- Kosten van collectieve rechtszaken in Europa kunnen oplopen tot 85 miljard euro per jaar
- Nederland is Europees kampioen als het gaat om massaschadeprocedures, blijkt uit nieuw onderzoek.
- Massaclaims in Nederland richten zich vooral op dataprivacy, digitale diensten en zaken rond duurzaam beleid.
- Lees ook: Triodos voorkomt massaclaim dankzij deal met certificaathouders
Het aantal massaschadeclaims in Europa neemt flink toe — en dat heeft een prijskaartje. Volgens een nieuw rapport van denktank ECIPE, uitgevoerd in opdracht van het European Justice Forum (EJF), kunnen die claims Europese bedrijven jaarlijks bijna 85 miljard euro kosten. Dat is ongeveer een half procent van de economie van de Europese Unie.
De onderzoekers slaan alarm: de groei van het aantal collectieve rechtszaken sinds 2020 zet niet alleen druk op de rechtspraak, maar ook op innovatie en investeringsklimaat. Vooral claims rond duurzaamheid, databescherming en digitale diensten zijn sterk in opkomst.
Nederland voorop in collectieve claims
Nederland speelt hierin een opvallende hoofdrol. Bijna de helft van alle Europese massaschadeclaims tussen 2020 en 2023 werd in ons land ingediend. Kijken we naar de afgelopen vijftien jaar, dan gaat het nog steeds om ruim een kwart van alle zaken. Daarmee is Nederland dé juridische hub voor dit soort procedures.
“Het aantal collectieve acties is aanzienlijk gestegen, met een eerste piek in 2015 en een nieuwe stijging sinds 2020,” zegt directeur juridisch beleid Herbert Woopen van het EJF in een persverklaring. Volgens hem komt dat deels door het opkomende verdienmodel van externe financiers: zij schieten het procesgeld voor in ruil voor een deel van de schadevergoeding.
'Wildgroei aan rechtszaken'
Die externe financiering is volgens het EJF een risico. "Als dit onbeheerst blijft, kunnen massaschadeclaims innovatie verstikken, investeringen in nieuwe technologieën verhinderen en de juridische kosten opdrijven" stelt EJF-directeur Ekkart Kaske in het persbericht. "Dat is uiteindelijk schadelijk voor het concurrentievermogen van de EU op de wereldmarkt."
Om die 'wildgroei' in te dammen, pleiten de onderzoekers voor strengere spelregels. Zo moet Europa volgens hen vasthouden aan het opt-in-model: consumenten worden alleen vertegenwoordigd, als ze zich daar expliciet voor aanmelden.
Ook willen ze dat ad-hocgroepen en natuurlijke personen geen collectieve zaken meer mogen starten. Externe financiers zouden zich volledig moeten bekendmaken, inclusief hun voorwaarden. En: wie verliest, betaalt — zodat ondoordachte claims minder aantrekkelijk worden.
Meer duidelijkheid, minder claims?
Massaschadeclaims zijn bedoeld om consumenten een stem te geven, maar volgens het rapport zorgt het huidige systeem ook voor onzekerheid. Nationale regels verschillen sterk en bedrijven weten vaak niet waar ze aan toe zijn. "Door de rechtsonzekerheid weg te nemen, opportunistische rechtszaken te voorkomen en te zorgen voor transparantie, kan de EU een economische schadepost van een half procent van het bbp vermijden", aldus Kaske.
Het rapport roept Brussel op om werk te maken van Europese afstemming. En om alternatieven voor de rechtszaal, zoals geschillencommissies en ombudsdiensten, actiever te promoten.