- Er gaan al sinds zijn aantreden in 2011 geruchten rond over de gezondheid van de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un.
- Door lange perioden van afwezigheid uit het openbare leven wordt er volop gespeculeerd wie zijn opvolger wordt.
- Ontwikkeling binnen de Noord-Koreaanse politiek wijzen erop dat er plannen zijn voor een toekomst zonder Kim, maar experts weten niet wie zijn positie in zou moeten nemen.
Er zijn maar weinig wereldleiders die zo nauwgezet worden gevolgd en zo door mysteries omgeven zijn als Kim Jong-un. Sinds zijn aantreden in 2011 zijn er heel wat politieke en diplomatieke intriges geweest rond de Noord-Koreaanse leider.
Er zijn doorlopend geruchten over zijn wankele gezondheid. Zijn fysieke gesteldheid en dagelijkse agenda zijn zo geheimzinnig dat er volop werd gespeculeerd over zijn dood toen hij in het voorjaar van 2020 enkele weken niet in het openbaar werd gezien.
Hoewel de geruchten tot nu toe niet blijken te kloppen, wijzen ontwikkelingen in het afgelopen jaar erop dat Noord-Korea achter gesloten deuren de opvolging van Kim Jong-un voorbereidt.
Geen regels voor opvolging
Er zijn geen regels bekend voor de opvolging binnen de Noord-Koreaanse Arbeiderspartij, die het land dictatoriaal regeert. Daardoor kunnen analisten hun voorspellingen over de opvolging van Kim uitsluitend baseren op eerdere machtsoverdrachten.
Noord-Korea heeft in zijn 73-jarige geschiedenis slechts drie leiders gehad. De eerste leider, Kim Il-sung wees zijn zoon Kim Jong-il in 1980 aan als zijn opvolger, 14 jaar voordat hij overleed in 1994. Kim Jong-il stelde het aanwijzen van een opvolger op zijn beurt uit tot vlak voor zijn overlijden, deels omdat hij zelf op bepaalde gebieden het regime van zijn vader had ondermijnd nadat hij was aangewezen als opvolger.
Kim Jong-il wees Kim Jong-un pas aan als zijn opvolger nadat duidelijk werd dat hij niet meer zou herstellen van een beroerte in de zomer van 2008. Maar zelfs toen duurde het nog twee jaar voor de officiële aankondiging en was Kim Jong-un maar een jaar de beoogd opvolger voordat hij daadwerkelijk de nieuwe opperleider werd van Noord-Korea.
Kim Jong-un is er ondanks zijn onervarenheid in geslaagd om op meedogenloze wijze zijn macht te behouden. In 2013 liet hij zijn oom Jang Song-thaek executeren vanwege "verraad" en "contrarevolutionaire daden". Jang was door Kim Jong-il aangewezen voor een belangrijke bestuurspost en volgens een Noord-Koreaanse overloper kreeg hij in de ogen van Kim te veel invloed.
In 2017 liet Kim Jong-un zijn halfbroer Kim Jong-nam liquideren in Kuala Lumpur. Kim Jong-nam was de oudste zoon van Kim Jong-il en liet zich regelmatig kritisch uit over het regime.
Geen alternatieven
Kim Jong-un was aanzienlijk jonger dan zijn vader en grootvader toen hij aan de macht kwam en heeft nog geen noodzaak gevoeld een opvolger aan te wijzen. Hij wijst ook geen nummer twee aan binnen zijn regime.
"Kim Jong-un laat mensen soms voor een jaar of twee denken dat ze nummer twee worden om hen dan als een baksteen te laten vallen", zegt defensie-analist Bruce Bennett van RAND Corporation tegen Insider.
Dat laten vallen komt meestal neer op heropvoeding en het verlagen van de positie en de status. "Hij heeft dat meerdere malen gedaan omdat hij niet wil dat iemand denkt dat er een alternatief is voor hem", zegt Bennett over de praktijken van Kim. "Hij wil totale controle hebben."
Maar sommige politieke beslissingen in het afgelopen jaar lijken erop te wijzen dat Kim Jong-un en de leiders binnen de Arbeiderspartij zich voorbereiden op de vervanging van Kim.
De eerste aanwijzing bestaat uit twee gewijzigde artikelen van de Arbeiderspartij die in januari zijn aangenomen op het achtste partijcongres.
In artikel 28 is vastgelegd dat elk lid van het vijf man tellende presidium van het Politbureau, het hoogste orgaan van de Arbeiderspartij, een vergadering kan voorzitten als algemeen secretaris Kim Jong-un daar toestemming voor geeft. Dat komt erop neer dat Kim niet langer vergaderingen van het presidium hoeft voor te zitten of zelfs maar aanwezig hoeft te zijn.
