Anders kijken naar gebouwen. Michel Baars ziet slooppanden niet als een verzameling stenen, maar als een grote mijn. Vol met waardevolle bouwmaterialen om ‘geoogst’ te worden. Met die visie zet hij de bouwwereld op zijn kop.
Veel CO2-uitstoot
De bouw is met 90 miljard euro goed voor 4,5 procent van de Nederlandse economie. Keerzijde is dat de bouw ook 35% van de Nederlandse afvalberg veroorzaakt en 5% van de totale CO2-uitstoot. Michel Baars wil beide binnen drie jaar tot nul reduceren. En dat is geen grootspraak, hij ligt op schema. ‘In dit tempo halen we het binnen twee jaar!’
Als ze me missen…
Drie jaar geleden verkocht Baars zijn aandeel in het ingenieursbureau van Annemarie Rakhorst (in 2000 verkozen tot Zakenvrouw van het jaar). Baars ging drie maanden vissen. Hij ving weinig, maar kreeg aan de waterkant wel een briljant idee. ‘Bij sloop- en nieuwbouw zie je vrachtwagens met oud bouwmateriaal de stad uitrijden, en net zoveel vrachtwagens met nieuw bouwmateriaal de stad inrijden. Iedereen snapt dat dit op inefficiëntie en verspilling duidt, met CO2-uitstoot en kapitaalvernietiging tot gevolg.’
Niet slopen maar oogsten
Met zijn nieuwe onderneming New Horizon sloopt Baars panden. Zelf noemt hij het geen slopen maar ‘oogsten’. Hij wil namelijk zoveel mogelijk materialen uit oude gebouwen halen en hergebruiken. Baars: ‘Kozijnen, deuren, elektriciteitsdraad, plafonds, tussenwanden maar ook beton en stenen: dat belandt nu op de afvalberg of wordt vergruisd tot granulaat. Dat is alleen geschikt als fundering voor nieuwe wegen. Hoogwaardige materialen krijgen een laagwaardige functie. Dat is geen recycling, maar downcycling!’
Anders kijken, meer zien
De één ziet bouwafval. Michel Baars ziet grondstoffen voor hergebruik. Bij computers spreek je van refurbishen, in de wereld van New Horizon noemen ze het circulair bouwen. (Klik hier voor een informatief rapport van het ING Economisch Bureau). Baars wil circulair bouwen groot maken in Nederland. Door oude sloopmaterialen op te knappen en een tweede leven te geven. Maar ook door er nieuwe producten van te maken.
Zo komt hij in april 2018 met de circulaire baksteen op de markt. Die is volledig gemaakt van grondstoffen die vrijkomen bij sloop en kost niet meer dan een nieuw gebakken steen. Hij verwacht er het komend jaar zes miljoen van te verkopen.
Cost is king
Baars heeft inmiddels voor 70 miljoen euro aan sloopwerk in zijn orderportefeuille. Daarmee behoort hij volgens de cijfers van de Europese branchevereniging tot de 5% grootste sloopbedrijven van Nederland. De portemonnee regeert in de van oudsher conservatieve bouwwereld.
Baars: ‘Er is best aandacht voor een beter milieu, maar het mag niets extra’s kosten. Daarin denk ik precies hetzelfde als mijn opdrachtgevers. Ik heb milieukunde gestudeerd maar ook bedrijfskunde. Ik ben heel erg voor een schoner milieu. Tegelijk geloof ik dat duurzaamheid alleen toekomst heeft als het op prijs kan concurreren met bestaande methoden. Tegen opdrachtgevers zeg ik: “Laat mij je slooppand strippen of volledig weghalen. Ik beloof je dat het niets extra’s kost en ook niet langer duurt”. Op deze voorwaarden gunnen opdrachtgevers mij de klus.’
Slim business model
Veel mensen denken dat hergebruik al snel duurder is dan een nieuw product uit de fabriek. Oude materialen moeten immers worden gedemonteerd, schoongemaakt, opgeknapt en vervoerd. Toch kan hergebruik op prijs concurreren, ook in de bouw.
‘Dat komt,’ licht Baars toe, ‘omdat veel mensen vergeten dat slopen en naar de vuilstort brengen een behoorlijke kostenpost is. Juist op die afvoerkosten bespaart New Horizon. Door die besparing, dat gaat om miljoenen euro’s, daalt de kostprijs van onze hergebruikte en nieuw ontwikkelde producten flink. Over drie jaar zijn we zover dat slopen niets extra’s kost. Dan kunnen we alle kosten dekken uit de opbrengst van hergebruik.’
Wees maximaal transparant
Michel Baars was succesvol bij zijn ingenieursbureau en nu opnieuw. Wat is de sleutel tot zijn succes? ‘Ik denk dat twee dingen belangrijk zijn,’ zegt hij. ‘Allereerst geloof ik in maximale transparantie. Iedereen mag alles weten over mijn bedrijf, mijn cijfers en mijn visie. In ruil daarvoor krijg ik namelijk relaties die ook bereid zijn hun kennis met mij te delen. Innovaties komen daardoor veel sneller tot stand.
Een bijkomend voordeel is dat je ook sneller het vertrouwen van financiers wint. En een tweede ding is dat ik een doener ben. Ik kreeg aan de waterkant een goed idee en ben gewoon begonnen. Je komt het verst door gewoon aan de slag te gaan en dan van je fouten te leren.’
Circulair bouwen meer bevorderen
Om circulair bouwen echt tot norm te maken, moet er nog veel gebeuren. Dit stelt Maurice van Sante, sectoreconoom bouw en onroerend goed bij ING: ‘De regering wil dat het primair grondstoffengebruik in 2030 gehalveerd is. In 2018 wordt de Milieu Prestatie Gebouwen (MPG) ingevoerd. Die geeft aan wat de maximale milieubelasting van materialen mag zijn, die in gebouwen wordt toegepast. Verdere regelgeving kan de markt verplichten om circulair bouwen in te voeren.
Een tweede winstpunt is als bij nieuwbouw veel meer rekening wordt gehouden met toekomstig hergebruik van het pand. Een gebouw dat bestaat uit gemakkelijk demonteerbare materialen maakt hergebruik aanzienlijk eenvoudiger en goedkoper. Bij herinzet blijft ook de waarde van ontwerp behouden en niet alleen de (beperktere) waarde van het materiaal. Dit proces begint op de tekentafel bij de architect en constructeur.’
In dit artikel vertelt Michel Baars meer over zijn drijfveren.
Dit is het twaalfde artikel in de reeks Ondernemen is anders kijken. Hiermee biedt ING een andere kijk op ondernemen aan de hand van inspirerende praktijkvoorbeelden. ING is partnerexpert van Business Insider Nederland.