- Dick Schoof is de beoogd premier van het nieuwe kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB.
- Hij is op dit moment nog de hoogste ambtenaar op het ministerie van Justitie en Veiligheid.
- Schoof heeft voor in ieder geval de PVV, NSC en VVD een aantrekkelijk profiel.
- Lees ook: Wilders wil uiterlijk begin juli nieuw kabinet hebben
Een man van de politie, nationale veiligheid én asielbeleid. Topambtenaar Dick Schoof is de beoogd premier van een nieuw kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB.
Schoof heeft de “juiste ervaring met crisissen” om minister-president te worden, zegt PVV-leider Geert Wilders over de beoogd premier. “Een hele sterke man, goede ervaringen op de goede thema’s en geen lid van een politieke partij.”
Wilders benadrukt dat Schoof “onafhankelijk” is en “boven de partijen staat. “Ik denk dat dat zeker in deze extraparlementaire variant heel veel voordelen heeft.” Tot een paar jaar terug was Schoof lid van de PvdA.
Volgens Wilders heeft Schoof het vertrouwen van de drie andere coalitiepartijen. De PVV mag als grootste coalitiepartij de premier aanwijzen. Wilders zelf blijft in de Kamer. De NSC en VVD wilden niet dat hij premier zou worden. Wilders was daar niet blij mee.
NSC-voorman Pieter Omtzigt denkt dat Dick Schoof "zeer geschikt" is als minister-president. Hij wijst op diens "brede en zeer relevante" ervaring als topambtenaar, met name op belangrijke dossiers als nationale veiligheid en justitie.
Minder ervaring heeft Schoof met de politiek. Hij heeft bijvoorbeeld nog nooit een debat gevoerd in de Tweede Kamer. "Dat wordt een interessante uitdaging", denkt Omtzigt. Tegelijkertijd verwacht de NSC-leider dat Schoof "een goede verbindende rol kan spelen tussen de partijen" die samen een coalitie gaan vormen.
VVD-leider Dilan Yeşilgöz maakt zich geen zorgen over het feit dat Schoof geen ervaring heeft in de Tweede Kamer. Volgens haar kan dat ook een voordeel zijn in het extra-parlementaire kabinet dat PVV, VVD, NSC en BBB willen vormen."Het is een complexe situatie waarin je vooral moet zorgen dat iedereen op één lijn komt", zegt Yeşilgöz.
Yeşilgöz kent de kandidaat-premier goed. Op dit moment is Schoof nog de hoogste ambtenaar op haar ministerie van Justitie en Veiligheid. "Hij is erg goed in verbinden. (...) Ik vind het een heel sterke persoonlijkheid", zegt ze. Schoof is iemand die met een "koel hoofd" reageert op crisissituaties.
Een van de belangrijkste taken van Schoof wordt nu volgens haar het uitwerken van het hoofdlijnenakkoord dat de vier partijen zijn overeengekomen. "Maar ook nieuwe ideeën kunnen oppakken" en "uiteindelijk ook laten zien dat dit kabinet is voor alle Nederlanders".
Schoof is dinsdag in de Tweede Kamer om te overleggen met de partijleiders van de rechtse coalitie. Dinsdagmiddag ging hij lachend zitten aan de tafel, waar de vier partijleiders en formateur Richard van Zwol op hem zaten te wachten. Schoof stond de pers vooraf niet te woord.
Eerder was Ronald Plasterk de belangrijkste kandidaat, maar die trok zich terug nadat hij onderwerp van onderzoek was geworden naar een patent dat hij heeft geclaimd.
Dick Schoof: man met sterk profiel op veiligheid én immigratie
Momenteel is Schoof topambtenaar op het ministerie van Justitie en Veiligheid. De 67-jarige Schoof was eerder de baas van de inlichtingendienst AIVD, Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en directeur-generaal Politie op Justitie en Veiligheid.
Schoof was ambtelijk de eerst verantwoordelijke voor het invoeren van de Nationale Politie. Eerder had hij zich hier kritisch over uitgelaten, berichtte onder meer NRC in 2019.
Hij studeerde planologie in Nijmegen. Schoof begon zijn loopbaan in 1984, als beleidsmedewerker bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Hij heeft ongeveer zijn hele werkende leven als ambtenaar doorgebracht. Hij kent het Binnenhof heel goed, maar heeft nooit in de Tweede Kamer gezeten.
Schoof heeft niet alleen een sterk profiel op het gebied van veiligheid, maar heeft ook ervaring met vraagstukken rond asiel en immigratie. Hij was tussen 1999 en 2003 hoofddirecteur van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) was aan het eind van die periode ook project-directeur-generaal Vreemdelingenwet 2000.
Hiermee heeft Schoof voor verschillende coalitiepartners aantrekkelijke kanten. Voor de PVV van Geert Wilders is Schoof iemand die met kennis van zaken de grenzen van mogelijkheden om de asielintroom te beperken kan gaan verkennen. In het hoofdlijnenakkoord van de rechtse coalitie is dat immers één van de belangrijkste speerpunten. En voor de VVD is het law-and-order profiel van Schoof een sterk punt.
Pieter Omtzigt van NSC heeft bij de vorming van het "extraparlementaire programkabinet" steeds voor ogen gehad dat de regering in ieder geval deels bestaat uit een groep van technocratische, niet-partijgebonden ministers. Schoof voldoet aan dat profiel. De benoeming van een voormalige topambtenaar als premier zou de afstand van het kabinet tot de politieke leiders van de vier coalitiepartijen in de Tweede Kamer merkbaar vergroten.
Dit zou ook een nieuwe fase in de Nederlandse politieke geschiedenis inluiden, waarbij de premier niet meer een indirect mandaat de kiezer heeft - zoals wel het geval is wanneer de leider van één van de politieke partijen premier wordt. Het politieke zwaartepunt van komt hiermee veel meer in de Tweede Kamer te liggen.
Wat hierbij ook van belang wordt, is dat de rechtse coalitie de premier met een flink pakket eisen naar Brussel wil sturen. Nederland wil onder meer een opt-out voor asiel, 1,6 miljard euro minder afdragen aan de Europese Unie en een verlenging van de mogelijkheid om Nederlandse boeren meer mest te laten uitrijden over het land dan elders in Europa.
Waar de leiders van andere landen politieke zwaargewichten zijn die op eigen gezag kunnen onderhandelen, zal Nederland dan wel een premier sturen met veel minder persoonlijk politiek gezag. Schoof zal dan veel meer fungeren als afgezant van de politieke leiders in de Tweede Kamer.
Vormen van nieuw kabinet gaat nog weken duren
Demissionair staatssecretaris Eric van der Burg van Asiel kan zich "een stuk slechtere kandidaten" voorstellen voor het premierschap dan Dick Schoof, zo gaf hij dinsdag aan. Hij kent hem als een "uitstekende secretaris-generaal" op zijn eigen ministerie van Justitie en Veiligheid.
Van der Burg heeft op het ministerie zijn werkkamer naast die van Schoof. Toch wist hij niet dat de topambtenaar in de race was om de nieuwe minister-president te worden. "Het is voor mij net zo'n verrassing als voor u", aldus de VVD'er.
Schoof is "een man met humor" die de overheid "buitengewoon goed kent", zegt Van der Burg. "Die zijn sporen op het gebied van justitie, migratie, inlichtingendiensten heeft verdiend." Hij denkt daarnaast dat Nederland met Schoof als premier ook in het buitenland "goed voor de dag kan komen".
De vier partijen bereikten half mei een hoofdlijnenakkoord. Het nieuwe extraparlementaire 'programkabinet' moet die plannen verder uitwerken.
Van Zwol moet als formateur de bewindsliedenploeg samenstellen. Het zal nog wel enige weken duren voordat het kabinet op het bordes staat.