Maar de meest in het oog springende verandering is artikel 26 waarin de nieuwe functie van "eerste secretaris" is vastgelegd. De titel zelf is niet nieuw, want Kim gebruikte de term "eerste secretaris" zelf voordat hij zich in 2016 "voorzitter" ging noemen en in 2021 "algemeen secretaris".
Maar nu verwijst de titel "eerste secretaris" naar de eerste vervanger van de generaal secretaris, zodat er functie is gecreëerd die lijkt op die van vicepresident in de VS. Dat is een revolutionaire verandering, omdat de Noord-Koreaanse Arbeiderspartij of welke regerende communistische partij dan ook nooit een officiële nummer twee heeft aangewezen.
Er nog niemand benoemd als eerste secretaris en er is ook nergens vastgelegd dat de eerste secretaris automatisch de nieuwe leider wordt als de algemeen secretaris overlijdt.
"De regelwijziging leidt tot een interessante vraag", zegt Bennett. "Zal de nummer twee de leiding gewoon overnemen of zullen de leden van het Politbureau bij elkaar komen om iemand aan te wijzen?"
Een onzekere toekomst
Hoe het met de gezondheid van Kim Jong-un is gesteld blijft een groot geheim. Kim verdween vorig jaar niet alleen meer dan een maand uit de openbaarheid, hij is ook flink afgevallen. Meer dan twintig kilo, zo stellen inlichtingendiensten.
Het gewichtsverlies is zo opvallend dat een inwoner van Pyongyang Kim op de staatstelevisie omschreef als "uitgemergeld". Kim zag er tijdens een parade vorige maand nog dunner uit.
"De waarheid is dat we niet weten hoe het met zijn gezondheid gesteld is", zegt Noord-Korea-expert Sue Mi Terry. "Wat we wel weten is dat de gezondheid van Kim de allerbelangrijkste factor is voor de stabiliteit van Noord-Korea."
Noord-Korea heeft al te kampen met voedseltekorten, overstromingen en een in zwaar weer verkerende economie. Mocht Kim Jong-un overlijden, dan kunnen die problemen het land destabiliseren.
"Dat is een scenario vol risico's met een grote impact voor Noord-Korea, omdat hij geen opvolger heeft klaarstaan die twintig jaar lang is klaargestoomd zoals Kim Jong-il", zegt Terry, directeur van het Hyundai Motor-Korea Foundation Center for Korean History and Public Policy.
De grootste vraag is wie Kim Jong-un opvolgt als hij overlijdt of niet meer in staat is te regeren.
Er wordt gespeculeerd dat iemand uit het Politbureau of het leger het initiatief kan grijpen en de leiding kan nemen, omdat de kinderen van Kim Jong-un te jong zijn.
"Eigenlijk weten we niet wat er in dat geval zou gebeuren", zegt Terry. Volgens haar kan nooit duidelijk worden of zo'n persoon bestaat, omdat Kim Jong-un dat dan ook zou weten en diegene een kopje kleiner zou maken."
"Als iemand die intenties zou hebben, zou hij zich gedeisd houden", stelt Terry. Het is onwaarschijnlijk dat Kim een opvolger gaat aanwijzen, aangezien de geruchten over zijn gezondheid dan nog verder zullen aanzwellen en zijn machtspositie kunnen ondermijnen.
Veel experts zien zijn zus Kim Yo-jong als de meest waarschijnlijke kandidaat. Zij heeft als lid van de familie Kim al het vertrouwen van Kim Jong-un en kan ook optreden als regent voor zijn kinderen.
Afgelopen maand werd Kim Yo-jong gepromoveerd tot lid van de Commissie voor Staatszaken, het hoogste bestuursorgaan van Noord-Korea. Ze heeft ook een belangrijke toezichthoudende rol ten aanzien van de betrekkingen met Zuid-Korea.
"Ze is waarschijnlijk de allerbelangrijkste persoon, omdat Kim haar vertrouwt", zegt Terry.
Lees meer over Noord-Korea:
- Dit gebeurt er als een Noord-Koreaanse atoombom op Amsterdam valt
- Kim Jong-un is nóg slanker op nieuwe foto’s – zo ziet de Noord-Koreaanse leider er nu uit
- Waarom Noord-Koreanen vaak huilen op foto’s met Kim Jong-un, volgens hoogleraar Remco Breuker
- Van de Pyonyang Touch tot de Azalea 3: smartphones die Noord-Koreanen wel mogen gebruiken
- Het mysterieuze leven van de 3 vermeende kinderen van Kim Jong-un