Nederland scoort opvallend slecht op 3 statistieken die de verhoogde sterfte, oftewel oversterfte, in coronatijd meten.

De oversterftecijfers lenen zich goed om de effecten van de pandemie tussen landen te vergelijken.

Daarin worden de geregistreerde en de niet-geregistreerde coronadoden meegenomen én de extra sterfte vanwege uitstel van niet-coronagerelateerde medische zorg.

Business Insider keek naar de oversterfte in 22 Europese landen: naar het cumulatieve percentage, de piek en de duur van de periode waarin meer doden vielen dan gemiddeld.

Het algemene beeld is dat Nederland het redelijk deed tijdens de eerste coronagolf. Zo is een dreigend tekort aan IC-bedden voorkomen. Daardoor bleven gruwelijke taferelen zoals in Noord-Italië, waar artsen gedwongen werden om besluiten te nemen over leven en dood, een buitenlands fenomeen.

Maar een kijkje in de cijfers over de oversterfte leert dat Nederland het toch opvallend slecht deed in de eerste drie maanden van de pandemie. Business Insider gebruikte hiervoor gegevens over de oversterfte van de Britse tegenhanger van het Centraal Bureau voor de Statistiek, het National Office for Statistics.

De Britse onderzoekers maakten eind vorige maand een dataset openbaar die oversterftepercentages van verschillende Europese landen naast elkaar legt. Het oversterftepercentage is berekend door de totale sterfte in het land te vergelijken met de gemiddelde sterfte in de afgelopen vijf jaar.

Deze gegevens geven een vollediger beeld hoe het er in een Europees land aan toe ging tijdens de eerste coronagolf dan de officiële statistieken van het aantal coronadoden. Het oversterftecijfer telt namelijk alle gemelde én niet-gemelde sterfgevallen door Covid-19. Daarnaast worden ook de doden meegeteld die geen corona hadden, maar wel indirect slachtoffer werden van de pandemie, omdat er bijvoorbeeld geen IC-bedden beschikbaar waren.

Daarnaast kunnen landen het beste met elkaar worden vergeleken op basis van oversterfte. Dat is lastiger te doen met louter het aantal coronadoden. Elk land registreert de sterfte op eigen manier.

We gebruiken de oversterftecijfers van begin dit jaar tot en met week 22, de laatste week van mei. De gegevens zijn beschikbaar voor 22 Europese landen.

Nederland had een hogere oversterfte dan Frankrijk

Nederland behoort met een cumulatieve oversterfte eind mei van 2,2 procent tot de landen met de hoogste oversterfte. De onderstaande grafiek laat zien dat alleen in het Verenigd Koninkrijk, Spanje, België, Italië en Zweden relatief nog meer doden vielen dan gemiddeld verwacht kon worden.

Dat betekent dat Nederland slechter scoort dan Frankrijk, waar de cumulatieve oversterfte slechts 0,2 procent bedroeg. Enkel afgaand op het aantal besmettingen en coronadoden is dat verrassend, omdat die veel hoger liggen in Frankrijk.

Ook als gekeken wordt naar het aantal coronadoden per 100.000 bewoners scoort Nederland op het moment van schrijven (11 augustus) beter met ruim 35 doden per 100.000. In Frankrijk is dat 45 per 100.000.

Deze cijfers betekenen dat de Nederlandse statistieken van coronadoden relatief veel sterfte missen. Daarmee oogt de situatie in ons land beter dan het daadwerkelijk is.

Het CBS becijferde eind juli dat het aantal coronadoden in Nederland tot twee keer hoger ligt dan wat de officiële cijfers van het RIVM weergeven.

Nederland zit in de top 5 van landen met het hoogste tempo van oversterfte

Nederland was ook een van de landen met het hoogste tempo van oversterfte. Op dat vlak scoren we zelfs in de top 5.

Tijdens de piek van de oversterfte, die in Nederland in de week van 28 maart viel, zijn er 66 procent meer mensen gestorven dan normaal. Alleen in Spanje, Italië, het Verenigd Koninkrijk en België was de piek van de pandemie heviger.

In Frankrijk en Zweden, het land dat nadrukkelijk koos om geen strenge lockdown af te kondigen, waren de pieken van de oversterfte kleiner dan in Nederland, met respectievelijk 50 procent en 43 procent.

De periode met oversterfte duurde in Nederland 8 weken, net als in België

De periode waarin in Nederland meer doden dan normaal vielen, duurde 8 weken – van 14 maart tot en met 8 mei. Daarmee zit ons land in Europees perspectief op één lijn met onze zuiderburen, België en Luxemburg. Frankrijk kende een kortere periode van oversterfte van slechts 6 weken.

De periode met oversterfte was het langs in Zweden, het Verenigd Koninkrijk en IJsland, waar het tot 13 weken duurde.

Lees meer over het coronavirus: