Europa is in de greep van een koudegolf.
Temperaturen liggen een stuk lager dan gebruikelijk voor eind februari, waardoor zelfs Rome bedekt is onder een pak sneeuw – voor het eerst in 33 jaar.
In Litouwen zijn zelfs drie mensen omgekomen door extreme temperaturen tot wel 15 graden onder nul.
Dat het kwik van het Verenigd Koninkrijk tot Italië is gedaald tot onder het vriespunt komt volgens meteorologen doordat het elders op aarde warmer is dan normaal, namelijk de Noordpool.
Daar trad rond 12 februari een bijzonder weerfenomeen op: een plotselinge stratosferische opwarming, aldus het KNMI.
"In de winter koelt de stratosfeer boven de Noordpool flink af omdat er dan geen zonlicht is", schrijft het weerinstituut. "Hierdoor ontstaat er vanaf de herfst een groot permanent lagedrukgebied, genaamd de poolwervel." Dat lagedrukgebied kan hoog in de atmosfeer lang extreme koude vasthouden.
Maar die poolwervel is niet altijd stabiel. Dit jaar is-ie in tweeën gesplitst in een Noord-Amerikaans deel en een Euraziatisch deel. Door zo'n splitsing warmt de stratosfeer boven de Noordpool plotseling snel op - en dat heeft grote impact op het weer. IJskoude temperaturen komen onze kant op.
In de onderstaande afbeelding is te zien dat de temperaturen in delen van Europa tot wel 20 graden Celsius lager zijn dan normaal, terwijl boven de poolcirkel de temperaturen juist 20 graden hoger liggen dan gebruikelijk:
"Of een koude-uitbraak leidt tot koud winterweer in Nederland of juist bijvoorbeeld in Rusland of Noord-Amerika, hangt af van de toevallige positie van sturende hoge- en lagedrukgebieden", aldus het KNMI. "Nu is toevallig Europa een keer aan de beurt."
In de nacht van maandag op dinsdag werd bij Eindhoven een temperatuur gemeten van min 10,1 graden. Bij temperaturen beneden min 10 graden is er sprake van strenge vorst.
Het is voor het eerst sinds 2013 dat zo laat in het winterseizoen strenge vorst is gemeten. Toen vroor het zelfs op 13 maart nog streng in het zuiden en oosten van het land. De komende twee nachten komt het waarschijnlijk op meer plaatsen tot strenge vorst, zo voorspelt Weeronline.
Het is in elk geval koud genoeg dat woensdagavond de eerste marathon op natuurijs kan worden verreden. Schaats- en skeelerclub IJSCH uit Haaksbergen heeft de primeur.
Ook de komende nachten blijft het 's nachts nog flink vriezen, is de verwachting. In het weekend zet de dooi in, dus schaatsliefhebbers moeten snel zijn.
