Nederland en Australië stellen Rusland aansprakelijk voor het neerhalen van vlucht MH17 op 17 juli 2014.

Met die formele stap hoopt het kabinet af te dwingen, desnoods via tussenkomst van een rechter of internationale organisatie, dat Rusland meewerkt aan het onderzoek.

“Wij eisen dat Rusland zijn verantwoordelijkheid neemt en volledig meewerkt aan waarheidsvinding en gerechtigheid voor de slachtoffers van vlucht MH17 en hun nabestaanden’’, aldus minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken. Hij wijst erop dat de aanslag op het passagiersvliegtuig met 298 mensen aan boord “onherstelbaar leed” teweeg heeft gebracht.

Het besluit staat los van het strafrechtelijk onderzoek en de mogelijke vervolging en berechting van de daders. “Maar deze trajecten kunnen elkaar wel wederzijds versterken”, aldus de minister.

Nederland en Australië hebben de Russische regering laten weten dat ze Rusland aansprakelijk stellen. “Voor Nederland en Australië staat vast dat Rusland verantwoordelijk is voor de inzet van de BUK-installatie waarmee vlucht MH17 is neergehaald”, schrijft Blok.

Hij haalt daarvoor de conclusies aan van het JIT, het internationale team dat de toedracht van de ramp onderzoekt. Dat acht bewezen dat de raket afkomstig was van een Russische legerbasis.

Het is nu wachten op een antwoord van Rusland, dat kan uitmonden in onderhandelingen of internationale bemiddeling. De regering in Moskou kan de aansprakelijkheid erkennen en proberen tot een vergelijk te komen, maar waarschijnlijk is dat niet. Als dat inderdaad uitblijft, dan kunnen Nederland en Australië naar een internationale rechtbank stappen.

Rusland kan zich bijvoorbeeld verweren door te stellen dat de benadeelde onderdanen van de twee landen zich maar bij de Russische rechter moeten melden om hun recht te halen, schreef Blok eerder.

Oproep bij Veiligheidsraad VN

De coalitiepartijen stelden al dat de regering bij de Verenigde Naties alle landen moet oproepen om mee te werken aan het onderzoek naar het neerhalen van vlucht MH17.

Het Joint Investigation Team (JIT) maakte donderdag bekend dat de Buk-raket die het vliegtuig uit de lucht schoot afkomstig was van een legerbasis bij het Russische Koersk.

VVD, CDA, D66 en ChristenUnie willen dat minister Blok van Buitenlandse Zaken in de Veiligheidsraad nogmaals de aandacht vestigt op Resolutie 2166. In die resolutie, die in 2014 unaniem werd aangenomen, worden alle VN-lidstaten opgeroepen volledig mee te werken met het onderzoek naar de ramp en dat de daders ter verantwoording worden geroepen.

Ook de oppositie reageert fel. Volgens Lilianne Ploumen (PvdA) is nu bevestigd wat velen al vermoedden. "De BUK-raket waarmee de aanslag op de MH17 is gepleegd, kan niet anders dan afkomstig zijn uit Rusland.''

Ook voor Bram van Ojik (GroenLinks) bestaat er geen twijfel meer over dat "de BUK-raket afkomstig was van het Russische leger''. Michiel van Nispen (SP) hoopt dat de nieuwe bevindingen "bijdragen aan de opsporing en vervolging van de daders''.

PVV-leider Geert Wilders vindt dat iedereen moet meewerken aan het onderzoek. "Ook Rusland. In elk mogelijk verband, zowel multilateraal als bilateraal dient Rusland erop te worden aangesproken volledige medewerking te verlenen en geen zaken achter te houden.''

Voor Thierry Baudet van het Forum voor Democratie staat nog niet onomstotelijk vast dat de BUK-installatie deel uitmaakte van de 53e Luchtafweerraketbrigade. "Er is veel dat ik niet kan beoordelen. Dat vind ik echt aan een rechter. Ik wil geen voorschot nemen op de uitkomst'', zegt de FvD-leider.

Hij blijft het "merkwaardig'' vinden dat een mogelijke dader - waarmee hij Oekraïne bedoelt - deel uitmaakt van het onderzoeksteam.