Opvallen is een niet een kwaliteit die helpt om door te stoten tot de absolute
top bij energieconcern Shell. Ex-topman Jeroen van der Veer stond niet te
boek als flamboyant acteur, en zijn kersverse opvolger Peter Voser opereert
eveneens bij voorkeur in de luwte.

Of zoals Voser zich zelf introduceert op de website
van Shell: "I’m not a big ego CEO type."

De strijd om de opvolging van Van der Veer leek in 2008 aanvankelijk te gaan
tussen de welsprekende Brit Malcolm Brinded, verantwoordelijk voor de
opsporing en winning van olie en gas, en het Amerikaanse bestuurslid Linda
Cook. Voor het eerst een vrouw aan het roer bij één van ’s werelds grootste
olieconcerns: dat zou ongekend revolutionair zijn geweest.

Op en top Shell
De keus van Shell’s commissarissen viel echter op financieel bestuurder
Voser, die sinds 1 juli de nieuwe chief executive officer is. Meest
opvallend aan Voser is zijn Zwitserse nationaliteit. Tot 2004 gold immers
als ongeschreven regel bij Shell dat de hoogste post was voorbestemd voor
een Brit of Nederlander.

Voser is niettemin op-en-top Shell. Met uitzondering van een uitstapje naar
industrieel conglomeraat ABB, tussen 2002 en 2004, beklom de 51-jarige
Zwitser sinds 1982 gestaag de managementladder bij Shell. Daarbij liet hij
zich vooral in financiële functies gelden.

Saneerder met precisie
Prettig voordeel voor Voser is dat hij met een relatief schone lei de
lijntjes kan uitzetten bij het bedrijf dat volgens zakenblad Fortune in 2008
de grootste private onderneming ter wereld was. Bovendien kan de Zwitser
daarbij voortborduren op het beleid van Van der Veer.

De Nederlander moest bij zijn aantreden als Shell-baas in 2004 alle zeilen bij
zetten om de crisis te bezweren die was ontstaan door een schandaal rond
opgeblazen olie- en gasreserves. In de nasleep van deze affaire ging er veel
tijd zitten in de aanpassing van de bedrijfsorganisatie. De duale
Nederlands-Britse aandeelhoudersstructuur werd opgeheven, waarbij Shell een
Britse holding werd, met het hoofdkantoor in Nederland en één uitvoerende
topman.

Afgelopen mei, vlak voor zijn officiële aantreden als bestuursvoorzitter, liet
Voser al merken mogelijkheden te zien om het concern nog zuiniger en
slagvaardiger te maken. Shell kondigde aan het aantal divisies terug te
brengen. De tak voor vloeibaar gas zou als aparte entiteit sneuvelen, liet
het bedrijf weten. Deze divisie werd (toevallig?) aangestuurd door topvrouw
Linda Cook, die eind mei per direct haar vertrek aankondigde.

Analisten zijn vooralsnog enthousiast over Voser's voortvarende
saneringsplannen. In een tijd van economische malaise en lagere olieprijzen
lijkt hij ook uit het juiste hout gesneden om besparingsoperaties door te
voeren. Maar daarmee alleen zal de Zwitser er niet komen.

Toegang tot olie en gas
In offensieve zin staat Shell voor twee grote uitdagingen: het bedrijf moet
toegang krijgen tot resterende, reguliere voorraden van olie en gas en
tegelijk slim investeren in nieuwe technologieën, zoals de winning van gas
uit moeilijk bereikbare grondlagen en duurzame biodiesel.

Onder het bewind van Van der Veer investeerde Shell fors in een aantal
megaprojecten voor olie- en gaswinning, onder meer bij het Russische
Sachalin, in Qatar en Brazilië. Die projecten zullen het voor Voser
gemakkelijker maken om in 2010 en 2011 stijgende productiecijfers van olie
en gas te laten zien.

Dit cadeautje verlost Voser echter niet van een strategisch probleem waarmee
alle grote westerse energieconcerns kampen. De resterende conventionele
voorraden van olie en gas bevinden zich vooral in landen waar
staatsbedrijven de dienst uit maken. Wil Shell toegang krijgen tot die
bronnen, dan zal Voser slimme deals moeten sluiten met overheden in onder
meer Irak en Rusland.

Kaarten op biobrandstof
Daarnaast moet Shell voor de langere termijn kijken naar alternatieven voor
olie en gas. Afgelopen voorjaar liet het bedrijf al doorschemeren weinig
heil te zien in de ontwikkeling van duurzame bronnen als wind en zon. De
keuze valt voorlopig op biobrandstoffen, waarbij Shell mikt op de zogeheten
tweede generatie die gebruikt maakt van plantresten die niet concurreren met
de voedselketen.

Aan de biobrandstoffen waarmee Shell experimenteert, onder meer via het
Canadese bedrijf Iogen, kleven echter tal van technische en economische
onzekerheden. Bovendien heeft het bedrijf te maken met de luimen van
overheden, die dezer dagen vooral geporteerd lijken voor steun aan de
ontwikkeling van elektrische auto's.

Rustig achterover leunen is dus het laatste wat de nieuwe Shell-baas mag doen.
Al helemaal niet omdat voorganger Van der Veer sinds 1 juli als nieuwe
Shell-commissaris de presaties van Voser nauwlettend volgt.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl