldig wordt. Krouwel denkt dat tot dusver vooral tegenstanders van het associatieverdrag hun stem hebben uitgebracht.

Toch kan er volgens Krouwel nog van alles veranderen. "We hebben nog zes uur stemtijd te gaan en dat is politiek gezien natuurlijk een eeuwigheid."

Update: Politicoloog Martin Rosema verwacht dat het opkomstpercentage net boven de 30 procent uitkomt. Zijn voorspelling: ongeveer 35 procent.

Ook freelance-journalist en politicoloog Maarten Reijnders houdt de opkomst nauwlettend in de gaten. Hij verwacht volgens zijn laatste prognose een opkomst van 27,4 procent.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl