Een speciale onderzoeksgroep van de NAVO houdt zich bezig met crisisscenario’s, waaronder een Russische aanval. De afdeling heet het NATO Defense College en werkt vanuit Rome. De analisten onderzoeken onder meer vroege signalen “die kunnen leiden tot gebeurtenissen die het bondgenootschap bedreigen.”

“We kijken naar dingen die veranderen en een andere richting opgaan dan we hadden verwacht”, zegt directeur Florence Gaub van de onderzoeksafdeling van het Defense College tegen Business Insider.

NAVO-team maakt strategische risico-analyses

Het dagelijkse werk van de onderzoeksdivisie bestaat uit gesprekken met NAVO-officieren, bestuurders van lidstaten en andere vormen van onderzoek om vroegtijdig signalen op te pakken en mogelijke reacties daarop te bepalen.

“Vroege signalen oppikken betekent dat je strategisch vooruit kunt kijken en dat is de heilige graal, omdat je dan tijd voor jezelf koopt om te reageren”, zegt Gaub. “Het uitwerken van scenario’s heeft ook als voordeel dat het verrassingselement minder wordt en daardoor de reactietijd korter.”

Dit soort werk is de afgelopen jaren steeds belangrijker geworden, aangezien de veiligheidssituatie snel is veranderd met de oorlog in Oekraïne aan de oostflank van de NAVO, de terugkeer van Donald trump in het Witte Huis en almaar groter wordende invloed van China op het wereldtoneel.

Gaub zegt dat haar team momenteel onderzoek doet naar zaken als een mogelijke ontploffing van een kernkop in de ruimte, massapaniek door speculaties over een met genetische technieken ontwikkeld biologisch wapen, een oorlog tussen Egypte en Ethiopië over de Nijl, de inzet van akoestische wapens door Rusland tegen vredestroepen in Oekraïne en een raketaanval van Rusland op een van de NAVO-lidstaten aan de Zwarte Zee.

Hoewel sommige scenario's heel onwaarschijnlijk lijken, wijst Gaub op het "Wat als Rusland en China bondgenoten worden?-scenario, dat op initiatief van het EU Institute for Security Studies werd besproken tijdens de Veiligheidsconferentie in München van 2020.

"Op dat moment zeiden veel Europeanen en Amerikanen 'dat gaat nooit gebeuren'", aldus Gaub. "Maar het is nu wel een realistische ontwikkeling". In 2022 tekenden Rusland en China "een partnerschap zonder beperkingen".

Hoewel de meeste rapporten van het NAVO-team terug te vinden zijn op de website van de onderzoeksgroep, zijn sommige publicaties en briefings geheim, om te voorkomen dat er "onnodige paniek" of weerstand ontstaat. Ook wil de NAVO in dergelijke gevallen dat Beijing en Moskou niet makkelijk toegang kunnen krijgen tot de informatie.

Dit geldt bijvoorbeeld voor een scenario waarbij wordt gekeken hoe Rusland zich een kernoorlog voorstelt. Gaub zegt dat het vrijgeven van een rapport daarover "onnodige" angst zou zaaien bij het grote publiek. Ook is dit sowieso een ingewikkeld scenario om uit te denken.

"De wereld waar we nu in leven, met meer dan één kernmacht, verandert alle spelregels", zegt Gaub. "Als een land een kernwapen gebruikt, dan kunnen andere landen zo'n kernaanval beantwoorden", legt ze uit. "Dat maakt dit soort scenario's veel speculatiever."

De Russische dreiging voor de NAVO

De grootste zorg van Gaub is momenteel een hybride aanval van Rusland op een NAVO-lidstaat. Dit kan ertoe kan leiden dat Artikel 5 wordt ingeroepen. Dit is de bepaling die stelt dat een aanval op één lidstaat wordt gezien als een aanval op alle NAVO-landen. De heikele kwestie is een situatie waarbij bondgenoten geen gehoor geven aan Artikel 5.

Rusland wordt ervan verdacht de laatste jaren tientallen hybride aanvallen te hebben uitgevoerd op NAVO-landen, van brandstichting tot het verstoren van signalen en van moordpogingen tot hacks.

Tot nu toe heeft nog geen enkele NAVO-lidstaat Artikel 5 ingeroepen na zo'n aanval. Maar hybride acties van Rusland vinden volgens Gaub wel "in toenemende mate" plaats en Rusland wordt "steeds agressiever."

"Iedereen binnen de NAVO is bang voor het scenario dat Artikel 5 wordt ingeroepen en dat dan niet alle bondgenoten meedoen", zegt ze.

Die zorgen zijn de afgelopen maanden flink toegenomen, nu de Amerikaanse president Donald Trump heeft gezegd dat de VS geen bondgenoten gaat verdedigen die niet genoeg meebetalen aan de NAVO.

De meest effectieve manier om de eensgezindheid binnen de NAVO te ondermijnen is het creëren van een situatie die "dubbelzinnig is voor outsiders" en "helder voor insiders", waardoor er onenigheid ontstaat binnen het bondgenootschap, volgens Gaub. "Dan heb je de perfecte storm."

Het onderzoeksteam kan geen harde voorspellingen doen, al wijst Gaub er wel op dat de prognoses in meer dan 60 procent van de gevallen correct blijken.

"We zullen nooit de verwachting gaan wekken dat we volledig accuraat zijn, zeker niet als we kijken naar zwarte zwaan'-scenario's", zegt Gaub. "We kijken naar situaties die niet erg waarschijnlijk zijn, maar wel grote impact hebben, dus idealiter zou niks van wat mogelijk kan gebeuren, ook daadwerkelijk moeten gaan gebeuren."

LEES OOK: 9 dingen die je mogelijk nog niet wist over de NAVO, het militaire bondgenootschap dat 75 jaar bestaat