Om ervoor te zorgen dat werknemers werk en privé beter met elkaar kunnen
combineren, is voor veel dingen wettelijk geregeld hoeveel vrij je krijgt
als je ermee te maken hebt. Maar niet voor alles. De vraag is dus, wanneer
krijg je vrij en hoelang? Bovenop deze wettelijke regelingen, kunnen
werkgevers en werknemers echter meer vrije dagen afspreken. Dit staat dan in
je CAO of bedrijfsreglement.

Verhuizen
Veel werkgevers geven werknemers die gaan verhuizen één of twee dagen vrij.
Dit is alleen niet wettelijk geregeld. Werkgevers hoeven dit dus niet te
doen. Kijk als je gaat verhuizen dus in je CAO of er bij jou bedrijf iets is
afgesproken over verhuizen.

Trouwen
Ga je trouwen, dan krijg je vaak in ieder geval de dag dat je trouwt – als dit
door de weeks is – en soms nog de dag of dagen erna vrij. Wettelijk is
hierover niks geregeld. Dit hoeft dus niet. Bij sommige bedrijven krijg je
ook de dag of het dagdeel dat je in ondertrouw gaat vrij. Ook dit is echter
geen wettelijk recht.

Zwanger
Wie zwanger is, heeft als werknemer recht op minstens zestien weken
zwangerschapsverlof. Je kunt kiezen het verlof vier of zes weken voor de
bevalling te laten ingaan. Afhankelijk van die keuze heb je na de bevalling
nog tien of twaalf weken over. Wordt de baby te laat geboren, dan houd je
recht op het vooraf afgesproken aantal weken na de bevalling. Komt de baby
twee weken te laat, dan heb je in totaal dus achttien weken verlof.

Wil je eerder aan de slag, dan mag dit ook, maar niet eerder dan zes weken na
de bevalling.

Tijdens je zwangerschapsverlof word je in principe volledig doorbetaald - je
werkgever krijgt hiervoor een vergoeding van het UWV. Het UWV vergoedt
echter niet meer dan het maximum dagloon (185,46 euro per werkdag). Is je
SV-loon (zie je loonstrook) dus hoger dan 48.405,06 euro per jaar dan heb je
kans dat je wekgever het loon boven deze grens niet doorbetaalt.

Vrouw bevallen
Is je vrouw of partner bevallen? Dan heb je recht op twee dagen kraamverlof.
Voor de bevalling zelf en het aangifte doen van de geboorte van je kind,
hoef je je kraamverlof niet te gebruiken. Hiervoor kan je "ander kort
verzuimverlof" opnemen, zoals dat heet. Het kraamverlof kun je hier dan
op laten aansluiten. Kraamverlof moet worden opgenomen in de eerste vier
weken na de geboorte van het kind of zijn of haar thuiskomst uit het
ziekenhuis.

In principe word je tijdens het kraamverlof doorbetaald en hoef je hier geen
vakantiedagen voor in te leveren. Hierover kunnen in een CAO echter andere
afspraken gemaakt zijn.

GroenLinks wil graag dat vaders langer betaald vaderverlof kunnen opnemen. De
partij diende vorig jaar daarom een initiatiefwetsvoorstel in dat jonge
vaders recht op twee weken verlof geeft. De werkgever zou hem in deze
periode gewoon door moeten betalen. Hiervoor was echter geen
Kamermeerderheid te vinden.

Sindsdien ligt het even stil, omdat GroenLinks wil kijken met wat voor vorm
andere partijen dan wel kunnen instemmen. Wanneer we hier weer wat over gaan
horen, kan de partij echter niet zeggen.

Naar aanleiding van het debat over het vaderverlof heeft minister Donner wel
een notitie naar de Kamer gestuurd waarin staat, dat sommige
verlofregelingen misschien wat gemoderniseerd of geflexibiliseerd moeten
worden. Hier moet de Kamer echter nog verder over praten.

Kind adopteren
Van stellen die een kind adopteren kunnen beiden vier weken adoptieverlof
opnemen. Tijdens dit verlof worden zij net als bij een zwangerschapsverlof
in principe volledig doorbetaald en krijgt de werkgever dit salaris tot een
bepaald maximum terug van het UWV.

Een man krijgt dus meer vrij als hij een kind adopteert dan als hij een "eigen"
baby krijgt.

Ouderschapsverlof
Om kinderen tot acht jaar te kunnen verzorgen, kun je ouderschapsverlof
opnemen. Je hebt recht op maximaal 26 keer je wekelijkse arbeidsduur, dus
bijvoorbeeld op een jaar lang de helft van je werkweek. Tijdens dit verlof
word je in principe niet doorbetaald, tenzij er in je CAO iets anders is
afgesproken. Je kunt tijdens je ouderschapsverlof wel geld opnemen uit je
levenslooppotje, als je dat hebt.

Waterleiding gesprongen
Is je waterleiding gesprongen, moet je iets regelen rond een sterfgeval in de
familie of moet je bijvoorbeeld plotseling oppas of verzorging regelen voor
een ziek familielid, dan kun je calamiteitenverlof opnemen. Iets dient dan
wel acuut te zijn en per sé onder werktijd geregeld moeten worden. Hoe lang
het verlof duurt, hangt af van wat je moet regelen. Het kan dus een paar uur
of één of meerdere dagen zijn.

In principe word je tijdens dit verlof doorbetaald, maar hierover kan in je
CAO iets anders zijn afgesproken. Je werkgever kan je ook vragen voor je
verlof vakantiedagen op te nemen. Hier moet je dan wel uitdrukkelijk mee
instemmen. Ook moet je dan wel altijd nog het wettelijk minimum aantal
vakantiedagen overhouden. Dit wettelijk minimum ligt op vier keer het aantal
uren dat je per week werkt.

Zieke verzorgen
Als je moet zorgen voor je zieke vader of moeder, je zieke partner of een
ziek thuis wonend kind, kun je de eerste dag calamiteitenverlof opnemen (zie
waterleiding gesprongen). Daarna kun je per jaar maximaal twee keer het
aantal uur dat je per week werkt kortdurend zorgverlof opnemen. Tijdens dit
verlof moet je werkgever je in ieder geval 70 procent van je loon
doorbetalen. In je CAO kunnen andere afspraken over kortdurend zorgverlof
staan. Als dat zo is, gelden die afspraken. Je mag alleen kortdurend
zorgverlof opnemen als jij op dat moment de enige bent die voor de zieke kan
zorgen.

Naast kortdurend zorgverlof bestaat er ook langdurend zorgverlof. Dit kun je
opnemen om voor een partner, kind of ouder te zorgen die levensbedreigend
ziek is. Je mag hiervoor maximaal twaalf weken per jaar de helft van het
aantal uren dat je per week werkt opnemen. De andere helft van de uren werk
je dus gewoon. De uren dat je niet werkt, hoef je niet te worden
doorbetaald. Ook over dit verlof kunnen echter andere dingen in je CAO zijn
afgesproken.

Naar de tandarts
Voor zaken die acuut zijn en per se onder werktijd moeten gebeuren, kun je
calamiteitenverlof opnemen (zie waterleiding gesprongen). Moet jij voor je
halfjaarlijkse controle naar de tandarts, dan is dit niet acuut. Je
werkgever kan je dus vragen hier zelf vrij voor te nemen of de tijd dat je
weg bent te compenseren. Moet je dringend naar de tandarts omdat je een
ontstoken verstandskies hebt, dan kun je hier calamiteitenverlof voor
opnemen.

Naar de dokter
Voor de dokter geldt hetzelfde als de tandarts: als het spoedeisend is, mag
het onder werktijd.

Solliciteren
Een werkgever hoeft een werknemer niet toe te staan onder werktijd te gaan
solliciteren. Zo'n gesprek kun je plannen en is dus niet acuut. Hiervoor
moet je dus een gewone vrije dag opnemen.

Begrafenis
Voor begrafenissen van huisgenoten, (over)grootouders, ouders, kinderen en
broers of zussen van jezelf of je echtgenoot, kun je calamiteitenverlof
opnemen, als de begrafenissen tenminste onder werktijd zijn. Voor
begrafenissen van anderen, moet je zelf vrij nemen.

Burgerplicht
Stemmen is wel acuut maar hoeft niet onder werktijd. Ook kun je iemand anders
machtigen. Hiervoor kun je dus geen calamiteitenverlof opnemen.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl