ANALYSE – Bij de terroristische aanslag op twee moskeeën in Nieuw Zeeland, waarbij nu al zeker 49 mensen zijn omgekomen, is een hoofdrol weggelegd voor een wapen dat we maar al te goed kennen: America’s Rifle. Beter bekend als het semi-automatisch wapen AR-15.

Het gebruik van dit geweer zal ongetwijfeld een nieuwe discussie over de verkoop ervan doen oplaaien in Nieuw-Zeeland en Verenigde Staten.

AR-15: militair wapen in handen van burgers

De AR-15 is populair onder wapenliefhebbers en gehaat onder anti-wapenactivisten in Amerika. Vuurwapenfabrikanten, schietsportorganisaties en de wapenlobby prijzen de AR-15 aan als een vuurwapen voor de jacht en recreatie. Het is ‘America’s Rifle’, zoals ze het liefkozend marketen.

De AR-15 die consumenten in de VS en Nieuw-Zeeland kunnen kopen, is semi-automatisch. Dat betekent dat elke trekkerbeweging één kogel afvuurt. Dat is min of meer het enige verschil met de automatische varianten die in gebruik zijn door militairen.

De AR-15 werd in de jaren vijftig ontwikkeld voor het Amerikaanse leger door vliegtuigbouwer Fairchild Engine and Airplane Corporation. De naam AR is afkomstig van de verantwoordelijke ontwerpafdeling: Armalite. Het wapen werd door Colt gemaakt en in Vietnam gebruikt onder de naam M16.

Toen Colts patent op het AR-type in de jaren zeventig verliep, brachten ook andere vuurwapenfabrikanten een consumentenmodel op de markt. Niet volautomatisch, maar wel met hetzelfde intimiderende militaristische uiterlijk. Optredens in series als Miami Vice en The A-Team maakten het wapen een hebbeding voor consumenten.

Voor Amerikanen die strengere regulering willen van wapenbezit, staat de AR-15 symbool voor alles wat er mis is met het debat over vuurwapens. Want wat moeten burgers met militair materieel?

Massamoordenaars en de AR-15

De weerstand tegen het wapen komt niet uit de lucht vallen, want AR-15s zijn ook erg populair onder massamoordenaars. Het is het meest dodelijke wapen in hun arsenaal. In Nieuw-Zeeland zijn er ongeveer 15.000 AR-15’s in omloop, die legaal verkregen zijn door burgers met een wapenvergunning.

Om welk merk AR-15 het in Christchurch gaat, is nog niet bekendgemaakt. Al zijn er al foto’s vrijgegeven van de verschillende soorten wapens die de dader (en drie mogelijke andere verdachten) gebruikten in het dodelijkste vuurwapenincident in de geschiedenis van Nieuw-Zeeland.

De dader gebruikte naar alle waarschijnlijkheid twee AR-15’s om zijn gruwelijke aanslag uit te voeren.

We kennen de AR-15 omdat een kwart van de Amerikaanse massamoordenaars dit type wapen gebruikt. Een greep uit een lange lijst schietincidenten:

  • Schietpartij bioscoop Aurora, Colorado 2012 (12 doden): Smith & Wesson M&P15
  • Schietpartij op school in Newtown, Connecticut 2012 (26 doden): Bushmaster Model XM15-E2S
  • San Bernardino-schietpartij, Californië 2015 (14 doden): Smith & Wesson M&P-15, DPMS Oracle AR-15
  • Las Vegas Strip- schietpartij, Nevada 2017 (59 doden): 2x Colt M4 Carbine, Noveske N4, 2x LWRC M61C, Christensen Arms CA-15, 2x POF USA P-15 (‘The Puritan’), Colt Competition, 2x FN15, Daniel Defense M4A1, LMT Def. 2000, Daniel Defense DDM4V11
  • Kerkaanslag Sutherland Springs, Texas 2017 (26 doden): Ruger AR-556
  • Schietpartij op school in Parkland, Florida 2018 (17 doden): Smith & Wesson M&P 15.223
  • Waffle House-schietpartij in Nashville, Tennessee 2018 (4 doden): Bushmaster XM-15
  • Aanslag synagoge in Pittsburg 2018 (11 doden): Colt AR-15

De reden om dit type wapen te gebruiken is simpel: het is extreem dodelijk. Een kogel uit een AR-15 wapen is met een snelheid van 900 meter per seconde twee tot drie keer sneller dan een kogel uit een pistool. Die snelheid vertaalt zich naar een grotere energie die afgegeven wordt aan het weefsel dat de kogel doorboort.

Trauma-artsen beschrijven de wonden die een AR-15 aanricht als ‘een granaat die afgaat’ in een lichaam. “Pistolen laten duidelijke ingangs-en uitgaanswonden achter,’ schrijft radioloog Heather Sher op The Atlantic, kort nadat zij slachtoffers van de school shooting in Parkland heeft behandelt. “Ik keek op een CT-scan naar de verwondingen. Ik zag organen die eruit zagen als overrijpe meloenen die met een moker aan gort waren geslagen.”

Pistolen veel vaker gebruikt bij massale schietpartijen

Hoewel de AR-15 schrikbarende slachtofferaantallen kan maken, zijn ze in Amerika nog altijd verantwoordelijk voor maar vijf procent van de 38 duizend doden als gevolg van vuurwapenincidenten. Relatief weinig, maar nog altijd veel geteld in echte mensenlevens.

Bijna zestig procent van de jaarlijkse vuurwapendoden in Amerika betreft zelfmoorden (met een pistool of jachtgeweer), 37 procent van de doden vallen door misdrijven (waaronder mass shootings) en de rest door ‘ongelukjes’. In Amerika vallen zo’n 10 doden per 100.000 inwoners, in Nieuw-Zeeland is dat ongeveer 0,1 op 100.000 inwoners.

Bij massaschietpartijen (en andere misdaden) worden nog altijd vaker pistolen en revolvers gebruikt dan AR-15s, in meer dan de helft van de gevallen zelfs. Simpelweg omdat deze wapens goedkoper zijn: een doorsnee pistool kun je al krijgen voor 200 dollar, een betrouwbaar AR15-type kost al snel drie tot zeven keer zoveel.

Daarnaast is het veel makkelijker om ongezien een drukke ruimte binnen te komen met een klein, verborgen vuurwapen dan met een groot ding als de AR-15.

Hoewel een discussie over het verbieden of het verscherpen van regels voor het bezit van AR-15’s zeker gevoerd moet worden na de massaschietpartij in Christchurch, is het ook belangrijk om in Nieuw-Zeeland en Amerika te praten over de rol die pistolen spelen in vuurwapengeweld. Tenminste als deze landen echt serieus zijn in het aanpakken en voorkomen van deze tragedies.

De meest gebruikte merken vuurwapens bij massaschietpartijen

Hoewel geweren zoals de AR-15 gebruikt bij de terroristische aanslag in Christchurch, schrikbarende beelden opleveren, zijn pistolen de meest gebruikte vuurwapens bij dit soort incidenten:

  • Glock: een relatief jong merk van Oostenrijkse makelij, in de jaren tachtig populair gemaakt door optredens in Die Hard 2 en vele politieseries. Verschillende types gebruikt in 24 van 111 massaschietpartijen in Amerika tussen 1982-2019.
  • Smith & Wesson: Iconisch Amerikaans vuurwapenmerk bekend van optredens in de Dirty Harry-films met Clint Eastwood. Verschillende types gebruikt in 14 van 111 massaschietpartijen in Amerika tussen 1982-2019.
  • Ruger: Amerikaans merk opgezet na de Tweede Wereldoorlog. Verschillende types gebruikt in 9 van 111 massaschietpartijen in Amerika tussen 1982-2019.

Bron: Mother Jones.